Список форумов Форум сайта «Глобус Беларуси» Форум сайта «Глобус Беларуси»
Основной проект — “Глобус Беларуси
 
 FAQFAQ   ПоискПоиск   ПользователиПользователи   ГруппыГруппы   РегистрацияРегистрация 
 ПрофильПрофиль   Войти и проверить личные сообщенияВойти и проверить личные сообщения   ВходВход 

Польскія памежныя збудаванні (фарміраванні) 1920-1930-х гадоў
На страницу 1, 2, 3, 4  След.
 
Начать новую тему   Ответить на тему    Список форумов Форум сайта «Глобус Беларуси» -> Путешествия -> Фортификация и военная история -> Военная история
Предыдущая тема :: Следующая тема  
Автор Сообщение
sqh



Зарегистрирован: 25.08.2009
Сообщения: 1
Откуда: Прушков (Польша)

СообщениеДобавлено: 25 Aug 2009, Tue, 22:57    Заголовок сообщения: Ответить с цитатой

Привет всем!

Я тоже был на этой экспедици и обещал написать несколько слов о том, что мы там видели – в соответствии с польскими документами. Я обещал тоже, в обмен на показаные материалы, предоставить в Ганцевичский музей все известное мне документы о казармах в Людвикове и Ганцевичах – так и предоставляю :-)

Хотя понимаю и говорю по-русски, переводить такой длинный текст занималоб мне очень много времени. У меня тоже нет в клавиатуре русские буквы. Так пожалуйста, простите - но мне проще и быстрее написать латинскими буквами и по-польский.

* * *

Organizacja jednostek
Batalion piechoty KOP „Ludwikowo”, szwadron kawalerii KOP „Hancewicze” oraz dowództwo Brygady KOP „Polesie” (której podlegały one przez cały czas swego istnienia) zostały utworzone w drugim etapie formowania oddziałów KOP, na mocy rozkazu z 16 lutego 1925 roku, wydanego przez ówczesnego ministra spraw wojskowych, gen. dyw. Władysława Sikorskiego. Rozkaz zachował się w Archiwum Straży Granicznej, sygnatura teczki: 541.375, tu podaję jego fragment, ze zbioru Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939 – wybór dokumentów, Warszawa-Pułtusk 2001, wydanego jako tom IV serii O Niepodległą i granice:



W początkowym okresie swego istnienia, jednostki KOP nosiły numerację. Brygada „Polesie” miała numer 5, batalion „Ludwikowo” - numer 15, szwadron „Hancewicze” - także numer 15. Z rozkazu wynika, że dowództwo brygady i batalion „Ludwikowo” sformował 78. pułk piechoty z Baranowicz, zaś szwadron „Hancewicze” - 26. pułk ułanów z tego samego miasta. Dalej w rozkazie opisano szczegółowo skąd wzięto broń i inny sprzęt. Termin sformowania oddziałów określono na 12 marca 1925 roku.

Numeracja okazała się jednak niepraktyczna, i od przełomu lat dwudziestych i trzydziestych jednostki zaczęto określać nazwami miejscowości, w których stacjonowały. Oficjalnie zatwierdzono to dopiero w Komunikacie Dyslokacyjnym KOP, wydanym 7 czerwca 1934 roku. Od tej pory należało się posługiwać wyłącznie nazwami, nie numerami. Oryginalny Komunikat znajduje się obecnie w Moskwie, ale kserokopia jest dostępna w Centralnym Archiwum Wojskowym w Warszawie, sygnatura teczki: VIII.800.65.1, a reprodukowany jest we wspomnianej już książce – tu zamieszczam interesujące fragmenty:





Dowództwo Brygady KOP „Polesie”
Według dostępnych mi materiałów, dowództwo Brygady „Polesie” stacjonowało od początku do niemal końca swego istnienia w Łachwie. Koszary stoją do dziś, mieści się tam sanatorium dziecięce. Są one jednak stare – przypuszczam, że powstały około 1900 roku. Nie wiem, jaką funkcję pełniły – może były związane z koleją, ponieważ stoją obok torów. Ciekawostką jest, że w przedwojennych przewodnikach turystycznych znaleźć można informację, aby turyści, chcący zwiedzić strefę pograniczną, wysiedli z pociągu w Łachwie i udali się do tutejszego dowództwa po przepustkę:



W czasie mobilizacji, w sierpniu 1939 roku, z dowództwa Brygady powstało dowództwo 38. Dywizji Piechoty Rezerwowej i przerzucone zostało na front zachodni. Na Polesiu odtworzono jednak dowództwo Brygady KOP „Polesie”, ale nie w Łachwie, lecz w Łunińcu – zapewne w nowoczesnych koszarach III batalionu 84. pułku piechoty, które od marca 1939 roku stały puste – pułk już wtedy wyjechał pod granicę niemiecką:



Po radzieckiej agresji 17 września 1939 roku, dowództwo wycofało się wraz z innymi wojskami na zachód, dołączając do zgrupowania KOP pod dowództwem gen. bryg. Wilhelma Orlika-Rueckemanna. W bitwie z Rosjanami pod Wytycznem (1 października) ostatni dowódca Brygady KOP „Polesie”, płk. dypl. Tadeusz Rożycki-Kołodziejczyk, dostał się do niewoli, po czym został zamordowany, wraz z innymi 300 żołnierzami, w Lasach Włodawskich.

Batalion piechoty KOP „Ludwikowo”
Dla batalionu KOP wzniesiono dość nowoczesne koszary na uroczysku Ludwikowo. Budynki zaprojektował Tadeusz Nowakowski. Były one typowymi konstrukcjami, wzniesionymi zasadniczo w 1925 roku w kilkunastu garnizonach KOP. Nie budowało ich wojsko, ale specjalne Główne Kierownictwo Budowy Pomieszczeń dla KOP, podległe Ministerstwu Robót Publicznych. Urzędowało ono w Brześciu. Typowe założenie takiego osiedla wojskowego zamieszczam poniżej. Ilustracja pochodzi z książki Budowa pomieszczeń dla KOP i domów urzędników państwowych w województwach wschodnich, zeszyt II, Warszawa 1925:



Na jego podstawie, oraz po oględzinach zachowanych reliktów, można z całą pewnością stwierdzić, że ruina budynku wschodniego w Ludwikowie to budynek dowództwa batalionu:









Zaś budynek zachodni to najprawdopodobniej koszary batalionu, choć nieco inne niż zamieszczony poniżej projekt – nie miały one murowanej bramy; były całe wzniesione z drewna. Tu dodać należy, że nie cały batalion stacjonował w Ludwikowie – większość jego sił (trzy kompanie graniczne) była rozsiana wzdłuż granicy, po strażnicach. W Ludwikowie stały tylko: pluton łączności, kompania odwodowa, kompania ckm i posterunek żandarmerii:









Istniejące budynki tych typów można obejrzeć całkiem niedaleko, bo w Klecku:





Trzeci fundament, jaki znaleźliśmy, po południowej stronie drogi, jest na razie zagadką. Dość dobrze odpowiada zarysowi typowych koszar szwadronu kawalerii. W Ludwikowie jednak żaden szwadron nie stał. Pasuje tu jednak również budynek koszar kompanii odwodowej – na zdjęciach w dwóch wersjach; z wieżą obserwacyjną i bez:





Poza tym, w Ludwikowie wzniesiono także Dom Żołnierza – otwarty wiosną 1930 roku, wzorowany na analogicznym budynku, wzniesionym w Koszarach KOP w Niemenczynie. Zbudowano go za fundusze garnizonowej spółdzielni żołnierskiej i za ofiary pieniężne okolicznych mieszkańców. Zachowała się fotka budynku, opublikowana w książce Stanisława Piekarskiego Domy Żołnierza Polskiego, Warszawa 1997:



W książce Sprawozdanie Funduszu Kwaterunku Wojskowego 1927-1937, Warszawa 1937, znajdują się zaś rysunki dwóch dużych, solidnych, murowanych domów mieszkalnych dla podoficerów i oficerów, jakie budowane były od 1936 roku w Ludwikowie – czyżby ich ruiny też się jeszcze kryły gdzieś w lesie...?





W czasie mobilizacji, batalion „Ludwikowo” przekształcił się w III batalion 96. pułku piechoty rezerwowej, wszedł w skład 38. Dywizji Piechoty Rezerwowej i odjechał na front. Ale w Ludwikowie odtworzono na nowo batalion graniczny, którego początkowe losy tak opisane są w książce Jerzego Prochwicza Formacje KOP w 1939 roku, Warszawa 2003:



Po wycofaniu się z Polesia, batalion walczył z Armią Czerwoną w składzie Zgrupowania KOP gen. bryg. Wilhelma Orlika-Rueckemanna. Zgrupowanie uległo rozwiązaniu po bitwie z radziecką 45. Dywizją Strzelecką pod Wytycznem (1 października).

Kolejka wąskotorowa
Kolejkę z Deniskowicz przez Ludwikowo do Kołek, o rozstawie szyn 750 mm, zbudował ordynat Albrecht Radziwiłł między 1927 a 1929 rokiem, w celu ułatwienia wywozu wyrąbanych drzew. W zezwoleniu na budowę, udzielonym przez Ministerstwo Komunikacji 26 października 1927 roku, umieszczono zastrzeżenie (artykuł 10), by mógł z niej korzystać także KOP. Współpraca z Radziwiłłami była jednak trudna – pociągi kursowały rzadko i w ogóle niezgodnie z rozkładem jazdy. Batalion wprawdzie dysponował drezyną motorową i ręczną, ale było to za mało dla zaspokojenia wszystkich potrzeb, a bywało, że tor był i tak zablokowany wagonami, czekającymi na załadunek drewna. Poza tym, jak meldował dowódca batalionu, obsługa kolejki była narodowości nie-polskiej i odnosiła się wrogo do żołnierzy. Co więcej, w 1936 roku Radziwiłłowie kolejkę chcieli rozebrać, co zupełnie odcięłoby Ludwikowo od świata. KOP zażądał odsprzedania kolejki, względnie wywłaszczenia przez Państwo, gdyby Radziwiłłowie nie chcieli się zgodzić na sprzedaż. Nie wiadomo, jak sprawa się skończyła – zachowane dokumenty urywają się na 1937 roku, a znajdują się w Archiwum Akt Nowych w Warszawie, w zbiorze akt Ministerstwa Komunikacji, sygnatury teczek: I/1638 i I/1639.

Szwadron kawalerii KOP „Hancewicze”
Szwadron o numerze 15 z początku stacjonował w Nowosiółkach. Raczej nie wybudowano mu specjalnych koszar – KOP wynajął chyba jakieś zabudowania cywilne i tam rozmieścił ludzi i konie. Koszary w Hancewiczach zbudowało natomiast Szefostwo Budownictwa KOP (sformowane 1 września 1930 roku). Powstały one dopiero w latach 1933-34 i obejmowały: budynek koszarowy, stajnię, łaźnię-pralnię, magazyn furażu i kuźnię. Faktycznie, obok koszar i połówki stajni, na terenie szkoły stoją jeszcze inne, starsze budynki, choć nie mam teraz ich dokładnych zdjęć. Udało mi się zidentyfikować te obiekty w książce Budownictwo Wojskowe 1918-1935 – historia, przepisy, zasady, normy, Warszawa 1935. W książce tej opisane są różne budynki, ale bez lokalizacji – z uwagi na ówczesną tajemnicę wojskową:









Szwadron „Hancewicze” został przerzucony na zachodnią granicę już w marcu 1939 roku, gdzie wszedł w skład nowego 1. pułku kawalerii KOP i walczył z Niemcami od pierwszego dnia wojny. W Hancewiczach szwadronu nie odtworzono – koszary stały chyba puste do wybuchu wojny.

Mundur
Mundur, którego rysunek znajduje się w Muzeum, to mundur Związku Rezerwistów – największej organizacji kombatanckiej w międzywojennej Polsce, wchodzącej w skład Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny. Związek ten powstał w 1926 roku jako Stowarzyszenie Rezerwistów i Byłych Wojskowych, w 1932 roku przyjął nową nazwę. Na rysunku przedstawiony jest konkretnie mundur majora rezerwy kawalerii.

Natomiast mundur KOP różnił się tylko małymi szczegółami od zwykłego polskiego munduru wojskowego: 1) czapka okrągła, a nie kwadratowa rogatywka (taką miały też pułki szwoleżerów i morski dywizjon żandarmerii), 2) granatowo-zielone naszywki na kołnierzu, 3) zielony otok na czapce (każdy rodzaj broni: piechota, artyleria, saperzy... miał swoje charakterystyczne barwy), 4) buty wysokie (saperki) dla wszystkich szeregowych (w innych broniach mieli takie saperzy, chyba łącznościowcy i załoga Westerplatte).
Na koniec więc – kolorowy rysunek postaci strzelca KOP, z książki Oni strzegli granic Rzeczypospolitej – relacje i wspomnienia, Warszawa 2002:

Вернуться к началу
Посмотреть профиль Отправить личное сообщение
vitalis



Зарегистрирован: 22.05.2009
Сообщения: 675

СообщениеДобавлено: 26 Aug 2009, Wed, 12:25    Заголовок сообщения: Ответить с цитатой

sqh, вялікі дзякуй! вось дык знаходка!

чытаць не перачытаць! :)
Вернуться к началу
Посмотреть профиль Отправить личное сообщение
vitalis



Зарегистрирован: 22.05.2009
Сообщения: 675

СообщениеДобавлено: 26 Aug 2009, Wed, 12:48    Заголовок сообщения: Ответить с цитатой

а афіцэрския дамы трэба пашукаць!

спытаю ў аднаго жыхара вёскі Будча... ён у 1939-1941 працаваў у Людвікова на пошце і павінен ведаць дзя яны канкрэтна знаходзіліся!
Вернуться к началу
Посмотреть профиль Отправить личное сообщение
vitalis



Зарегистрирован: 22.05.2009
Сообщения: 675

СообщениеДобавлено: 26 Aug 2009, Wed, 12:52    Заголовок сообщения: Ответить с цитатой

Цитата:
...14 верасня ў 4 гадзіны раніцы савецкія войскі перайшлі мяжу з Польшчай. Польскія памежнікі, негледзячы на значную перавагу ў моцы наступаўшай Чырвонай Арміі, аказалі ўпартае супраціўленне. Так, батальён “Людвікова”, колькасцью 700 чалавек, вёў бой да 15.00 17 верасня і сваіх пазіцый не здаў. Яго страты склалі – 8 забітых, 9 параненых, 7 палоненых савецкімі войскамі. Але з-за слабасці батальёна, з 700 челавек 100 не малі зброі і на ўсіх засталося толькі два станкавых пулямёты, яго камандыр, капітан Анджэй Шумлінскі, запрасіў у камандзіра брыгады “Палессе” Ружыцкага-Каладзейчыка дазвол адыйсці на лінію ракі Лань. Каля 16.30 ён атрымаў на гэта дазвол і пачаў адыход. У час адыходу капітан атрымаў новы прыказ быць у Лунінцы. Але гэта заданне было немагчымым па выкананню, так як ад Людвікова да Лунінца было каля 97 км., а эвакуацыя складоў і афіцэрскіх сем’яў яшчэ не была завершана. К 21.30 17 верасня капітан Шумлінскі дабраўся з часткай свайго батальёна да вёскі Вялікія Чучавічы (50 км. ад Лунінца). Туды быў павінен падыйсці і астатак батальёну. А 18 верасня батальён “Людвікова” выйшаў на лінію Лахва – Лунінец...


з не надрукаванага.
Вернуться к началу
Посмотреть профиль Отправить личное сообщение
fortressby



Зарегистрирован: 04.01.2009
Сообщения: 1065

СообщениеДобавлено: 26 Aug 2009, Wed, 13:09    Заголовок сообщения: Ответить с цитатой

Присоединяюсь к благодарностям за предоставленнй материал!
Думаю многим будет интересно!
может есть смысл пернести это в отдебную тему? Например "Военная история"? (Влпрос к модераторам)
Вернуться к началу
Посмотреть профиль Отправить личное сообщение Посетить сайт автора
vitalis



Зарегистрирован: 22.05.2009
Сообщения: 675

СообщениеДобавлено: 26 Aug 2009, Wed, 14:31    Заголовок сообщения: Ответить с цитатой

fortressby, можна...

але прнамсі назву зрабіць такой...

"Польскія памежныя збудаванні (фарміраванні) 1920-1930-х гадоў"

па Беларусі іх захавалася досыць шмат і яны патрабуюць дадатковага вывучэння.
Вернуться к началу
Посмотреть профиль Отправить личное сообщение
GlobusBelarusi
Site Admin


Зарегистрирован: 06.10.2008
Сообщения: 11120
Откуда: Минск

СообщениеДобавлено: 28 Aug 2009, Fri, 20:19    Заголовок сообщения: Ответить с цитатой

fortressby писал(а):
может есть смысл пернести это в отдебную тему? Например "Военная история"? (Влпрос к модераторам)

vitalis писал(а):
але прнамсі назву зрабіць такой...
"Польскія памежныя збудаванні (фарміраванні) 1920-1930-х гадоў"

Готово.
Вернуться к началу
Посмотреть профиль Отправить личное сообщение Отправить e-mail Посетить сайт автора
bykov



Зарегистрирован: 18.02.2009
Сообщения: 1558
Откуда: Беларусь, Верхнедвинск

СообщениеДобавлено: 28 Aug 2009, Fri, 21:33    Заголовок сообщения: Ответить с цитатой

А есть ли какая-нибудь информация о стражницах Леонполь, Дворчаны, Слобода(Путры), Узмёны, Оле(и)щенцы? Все они находились примерно напротив Верхнедвинска (до 1962 г. Дрисса)
Про дисненских стражников когда-то выкладывал здесь https://fgb.by/viewtopic.php?t=809
Вернуться к началу
Посмотреть профиль Отправить личное сообщение Отправить e-mail
vitalis



Зарегистрирован: 22.05.2009
Сообщения: 675

СообщениеДобавлено: 01 Sep 2009, Tue, 15:21    Заголовок сообщения: Ответить с цитатой

дабаўлю гэта сюды



спасылка на польскую мапу 1936 года!
там трэба аблазиць увесь навакольны лес, каб зразумець усю структуру батальёна!
Вернуться к началу
Посмотреть профиль Отправить личное сообщение
vitalis



Зарегистрирован: 22.05.2009
Сообщения: 675

СообщениеДобавлено: 09 Sep 2009, Wed, 12:00    Заголовок сообщения: Ответить с цитатой

вообщем у меня есть текст на польком!

кто не выучил язык соседей я не виноват! :)

Korpus Ochrony Pogranicza 1938-1939

Rozbudowa KOP i przygotowania wojenne (1938-39)

Armaty ppanc wz. 36 pojawi?y si? w KOP w 1937 r. (Bataliony Odwodowe Czortk?w, ?yty?, Wo?o?yn, Sn?w, Berezwecz, Wilejka, Bataliony Graniczne Orany, Niemenczyn, Centralna Szko?a Podoficerska). W pierwszych miesi?cach 1938 r. zako?czono r?wnie? przezbrojenie KOP w mo?dzierze wz. 28/31.


Mimo wielu zmian organizacyjnych si?a KOP w drugiej po?owie lat trzydziestych nie zwi?kszy?a si? w spos?b istotny. Pododdzia?y nie posiada?y bowiem wielu typ?w nowoczesnego uzbrojenia, wprowadzanych w tym okresie do linii w jednostkach Wojska Polskiego. Ten stan rzeczy spowodowany by? to niewielk? ilo?ci? ?rodk?w, jakie MSWojsk. przeznacza?o na zakupy uzbrojenia dla KOP. W?a?ciwe jest stwierdzenie, ?e bataliony, kompanie i szwadrony KOP posiada?y uzbrojenie dostosowane do dzia?a? w okresie pokoju i kryzysu. Natomiast zdawano sobie spraw?, ?e w razie konfliktu w pe?nej skali nie b?d? zdolne do dzia?a? innych ni? os?ona granicy przed inwigilacj? i dywersj?, utrzymanie porz?dku i kr?tkotrwa?a obrona wybranych rubie?y, na kierunkach, na kt?rych przeciwnik naciera? b?dzie niewielkimi si?ami, bez wsparcia artylerii, czo?g?w i lotnictwa. Istotnej jest r?wnie? to, ?e rozrzucone na du?ej przestrzeni jednostki KOP nie mia?y mo?liwo?ci wsp??dzia?ania ze sob?, mog?y stanowi? jedynie wsparcie i wzmocnienie wojsk regularnych, dzia?aj?cych w danym rejonie. Struktura KOP dostosowana by?a do dzia?a? ma?ych pododdzia??w piechoty i kawalerii przy nik?ym wsparciu artylerii i saper?w.

W planie operacyjnym Wsch?d (obowi?zuj?cym od lutego 1939 r.) pododdzia?y KOP mia?y zadanie os?oni? mobilizacj? i ewakuacj?, op??nia? natarcie czo?owych si? przeciwnika, zapobiec zaskoczeniu w skali taktycznej i operacyjnej. Nie narzucono w tym wariancie dodatkowych zada? mobilizacyjnych dla KOP, Dywizje Piechoty Rez. mia?y by? formowane w g??bi kraju przez liniowe Pu?ki Piechoty.

Plan Wsch?d przewidywa? prawdopodobnie utworzenie pi?ciu armii pierwszego rzutu (Wilno, Baranowicze, Polesie, Wo?y?, Podole), dw?ch armii odwodowych (Lida, Lw?w) oraz odwodu Naczelnego Wodza. Armie pierwszego rzutu (licz?ce od dw?ch do pi?ciu Dywizji Piechoty i jedn? lub dwie Brygady Kawalerii, maj?ce pasy obrony o szeroko?ci 120-180 km i g??boko?ci) ugrupowane by?y zasadniczo w dw?ch rzutach: os?onowym i si? g??wnych. Dow?dcy jednostek KOP byli dow?dcami niekt?rych odcink?w obrony danej armii. Jednostki KOP stanowi?y przede wszystkim elementy oddzia??w os?onowych armii, dzia?aj?cych w pasie o szeroko?ci 10-25 km i g??boko?ci do 50 km. Mia?y one za zadanie os?oni? mobilizacj? i koncentracj? wojsk oraz ewakuacj? a nast?pie przej?? do dyspozycji dow?dc?w odcink?w obrony w pasach armii, jako ich obsada lub odw?d. Przypuszczalne ugrupowanie pododdzia??w KOP w planie Wsch?d wygl?da?o nast?puj?co:

Armia Wilno: Bataliony S?ob?dka, ?u?ki, Pod?wile, Berezwecz, Buds?aw, Wilejka, Iweniec, Wo?o?yn, ?wi?ciany, Niemenczyn, Troki, Szwadrony Kawalerii Druja, ?u?ki, Pod?wile, Buds?aw, Krasne, Iweniec, Olkienniki, Kompanie Saper?w Grodno, Wilejka

Armia Baranowicze: Bataliony Sto?pce, Sn?w, Kleck, Kompania Saper?w Sto?pce

Armia Polesie: Bataliony Bere?ne, Rokitno, Dawigr?dek, Sienkiewicze, Ludwikowo, Szwadrony ?urno, Bystrzyce, Hancewicze, Kompania Saper?w Stolin

Armia Wo?y?: Bataliony Ostr?g, Hoszcza, ?yty?, Szwadron Kawalerii Mizocz, Dyon Kawalerii Niewirk?w, Kompania Saper?w Hoszcza

Armia Podole: Bataliony Derdeka?y, Ska?at, Czortk?w, Kopyczy?ce, Borszcz?w, Delaty?, Szwadrony Kawalerii Hnillice Wlk., Czortk?w, Zaleszczyki, Kompania Saper?w Czortk?w

Pozosta?e jednostki (Bataliony Sejny, Orany, Skole, Dolina, Worochta, p??niej Koma?cza, Dukla) wchodzi?yby w sk?ad odwodowych zwi?zk?w operacyjnych lub pozostawa?y w dyspozycji Naczelnego Wodza. Warto zauwa?y?, ?e w planie Wsch?d KOP nie mobilizowa? jednostek wojska liniowego (rezerwowych), w konsekwencji – jak mo?na przypuszcza? – bataliony i szwadrony Korpusu mia?yby, w przypadku mobilizacji do dzia?a? na wschodzie, pe?ne stany osobowe (szczeg?lnie je?li chodzi kadr? zawodow? i przeszkolonych rezerwist?w) oraz etatowe uzbrojenie i wyposa?enie. Warto jednak?e podkre?li?, ?e mimo dokonanych reorganizacji i wzmocnienia formacji KOP nie odszed? od kordonowego rozmieszczenia swoich jednostek, bowiem wym?g akcentowania obecno?ci militarnej w ca?ym wschodnim pasie granicznym nie pozwala? (wobec szczup?o?ci si? KOP) na radykalna zmian? rozmieszczenia i sposobu dzia?ania formacji. Dodatkowo, szczup?e (praktycznie a? do lata 1939 r.) wyposa?enie Korpusu w bro? maszynow?, nik?e wzmocnienie artyleri?, saperami oraz technicznymi ?rodkami walki powodowa?y, ?e pododdzia?y mog?y by? u?yte w wojnie z ZSRR do os?ony drugorz?dnych kierunk?w dzia?a?, przej?ciowej obrony i op??niania, zada? rozpoznawczych i porz?dkowych.

Natomiast w przypadku wojny z Niemcami, pocz?tkowo (dla potrzeb studium Zach?d) KOP, w sk?adzie analogicznym jak dla planu Wsch?d, mia? zadanie os?ony granicy z Rumuni?, ZSRR, ?otw? i Litw?. Sytuacja militarna i ekonomiczna spowodowa?y jednak, ?e Sztab G??wny zdecydowa? si? nie tylko wykorzysta? baz? mobilizacyjn? KOP do sformowania rezerwowych jednostek liniowych ale w??czy? KOP do si? armii, pozostawiaj?c na wschodzie Polski mocno uszczuplone ilo?ciowo bataliony i szwadrony. Wed?ug bowiem niekt?rych danych do 1939 r. przewidywano mobilizacj? z KOP tylko jednej Dywizji Piechoty Rez. (?)

30.04.1938 r. wszed? w ?ycie przygotowywany od 1935 r. plan mobilizacyjny W, kt?ry dokona? podzia?u mobilizacji wojsk na okresy: wzmocnienia, niejawnej mobilizacji alarmowej (sze?? grup mobilizacyjnych tzw. kolorowych) i mobilizacji powszechnej (w dwu rzutach). Wed?ug tego planu, wzmocniony i postawiony na stopnie wojennej KOP mia? utworzy? (z cz??ci swoich si?) jednostki rezerwowe wojska liniowego. Plan mobilizacyjny W umiejscawia? ca?y KOP w grupie zielonej (o najkr?tszym czasie osi?gni?cia gotowo?ci) i przewidywa? dla KOP szereg nowych zada? w ramach ca?ej mobilizacji, jednostki KOP przewidziane by?y do zada? os?onowych lub te? stanowi? mia?y baz? mobilizacyjn? dywizji rezerwowych. W zwi?zku z tym planowano powo?anie na ?wiczenia rezerwist?w podczas mobilizacji niejawnej i alarmowej. Formacja mia?a si? w procesie mobilizacji cz??ciowo odtworzy? i nadal pe?ni? s?u?b? na granicach.

30.06.1938 r. KOP liczy? 917 oficer?w, 3609 podoficer?w, 22117 szeregowych i 263 pracownik?w.

31.08.1938 r. wzmocniono baterie artylerii Kleck i Osowiec (obie po 3 oficer?w, 11 podoficer?w, 59 szeregowych, 54 konie, 4 armaty 75 mm wz. 1897) oraz dywizjon artylerii Czortk?w (14 oficer?w, 53 podoficer?w, 217 szeregowych, 178 koni, 12 armat 75 mm wz. 1897). Dla jednostek artylerii KOP przewidywano 30 armat, rozwa?ano r?wnie? przezbrojenie ich w haubice 100 mm wz. 14/19. Rozkazem MSWojsk. z 18.07.1938 r. utworzono do 31.12.1938 r. Dzi?nie?sk? P??brygad? Obrony Narodowej w Postawach, w sk?adzie: dow?dztwo (zapewne typu I: 2 oficer?w, 8 podoficer?w, 1 szeregowy, 2 konie, 2 pw, 1 samoch?d ci??arowy, 1 w?z), dwa bataliony ON typu I: Postawy, Bras?aw (etat batalionu: dow?dca z pocztem, dru?yna ??czno?ci z trzema patrolami telefonicznymi i dru?yn? kolarzy, patrol sanitarny, trzy kompanie strzeleckie z poczt trzema plutonami i dru?yn? gospodarcz?, dru?yna ckm, 16 oficer?w 79 podoficer?w, 325 szeregowych, 34 konie, 19 pw, 270 kb, 103 kbk, 9 rkm, 2 ckm, 1 mo?dzierz 81 mm, 13 woz?w, 2 biedki, 3 kuchnie, 19 rower?w, 1 motocykl), oddzia? zwiadowc?w (? kompania kolarzy typu K) i oddzia? ??czno?ci (?). ??cznie p??brygada mia?a 34 oficer?w, 156 podoficer?w, 673 szeregowych, 542 kb, 241 kbk, 1 samoch?d osobowy, 1 samoch?d terenowy, 4 ckm, 18 rkm, 4 biedki, 6 kuchni. Pomimo, ?e by?a to jednostka Obrony Narodowej pod wzgl?dem operacyjnym podlega?a dow?dcy Pu?ku KOP G??bokie. Jednostkami administracyjnymi brygady by?y: 23. Pu?k U?an?w z Wilna oraz Batalion Graniczny S?ob?dka. ??cznie brygada liczy?a 34 oficer?w, 156 podoficer?w, 673 szeregowych, 241 kbk, (?) pw, 542 kb, 18 rkm, 4 ckm, 2 mo?dzierze, 4 biedki, 6 kuchni, 3 samochody osobowe. W zwi?zku z ma?? si?? ognia i niewielk? mobilno?ci? Brygada przeznaczona by?a do s?u?by wartowniczej i os?onowej w g??bi obszaru operacyjnego. 20.11.1938 r. podzielono szwadrony kawalerii na trzy grupy: szwadrony typ I i typ II, do kt?rego nale?a?o szesna?cie szwadron?w (dow?dca z pocztem, dwa plutony liniowe, dru?yna ckm, patrol telefoniczny, dru?yna gospodarcza, 2 oficer?w, 11 podoficer?w, 72 szeregowych, 73 kbk, 2 rkm, 2 ckm, 76 szabli, 83 konie) i typ III Nowe ?wi?ciany (dow?dca z pocztem, dwa plutony liniowe, dru?yna ckm, patrol telefoniczny, dru?yna gospodarcza, 3 oficer?w, 11 podoficer?w, 78 szeregowych, 75 kbk, 2 rkm, 2 ckm, 76 szabli, 87 koni). Odmienn? liczebno?? posiada? Szwadron Kawalerii Bystrzyce (2 oficer?w, 9 podoficer?w, 72 ?o?nierzy). Zreorganizowano r?wnie? Dywizjon Kawalerii Niewirk?w, kt?ry posiada? w swym sk?adzie dow?dztwo, dru?yn? dow?dcy, szwadron liniowy, szwadron m?odych koni, dru?yn? ??czno?ci i podkwatermistrzostwo (8 oficer?w, 30 podoficer?w, 185 szeregowych, 164 konie, 192 kbk, 2 rkm, 2 ckm, 193 szable).

W zakresie uzbrojenia, w 1938 r. planowano wymian? ckm oraz rkm w kompaniach saper?w, otrzymano natomiast dodatkowe kb i kbk wz. 1898, wi?ksz? ilo?? rkm wz. 28, lkm wz. 08/15, ckm wz. 08, a dla Batalionu Specjalnego Sarny: mo?dzierze wz. 16 JD, armaty 76,2 mm wz. 02 z wyposa?eniem dla czterech pluton?w artylerii piechoty (forteczne), armaty ppanc wz. 36, a dla Dzi?nie?skiej P??brygady Obrony Narodowej kb i kbk wz. 16, kbk wz. 1891/98/25, lkm wz. 08/15, ckm wz. 08. Wymieniono mo?dzierze wz. 18 na nowsze wz. 28/31. W zwi?zku z op??nieniami w realizacji planu KSUS, szczeg?lnie w zakresie ukompletowania oddzia??w w nowe uzbrojenie i ?rodki techniczne, rozpocz?to dora?ne dzia?ania maj?ce na celu wzmocnienie si?y pododdzia??w. Plutony armat ppanc w batalionach (po 2-3 armaty ppanc) mia?y by? p??niej rozwini?te w kompanie ppanc. Szybkim zwi?kszeniem mo?liwo?ci przeciwpancernych jednostek mia?y by? plutony specjalne w z?o?one z dru?yny przeciwpancernej, dru?yny zwiadu i dru?yny saper?w. Bataliony i szwadrony mia?y posiada? r?wnie? kb ppanc wz. 35.

W tym okresie zdecydowano wyd?u?y? lini? graniczn?, kt?r? mia? os?ania? KOP, o cz??? granicy po?udniowej, chronionej do tej pory przez Stra? Graniczn?. Utworzono w tym celu do 26.12.1938 r. Pu?k KOP Karpaty w Stryju, w sk?adzie: dow?dztwo, kompania szkolna, trzy Bataliony Graniczne Skole, Dolina, Worochta. Bataliony mia?y pluton ??czno?ci, pluton pionier?w, trzy kompanie graniczne, kompani? odwodow? i kompani? ckm ka?dy (??cznie pu?k liczy? 45 oficer?w, 121 podoficer?w, 855 szeregowych, 18 pracownik?w, (?) koni, (?) pw, 908 kb, 44 rkm, 24 ckm, 8-9 mo?dzierzy, 8 armat ppanc).

Pod koniec 1938 r. zamierzano przezbroi? ca?kowicie KOP w ckm wz. 30 (387 szt. w piechocie, 42 szt. w kawalerii, 106 szt. w Batalionie Specjalnym Sarny), ale do wojny tylko niekt?re bataliony otrzyma?y t? bro?. W ci?gu ca?ego 1938 r., wobec nadwy?ki armat ppanc wyprodukowanych dla wojska, KOP przydzielono kolejn? ich parti? (??cznie wskazuje si?, ?e w momencie wybuchu wojny posiada?o dziesi?? batalion?w KOP rozmieszczonych na granicy po?udniowej).

W ostatnich dniach 1938 r. KOP liczy? zatem trzy dow?dztwa brygad (Grodno, Polesie, Podole), osiem dow?dztw pu?k?w (Wilno, G??bokie, Wilejka, Wo?o?yn, Sn?w, Sarny, Zdo?bun?w, Karpaty), dwadzie?cia siedem batalion?w granicznych, sze?? batalion?w odwodowych, batalion specjalny (Sarny), dziewi?tna?cie szwadron?w kawalerii, dyon kawalerii (Niewirk?w), dywizjon artylerii lekkiej (Czortk?w), dwie baterie artylerii lekkiej (Kleck, Osowiec), sze?? kompanii saper?w (Wilejka, Hoszcza, Stolin, Sto?pce, Grodno, Czortk?w). Ponadto w ramach KOP funkcjonowa?a Centralna Szko?a Podoficerska w Osowcu i s?u?by. Stan liczebny formacji wynosi? oko?o 29900 ludzi. Granica odpowiedzialno?ci KOP rozci?ga?a si? od styku granic Polski, Litwy i Niemiec w Prusach Wschodnich na p??nocy poprzez lini? graniczn? z Litw?, ?otw?, Zwi?zkiem Radzieckim, i Rumuni?.

Rok 1938 by? ostatnim, w czasie kt?rego Korpus istnia? i dzia?a? wed?ug pokojowej organizacji. Dalsza jego rozbudowa nast?pi?a ju? w 1939 r. i by?a konsekwencj? realizacji przygotowa? obronnych Polski. Ten etap rozbudowy KOP po cz??ci wymuszony by? r?wnie? niekorzystn?, z punktu widzenia mo?liwo?ci obronnych, zmian? uk?adu si? na granicy po?udniowej RP (przy??czenie Rusi Zakarpackiej do W?gier, powstanie marionetkowej S?owacji, aneksja Czech). Zdecydowano si? na przekazanie Stra?y Granicznej odcinka granicy z Prusami, co skutkowa?o rozwi?zaniem Batalionu Odwodowego Suwa?ki. Z kolei Pu?k KOP Karpaty przej??, wiosn? 1939 r., od Stra?y Granicznej odcinek granicy polsko-rumu?skiej i polsko-s?owackiej do Wis?oki.

W konsekwencji tych dzia?a?, w marcu 1939 r. sk?ad KOP by? nast?puj?cy:

Dow?dztwo KOP (Warszawa)

Centralna Szko?a Podoficerska KOP (Osowiec) z Bateri? Artylerii Osowiec

Brygada KOP Grodno: Batalion Graniczny Sejny, Batalion Graniczny Orany, Szwadron Kawalerii Olkienniki, Kompania Saper?w Grodno

Pu?k KOP Wilno: Batalion Graniczny Troki, Batalion Graniczny Niemenczyn, Batalion Graniczny Nowe ?wi?ciany, Szwadron Kawalerii Nowe ?wi?ciany

Pu?k KOP G??bokie: Batalion Graniczny S?ob?dka, Batalion Graniczny ?u?ki, Batalion Graniczny Pod?wile, Batalion Odwodowy Berezwecz, Szwadron Kawalerii Druja, Szwadron Kawalerii ?u?ki, Szwadron Kawalerii Pod?wile, Dzi?nie?ska Brygada ON, Stacja Go??bi Pocztowych Postawy

Pu?k KOP Wilejka: Batalion Graniczny Buds?aw, Batalion Graniczny Krasne, Batalion Odwodowy Wilejka, Szwadron Kawalerii Buds?aw, Szwadron Kawalerii Krasne, Kompania Saper?w Wilejka, Stacja Go??bi Pocztowych Smorgonie

Pu?k KOP Wo?o?yn: Batalion Graniczny Iweniec, Batalion Odwodowy Wo?o?yn, Szwadron Kawalerii Iweniec, Stacja Go??bi Pocztowych Bogdan?w

Pu?k KOP Sn?w: Batalion Graniczny Sto?pce, Batalion Graniczny Kleck, Batalion Odwodowy Sn?w, Szwadron Kawalerii Sto?pce, Szwadron Kawalerii Kleck, Kompania Saper?w Sto?pce, Bateria Artylerii Kleck, Stacja Go??bi Pocztowych Baranowicze

Brygada KOP Polesie: Batalion Graniczny Ludwikowo, Batalion Graniczny Sienkiewicze Batalion Graniczny Dawigr?dek, Szwadron Kawalerii Hancewicze, Kompania Saper?w Stolin

Pu?k KOP Sarny: Batalion Graniczny Rokitno, Batalion Graniczny Bere?ne, Szwadron Kawalerii Rokitno, Szwadron Kawalerii ?urno, Szwadron Kawalerii Bystrzyce, Batalion Specjalny Sarny, Stacja Go??bi Pocztowych Sarny

Pu?k KOP Zdo?bun?w: Batalion Graniczny Hoszcza, Batalion Graniczny Derdeka?y, Batalion Graniczny Ostr?g, Batalion Odwodowy ?yty?, Szwadron Kawalerii Mizocz, Szwadron Kawalerii Derdeka?y, Kompania Saper?w Hoszcza

Brygada KOP Podole: Batalion Graniczny Ska?at, Batalion Graniczny Kopyczy?ce, Batalion Graniczny Borszcz?w, Batalion Odwodowy Czortk?w, Szwadron Kawalerii Hnillice Wlk., Szwadron Kawalerii Czortk?w, Szwadron Kawalerii Zaleszczyki, Kompania Saper?w Czortk?w, Dywizjon Artylerii Czortk?w, Stacja Go??bi Pocztowych Buczacz

Pu?k KOP Karpaty: Batalion Graniczny Skole, Batalion Graniczny Dolina, Batalion Graniczny Worochta

Dywizjon ?andarmerii (Warszawa)

Pluton Radiotelegraficzny (Warszawa)

Kierownictwa Rejon?w Intendentury: Grodno (nr 1), Wilejka (nr 2), ?achwa (nr 3), Czortk?w (nr 4)

Szefostwa Rejon?w S?u?by Weterynaryjnej: P??nocny, ?rodkowy, Po?udniowy

Inspektoraty Kawalerii: P??nocny, ?rodkowy, Po?udniowy

Szefostwo Wywiadu KOP (Warszawa): ekspozytura O/II nr 1 Wilno (plac?wki wywiadowcze Grodno, Wilno, G??bokie, Mo?odeczno, Sto?pce, ?uniniec), ekspozytura O/II nr 5 Lw?w (plac?wki wywiadowcze Sarny, R?wne, Czortk?w, Tarnopol, Stryj)

Rejony PW i WF: Wilno (nr 96), Nowogr?dek (nr 97), Polesie (nr 47), Wo?y? (nr 44), Podole (nr 46)

Od wiosny 1939 r. funkcjonowanie i rozw?j KOP oparte by?y z jednej strony o wytyczne w zakresie ochrony granic w dotychczasowej formie, z drugiej o zadania w ramach przygotowa? mobilizacyjnych i wojennych. W marcu 1939 r. Pu?k KOP Karpaty przej?? ochron? powsta?ej po rozpadzie Czechos?owacji odcinek nowej granicy polsko-w?gierskiej. Dalsze zmiany nast?pi?y w jednostkach fortecznych KOP. Od 20.03.1939 r. formowano r?wnie? czwart? kompani? w Batalionie Specjalnym Sarny a na bazie tego batalionu utworzono Batalion Specjalny Ma?y?sk (w sk?adzie dow?dca z pocztem, pluton gospodarczy, pluton ??czno?ci, kompania Tynne). Batalion Ma?y?sk mia? by? nast?pnie rozbudowany jesieni? 1939 r. o kolejne trzy kompanie (Polany, Jaryn?wka, P?oteczno). Warto wskaza?, ?e kompanie forteczne obu batalion?w mia?y w istocie si?? batalion?w a oba bataliony dor?wnywa?y liczebno?ci? pu?kom. W planie obronnym Wsch?d Batalion Sarny (nr XI) mia? obsadza? pododcinek Czudel, a Batalion Ma?y?sk (nr XII) pododcinek Bere?ne – w pasie umocnie? Polesia.

W trakcie mobilizacji niejawnej, rozpocz?tej 23.03.1939 r., wzmocniono niekt?re bataliony, szwadrony i kompanie saper?w KOP. Zmobilizowano Bataliony Odwodowe Berezwecz, ?yty?, Sn?w, Szwadrony Kawalerii Druja, ?u?ki, Pod?wile, Buds?aw, Hancewicze, Rokitno, ?urno, Mizocz a sformowany dodatkowo (z nadwy?ek) batalion w Pu?ku KOP Sn?w otrzyma? nazw? Batalion Odwodowy Sn?w II (Istniej?cy batalion oznaczono Sn?w I). Bataliony dysponowa?y pe?nym uzbrojeniem (27 rkm, 12 ckm, 9 granatnik?w (?), 2 mo?dzierze, 2-3 armaty ppanc). Wzmocniono i zmobilizowano Kompanie Saper?w Wilejka, Sto?pce, Stolin, Hoszcza oraz pluton z kompanii saper?w Czortk?w.

Wymienione osiem szwadron?w kawalerii wesz?o w sk?ad sformowanego 23.03.1939 r. w rej. Wielunia ?wiczebnego Pu?ku Kawalerii KOP, z?o?onego z sze?ciu szwadron?w liniowych i czteroplutonowego szwadronu ckm, plutonu pionier?w (z Kompanii Saper?w Czortk?w), dru?yny ??czno?ci i plutonu ppanc (dwa dzia?ony z Batalion?w Odwodowych Wilejka i Czortk?w). Pu?k rozlokowano w rej. Wielunia i podporz?dkowano, jako 1. Pu?k Kawalerii KOP, dow?dcy IV. Okr?gu Korpusu w ?odzi (mia? 16 ckm wz. 08, 6 armat ppanc). W zwi?zku z narastaniem zagro?enia na granicy po?udniowej, zosta?y tam skierowane 26.03.1939 r. Bataliony Odwodowe Berezwecz, ?yty?, Sn?w I, Sn?w II, a nad granic? zachodni? (Wielkopolska, Pomorze, ??dzkie, Mazowsze) wys?ano cztery kompanie saper?w (Wilejka, Stolin, Hoszcza, Sto?pce). Postawiono na stopie wojennej r?wnie? dwa kolejne Bataliony Odwodowe Wilejka, Wo?o?yn, kt?re, tak jak wcze?niej zmobilizowane cztery bataliony planowano przesun?? nad po?udniow? granic? w rej. ?ywiec-Chab?wka-Nowy S?cz.

Do 1.04.1939 r. dokonano kolejnych zmian w s?u?bach KOP, m.in. utworzono plac?wk? wywiadowcz? Sanok. przeniesion? nast?pnie do Jas?a. W kwietniu 1939 r. wys?ano r?wnie? nad granic? po?udniow? (rej. ?ywca) zmobilizowane dwa bataliony odwodowe (Wilejka, Wo?o?yn), a w czerwcu 1939 r. przeformowano Bateri? na Dywizjon Artylerii Osowiec. 10.05.1939 r. KOP liczy? 907 oficer?w, 3465 podoficer?w i 25372 szeregowych. W tym okresie otrzymano kolejne mo?dzierze wz. 28 dla istniej?cych i nowo utworzonych batalion?w.

W obowi?zuj?cym od 15.05.1939 r. planie mobilizacyjnym W1 (lub wg innych opracowa? W2) Korpus Ochrony Pogranicza mia? zmobilizowa? m.in. pu?ki piechoty dla 33. i 38. Dywizji Piechoty Rez., 207. Pu?k Piechoty Rez. dla 35. Dywizji Piechoty Rez., 163. Pu?k Piechoty Rez. dla 36. Dywizji Piechoty Rez., samodzielny 3. Pu?k Piechoty KOP, kilka mniejszych pododdzia??w oraz odtworzy? cz??? si? dla ochrony granicy wschodniej (?o?nierze rezerwy). Plan W1 uwzgl?dnia? koncepcj? skierowania ca?o?ci posiadanych si? przeciwko jednemu z napastnik?w (w tym przypadku Niemcom). Zgodnie z powy?szym podzielono wschodni obszar nadgraniczny na pi?? stref mobilizacyjnych. Niezale?nie od bie??cych przygotowa? mobilizacyjnych planowano do kwietnia 1940 r. uwzgl?dni? utworzenie z Korpusu dw?ch kolejnych Dywizji Piechoty Rez. (przypuszczalnie dosta?yby one r?wnie? 163. i 207. Pu?ki Piechoty Rez.). W konsekwencji g??wnym zadaniem mobilizacyjnym KOP sta?o si? tworzenie nowych jednostek rezerwowych (do wybuchu wojny zmobilizowano ??cznie m.in. trzydzie?ci siedem batalion?w piechoty, batalion forteczny, pu?k i sze?? szwadron?w kawalerii, siedem baterii artylerii, nie licz?c jednostek odtworzonych). Warto jednak zauwa?y?, ?e plan mobilizacyjny W1 obowi?zywa? niezale?nie od plan?w operacyjnych, nie jest zatem jasne jakie jednostki rezerwowe i odtwarzane mobilizowa?by KOP przypadku konfliktu z ZSRR.

W sierpniu 1939 r. sformowano Batalion Specjalny Osowiec (dow?dztwo, cztery kompanie ckm, pluton artylerii pozycyjnej nr 38 (?), kt?ry w niepe?nym sk?adzie (bez jednej kompanii ckm) 21.08.1939 r. obj?? odcinek obrony w rej. Osowca i wszed? w sk?ad SGO Narew (batalion liczy? 22 oficer?w, ok. 470 podoficer?w i szeregowych, ok. 75 ckm, 15 rkm, 6 kb ppanc).

Ca?y czas przez ostatnie miesi?ce przed wojn? dostarczano KOP dodatkowe uzbrojenie i wyposa?enie. Faktyczne uzbrojenie batalion?w granicznych KOP obejmowa?o po 27 rkm, 12 ckm, 9 granatniki (?), 2 mo?dzierze, 2 armaty ppanc oraz 9 kb ppanc (?), natomiast szwadron?w kawalerii po 2 rkm i 2 ckm.

W lipcu 1939 r. przemianowano Pu?k KOP Karpaty na 1. Pu?k KOP Karpaty, poniewa? w celu dalszego wzmocnienia si? na granicy ze S?owacj? 26.07.1939 r. utworzono 2. Pu?k KOP Karpaty, w sk?adzie dw?ch nowych Batalion?w Granicznych Koma?cza i Dukla. 1. Pu?k KOP Karpaty zmniejszy? si? przez to do dw?ch batalion?w Skole i Delaty? (ten ostatni to zreorganizowany batalion Dolina), si?y Batalionu Granicznego Worochta wcielono do pozosta?ych baon?w. W zwi?zku z decyzj? o uzupe?nieniu si? Marynarki Wojennej na Wybrze?u, KOP zmobilizowa? kompani? odwodow? i kompani? ckm z Batalionu Granicznego Sienkiewicze, kt?re wraz z kompani? odwodow? Batalionu Specjalnego Sarny utworzy?y na Helu Batalion KOP Hel (nazywany r?wnie? IV. Batalionem KOP lub IV. Batalionem 7. Pu?ku Piechoty. Batalion znacznie rozbudowano (faktycznie do rozmiaru dwubatalionowego pu?ku – w sk?adzie cztery kompanie strzeleckie, kompania ckm, w sierpniu liczy? 28 oficer?w, 1169 podoficer?w i ?o?nierzy, 33 rkm, 29 ckm, 6 nkm, 9 granatnik?w, 2 mo?dzierze, 6 armat ppanc, 4 armaty 75 mm), podporz?dkowano mu pluton Stra?y Granicznej Hel oraz 41, 42. Baterie Artylerii Nadbrze?nej. Z innych zmian warto odnotowa? z kolei obj?cie przez Stra? Graniczn? odcinka granicy polsko–?otewskiej, dotychczas ochranianego przez Batalion Graniczny S?ob?dka, kt?ry przesuni?to Augustowa wraz z bateri? artylerii Kleck.


W po?owie sierpnia 1939 r. sk?ad KOP by? nast?puj?cy:

Dow?dztwo KOP (Warszawa)

Centralna Szko?a Podoficerska KOP (Osowiec) z Dywizjonem Artylerii Osowiec

Brygada KOP Grodno: Batalion Graniczny Sejny, Batalion Graniczny Orany, Szwadron Kawalerii Olkienniki, Kompania Saper?w Grodno, Posterunek Meteo

Pu?k KOP Wilno: Batalion Graniczny Troki, Batalion Graniczny Niemenczyn, Batalion Graniczny Nowe ?wi?ciany, Szwadron Kawalerii Nowe ?wi?ciany

Pu?k KOP G??bokie: Batalion Graniczny S?ob?dka, Batalion Graniczny ?u?ki, Batalion Graniczny Pod?wile, Batalion Odwodowy Berezwecz, Szwadron Kawalerii Druja, Szwadron Kawalerii ?u?ki, Szwadron Kawalerii Pod?wile, Dzi?nie?ska P??brygada ON, Stacja Go??bi Pocztowych Postawy, Posterunek Meteo

Pu?k KOP Wilejka: Batalion Graniczny Buds?aw, Batalion Graniczny Krasne, Batalion Odwodowy Wilejka, Szwadron Kawalerii Buds?aw, Szwadron Kawalerii Krasne, Kompania Saper?w Wilejka, Stacja Go??bi Pocztowych Smorgonie, Posterunek Meteo

Pu?k KOP Wo?o?yn: Batalion Graniczny Iweniec, Batalion Odwodowy Wo?o?yn, Szwadron Kawalerii Iweniec, Stacja Go??bi Pocztowych Bogdan?w

Pu?k KOP Sn?w: Batalion Graniczny Sto?pce, Batalion Graniczny Kleck, Batalion Odwodowy Sn?w, Szwadron Kawalerii Sto?pce, Szwadron Kawalerii Kleck, Kompania Saper?w Sto?pce, Bateria Artylerii Kleck, Stacja Go??bi Pocztowych Baranowicze

Brygada KOP Polesie: Batalion Graniczny Ludwikowo, Batalion Graniczny Sienkiewicze Batalion Graniczny Dawigr?dek, Szwadron Kawalerii Hancewicze, Kompania Saper?w Stolin, Posterunek Meteo

Pu?k KOP Sarny: Batalion Graniczny Rokitno, Batalion Graniczny Bere?ne, Szwadron Kawalerii Rokitno, Szwadron Kawalerii ?urno, Szwadron Kawalerii Bystrzyce, Batalion Specjalny Sarny, Batalion Specjalny Ma?y?sk, Stacja Go??bi Pocztowych Sarny

Pu?k KOP Zdo?bun?w: Batalion Graniczny Hoszcza, Batalion Graniczny Derdeka?y, Batalion Graniczny Ostr?g, Batalion Odwodowy ?yty?, Szwadron Kawalerii Mizocz, Szwadron Kawalerii Derdeka?y, Dywizjon Kawalerii Niewirk?w, Kompania Saper?w Hoszcza, Posterunek Meteo

Brygada KOP Podole: Batalion Graniczny Ska?at, Batalion Graniczny Kopyczy?ce, Batalion Graniczny Borszcz?w, Batalion Odwodowy Czortk?w, Szwadron Kawalerii Hnillice Wlk., Szwadron Kawalerii Czortk?w, Szwadron Kawalerii Zaleszczyki, Kompania Saper?w Czortk?w, Dywizjon Artylerii Czortk?w, Stacja Go??bi Pocztowych Buczacz

1. Pu?k KOP Karpaty: Batalion Graniczny Skole, Batalion Graniczny Delaty?

2. Pu?k KOP Karpaty: Batalion Graniczny Koma?cza, Batalion Graniczny Dukla

Batalion Specjalny Osowiec

Batalion KOP Hel

Dywizjon ?andarmerii (Warszawa)

Pluton Radiotelegraficzny (Warszawa)

Kierownictwa Rejon?w Intendentury: Grodno (nr 1), Wilejka (nr 2), ?achwa (nr 3), Czortk?w (nr 4)

Szefostwo Wywiadu KOP (Warszawa): ekspozytura O/II nr 1 Wilno (plac?wki wywiadowcze Grodno, Wilno, G??bokie, Mo?odeczno, Sto?pce, ?uniniec), ekspozytura O/II nr 5 Lw?w (plac?wki wywiadowcze Sarny, R?wne, Czortk?w, Tarnopol, Stryj, Jas?o)

Rejony PW i WF: Wilno (nr 96), Nowogr?dek (nr 97), Polesie (nr 47), Wo?y? (nr 44), Podole (nr 46)

Rejony Intendentury: Grodno (nr 1), Wilejka (nr 2), ?achwa (nr 3), Czortk?w (nr 4)

Inspektorat Kawalerii: P??nocy, ?rodkowy, Po?udniowy

Rejony Weterynarii: P??nocny, ?rodkowy, Po?udniowy

Bataliony odwodowe Berezwecz, ?yty?, Sn?w I, Sn?w II, Wo?o?yn, Wilejka, znajdowa?y si? w rej. ?ywiec-Chab?wka, szwadrony kawalerii Druja, ?u?ki, Pod?wile, Buds?aw, Hancewicze, Rokitno, ?urno, Mizocz w rej. Wielunia, kompanie saper?w Wilejka, Sto?pce, Stolin, Hoszcza oraz pluton z kompanii saper?w Czortk?w na zachodzie Polski, Batalion Hel na Helu, natomiast Batalion Graniczny S?ob?dka wraz z bateri? artylerii Kleck w rej. Augustowa.

W zwi?zku z utworzeniem Armii Karpaty (11.07.1939 r.) i wzmocnieniem po?udniowego skrzyd?a ugrupowania MSWojsk. utworzy?o trzy Dow?dztwa Pododcink?w: Sucha, Nowy S?cz i Sanok, kt?re 25.08.1939 r. zosta?y wcielone w sk?ad KOP oraz dow?dztwo odcinka Jas?o, kt?re 30.08.1939 r. sta?o si? dow?dztwem Grupy Operacyjnej. Na bazie dow?dztw pododcnik?w utworzono natomiast 1. Brygad? G?rsk?, 2. Brygad? G?rsk? i 3. Brygad? G?rsk?. W sk?ad 1. Brygady G?rskiej wesz?y bataliony Sn?w I, Sn?w II, Berezwecz, Wilejka, Wo?o?yn, zgrupowane w 1. i 2. Pu?ku KOP, 2. Brygada G?rska mia?a Batalion ?yty?, natomiast 3. Brygada G?rska 2. Pu?k KOP Karpaty.

W sierpniu 1939 r. w uzbrojeniu KOP znajdowa?o si? m.in. 15400 kbk wz. 1898, 21500 kbk wz. 1898, ok. 1300 rkm wz. 28, 80 lkm wz. 08/15, ok. 100 ckm wz. 30, 540 ckm wz. 08, 78 mo?dzierzy wz. 28/31, 24 armaty ppanc wz. 36, 30 armat wz. 1897.

23.08.1939 r. zosta?a zarz?dzona mobilizacja powszechna jednostek wszystkich kolor?w w zachodnich DOK, natomiast spowodowa?a rozpocz?cie mobilizacji przez KOP pododdzia??w 33. Dywizji Piechoty Rez., 24.08.1939 r. Pu?k KOP G??bokie zmobilizowa? 3. Pu?k Piechoty KOP, natomiast 27.08.1939 r. rozpocz?to mobilizacj? cz??ci 36. Dywizji Piechoty Rez. Pozosta?a cz??? tej dywizji wraz z 38. Dywizj? Piechoty Rez. rozpocz??a mobilizacj? w dniu og?oszenia jej cz??ci powszechnej, tj. 31.08.1939 r.

??cznie KOP zmobilizowa?, zgodnie z planem W1, dla potrzeb wojsk operacyjnych nast?puj?ce jednostki (w nawiasie jednostka mobilizuj?ca):

Dow?dztwo Grupy Operacyjnej Jas?o (Dow?dztwo Odcinka Jas?o)

Dow?dztwo 33. Dywizji Piechoty Rez. (Dow?dztwo Brygady KOP Grodno)

Dow?dztwo 36. Dywizji Piechoty Rez. (Dow?dztwo Brygady KOP Podole)

Dow?dztwo 38. Dywizji Piechoty Rez. (Dow?dztwo Brygady KOP Polesie)

Dow?dztwo 1. Brygady G?rskiej (Dow?dztwo Pododcinka Sucha),

Dow?dztwo 2. Brygady G?rskiej (Dow?dztwo Pododcinka Nowy S?cz),

Dow?dztwo 3. Brygady G?rskiej (Dow?dztwo Pododcinka Sanok)

Dow?dztwo 1. Pu?ku Piechoty KOP (Dow?dztwo Pu?ku KOP Sn?w)

I. Batalion 1. Pu?ku Piechoty KOP (Batalion Sn?w I)

II. Batalion 1. Pu?ku Piechoty KOP (Batalion Sn?w II)

Dow?dztwo 2. Pu?ku Piechoty KOP (Dow?dztwo Pu?ku KOP Wo?o?yn)

I. Batalion 2. Pu?ku Piechoty KOP (Batalion Berezwecz)

II. Batalion 2. Pu?ku Piechoty KOP (Batalion Wilejka)

Dow?dztwo 1. Pu?ku KOP Karpaty (Dow?dztwo Pu?ku KOP Karpaty)

I. Batalion 1. Pu?ku KOP Karpaty (Batalion Skole)

II. Batalion 1. Pu?ku KOP Karpaty (Batalion Delaty?)

Dow?dztwo 2. Pu?ku KOP Karpaty (Dow?dztwo Pu?ku KOP Karpaty II)

I. Batalion 2. Pu?ku KOP Karpaty (Batalion Dukla)

II. Batalion 2. Pu?ku KOP Karpaty (Batalion Koma?cza)

III. Batalion 2. Pu?ku KOP Karpaty (Batalion ?yty?)

Dow?dztwo 3. Pu?ku Piechoty KOP (Dow?dztwo Pu?ku KOP G??bokie)

I. Batalion 3. Pu?ku Piechoty KOP (Batalion Pod?wile)

II. Batalion 3. Pu?ku Piechoty KOP (Batalion ?u?ki)

III. Batalion 3. Pu?ku Piechoty KOP (Batalion S?ob?dka)

Dow?dztwo 96. Pu?ku Piechoty Rez. (Dow?dztwo Pu?ku KOP Baranowicze)

I. Batalion 96. Pu?ku Piechoty Rez. (Batalion Nowe Sto?pce)

II. Batalion 96. Pu?ku Piechoty Rez. (Batalion Kleck)

III. Batalion 96. Pu?ku Piechoty Rez. (Batalion Ludwikowo)

Dow?dztwo 97. Pu?ku Piechoty Rez. (Dow?dztwo Pu?ku KOP Sarny)

I. Batalion 97. Pu?ku Piechoty Rez. (Batalion Dawigr?dek)

II. Batalion 97. Pu?ku Piechoty Rez. (Batalion Rokitno)

III. Batalion 97. Pu?ku Piechoty Rez. (Batalion Bere?ne)

Dow?dztwo 98. Pu?ku Piechoty Rez. (Dow?dztwo Pu?ku KOP R?wne)

I. Batalion 98. Pu?ku Piechoty Rez. (Batalion Hoszcza)

II. Batalion 98. Pu?ku Piechoty Rez. (Batalion Ostr?g)

III. Batalion 98. Pu?ku Piechoty Rez. (Batalion Derdeka?y)

Dow?dztwo i pododdzia?y pu?kowe 133 Pu?ku Piechoty Rez. (Dow?dztwo Pu?ku KOP Wilno),

I. Batalion 133. Pu?ku Piechoty Rez. (Batalion Nowe ?wi?cany)

II. Batalion 133. Pu?ku Piechoty Rez. (Batalion Niemenczyn)

III. Batalion 133. Pu?ku Piechoty Rez. (Batalion Troki)

Dow?dztwo, I. Batalion i pododdzia?y pu?kowe 134 Pu?ku Piechoty Rez. (Batalion Orany)

II. Batalion 134. Pu?ku Piechoty Rez. (Batalion Sejny)

135. Pu?k Piechoty Rez. (Centralna Szko?a Podoficerska KOP)

Dow?dztwo 163. Pu?ku Piechoty Rez. (Batalion KOP Czortk?w)

I, II. Bataliony 163. Pu?ku Piechoty Rez. (Batalion Czortk?w)

III. Batalion 163. Pu?ku Piechoty Rez. (Batalion Borszcz?w)

III. Batalion 165. Pu?ku Piechoty Rez. (Batalion Kopyczy?ce)

Dow?dztwo 207. Pu?ku Piechoty Rez. (Dow?dztwo Pu?ku KOP Wo?o?yn)

I. Batalion 207. Pu?ku Piechoty Rez. (Batalion Buds?aw)

II. Batalion 207. Pu?ku Piechoty Rez. (Batalion Krasne)

III. Batalion 207. Pu?ku Piechoty Rez. (Batalion Iweniec)

Batalion KOP Hel (Batalion Sienkiewicze, Batalion Specjalny Sarny)

3. Kompania 32. Batalionu Wartowniczego (Centralna Szko?a Podoficerska KOP),

1. Pu?k Kawalerii KOP (Szwadrony Kawalerii Mizocz, Druja, ?u?ki, Pod?wile, Hancewicze, Buds?aw, ?urno, Rokitno)

Szwadron Kawalerii 11. Dywizji Piechoty (Szwadron Kawalerii Zaleszczyki)

Szwadron Kawalerii 12. Dywizji Piechoty (Szwadron Kawalerii Hnillice Wlk.)

Szwadron Kawalerii 33. Dywizji Piechoty Rez. (Szwadron Kawalerii Olkiennki)

Szwadron Kawalerii 35. Dywizji Piechoty Rez. (Szwadron Kawalerii Nowe ?wi?ciany)

Szwadron Kawalerii 36. Dywizji Piechoty Rez. (Szwadron Kawalerii Czortk?w)

Szwadron Kawalerii 38. Dywizji Piechoty Rez. (Szwadron Kawalerii Sto?pce)

II. Dywizjon 32. Pu?ku Artylerii Lekkiej (Centralna Szko?a Podoficerska KOP)

I. Dywizjon 40. Pu?ku Artylerii Lekkiej (Dywizjon Artylerii Czortk?w)

Bateria Artylerii Kleck (-)

43. Batalion Saper?w (Kompania Saper?w Grodno)

Kompania Saper?w Sto?pce (-)

Kompania Saper?w Wilejka (-)

Kompania Saper?w Hoszcza (-)

Kompania Saper?w Stolin (-)

Pluton Saper?w Sto?pce (-)

Pluton Saper?w Czortk?w (-)

Szefostwo Fortyfikacji Osowiec (Centralna Szko?a Podoficerska KOP)

Dow?dztwo 35. Grupy Fortyfikacyjnej (Centralna Szko?a Podoficerska KOP)

Batalion Specjalny Osowiec (-)

??cznie stanowi?o to siedem dow?dztw zwi?zk?w operacyjnych i taktycznych, trzydzie?ci siedem batalion?w piechoty, kompani? wartownicz?, pu?k i sze?? szwadron?w kawalerii, siedem baterii artylerii, batalion forteczny, batalion saper?w, cztery kompanie saper?w, dwa plutony saper?w.

Zgodnie z planem mobilizacyjnym pozosta?e jednostki KOP, w tym cz??? odtworzonych, mia?y pozosta? do os?ony granicy z ZSRR, Litw?, ?otw? i Rumuni?:

Dow?dztwo KOP (Warszawa)

Pu?k KOP Wilno: Batalion Graniczny Nowe ?wi?ciany, Batalion Graniczny Niemenczyn, Batalion Graniczny Troki, Batalion Graniczny Orany

Pu?k KOP G??bokie: Batalion Graniczny Pod?wile, Batalion Graniczny ?u?ki, Stacja Go??bi Pocztowych Postawy, Dzi?nie?ska P?lbrygada Obrony Narodowej: Batalion ON Postawy, Batalion ON Bras?aw

Pu?k KOP Wilejka: Batalion Graniczny Iweniec, Batalion Graniczny Krasne, Batalion Graniczny Buds?aw, Szwadron Kawalerii Krasne, Szwadron Kawalerii Iweniec, Stacje Go??bi Pocztowych Smorgonie, Bogdan?w

Pu?k KOP Baranowicze: Batalion Graniczny Sto?pce, Batalion Graniczny Kleck, Stacja Go??bi Pocztowych Baranowicze

Brygada KOP Polesie: Batalion Graniczny Dawigr?dek, Batalion Graniczny Sienkiewicze, Batalion Graniczny Ludwikowo

pu?k KOP Sarny: Batalion Graniczny Bere?ne, Batalion Graniczny Rokitno, Batalion Specjalny Sarny, Batalion Specjalny Ma?y?sk, Szwadron Kawalerii Bystrzyce, Stacja Go??bi Pocztowych Sarny,

Pu?k KOP R?wne: Batalion Graniczny Derdeka?y, Batalion Graniczny Hoszcza, Batalion Graniczny Ostr?g, Szwadron Kawalerii Derdeka?y, Dywizjon Kawalerii Niewirk?w

Pu?k KOP Czortk?w: Batalion Graniczny Borszcz?w, Batalion Graniczny Kopyczy?ce, Batalion Graniczny Ska?at, Kompania (?) Saper?w Czortk?w, Stacja Go??bi Pocztowych Buczacz

Dywizjon ?andarmerii

Pluton Radiotelegraficzny (Warszawa)

Kierownictwa Rejon?w Intendentury: Grodno, Wilejka, ?achwa, Czortk?w

Szefostwo Wywiadu KOP (Warszawa): ekspozytura O/II nr 1 Wilno (plac?wki wywiadowcze Grodno, Wilno, G??bokie, Mo?odeczno, Sto?pce, ?uniniec), ekspozytura O/II nr 5 Lw?w (plac?wki wywiadowcze Sarny, R?wne, Czortk?w, Tarnopol, Stryj, Jas?o)

Rejony PW i WF: Wilno, Nowogr?dek, Polesie, Wo?y?, Podole

Rejony Intendentury: Grodno (nr 1), Wilejka (nr 2), ?achwa (nr 3), Czortk?w (nr 4)

Inspektorat Kawalerii: P??nocy, ?rodkowy, Po?udniowy

Rejony Weterynarii: P??nocny, ?rodkowy, Po?udniowy

Zatem na granicy wschodniej pozosta?o dwadzie?cia sze?? batalion?w (w tym dwa forteczne i dwa Obrony Narodowej) i pi?? szwadron?w kawalerii, praktycznie bez wsparcia artylerii i saper?w. Du?y wysi?ek mobilizacyjny spowodowa?, ?e odtworzone pododdzia?y posiada?y mniejsze od etatowych ilo?ci uzbrojenia i wyposa?enia, kt?re zabrano dla pododdzia??w nowo utworzonych, np. jednostki mia?y po kilkunastu do?wiadczonych podoficer?w i ?o?nierzy w kompaniach, wzr?s? te? bardzo wyra?nie odsetek ?o?nierzy pochodzenia niepolskiego. Spowodowa?o to, ?e si?y KOP pozostawione na wschodzie by?y ju? wyra?nie s?abe i niewystarczaj?ce w stosunku do zada? ochrony granic (dotychczasowe zadania KOP na czas wojny pozosta?y nie zmienione).

30.08.1939 r. zredukowano Brygad? KOP Podole do etatu pu?ku, pod nazw? Pu?k KOP Czortk?w. Dow?dztwo KOP przesz?o rozkazem z 30.08.1939 r. na stop? wojenn?, a z dniem 31.08.1939 r. dow?dztwo KOP obj?? gen. Wilhelm Orlik-Ruckemann.

Udzia? KOP w wojnie 1939 r. oraz bibliografia – w cz??ci trzeciej.

Opracowa?: Tomasz Kwasek [kwato]



Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1937

Traktat ryski z 18.03.1921 r. pomi?dzy Polsk? a Rosj? Radzieck?, wytyczaj?cy granic? pa?stwow?, nie spowodowa? ustabilizowania sytuacji na obszarze przygranicznym, na kt?rym istnia? nadal pas sporny. Poza tym w?adze rosyjskie odrzuca?y, nawet ostatecznie ustalony 23.11.1923 r. i uznany przez Rad? Ambasador?w, przebieg linii granicznej u?ywaj?c argumentu, ?e nie by? on wytyczony zgodnie z zasad? samostanowienia narod?w. W istocie linia graniczna przebiega?a przez dwa terytoria etniczne (bia?oruskie i ukrai?skie), pod wzgl?dem geograficzno-wojskowym by?a r?wnie? tworem sztucznym (nie opiera?a si? o przeszkody naturalne, dzieli?a Polesie). W?adze radzieckie zacz??y wspiera? i inspirowa? bandy terrorystyczne mniejszo?ci narodowych w Polsce oraz wypady z terytorium ZSRR na wschodnie powiaty RP (np. w nocy 3-4.08.1924 r. uzbrojony oddzia? licz?cy oko?o stu os?b pod dow?dztwem oficera RKKA przekroczy? granic? i zaatakowa? Sto?pce w wojew?dztwie nowogrodzkim. Miasto zosta?o opanowane przez napastnik?w, spl?drowano sklepy i domy, zniszczono posterunek policji oraz stacj? kolejow?). Specyficzne warunki spo?eczno-polityczne na obszarach wschodnich Rzeczypospolitej spowodowa?y, i? ?adna z dzia?aj?cych tam w latach 1919-1924 formacji granicznych nie by?a w stanie zrealizowa? zada? ochrony granicy. R??nice w systemach polityczno-gospodarczych, konflikty narodowo?ciowe, a tak?e brak oficjalnych stosunk?w dwustronnych umacnia?y destabilizacj? na granicy. Powo?anie jednolitej formacji do ochrony granicy wschodniej wymuszone by?o r?wnie? szerzeniem si? bandytyzmu na terenach Bia?orusi i Ukrainy (m.in. dzia?ania Ukrai?skiej Organizacji Wojskowej), szczeg?lnie w 1924 r. wzros?a r?wnie? liczba napad?w z terytorium ZSRR i Litwy (formalnie granica polsko-litewska nie zosta?a uznana przez rz?d litewski, kt?ry okre?la? j? jako lini? demarkacyjn?, cho? zosta?a zaakceptowana przez Lig? Narod?w 3.02.1923 r.). Przej?cie ochrony granicy przez Policj? Graniczn? (wcze?niej granica wschodnia chroniona by?a m.in. przez formacje wojska i Stra? Graniczn?) w okresie od 1.07.1923 r. do 31.10.1923 r., nie polepszy?o sytuacji, bowiem nie mia?a ona odpowiednich ?rodk?w do skutecznego przeciwdzia?ania przest?pczo?ci granicznej i dywersji w rejonach przygranicznych.

Decyzj? o utworzeniu specjalnej formacji ochrony i obrony granicy wschodniej podj?to podczas specjalnego posiedzenia Rady Ministr?w z udzia?em Prezydenta RP Stanis?awa Wojciechowskiego w dniach 21-22.08.1924 r. Uchwa?? Po??czonego Komitetu Rady Ministr?w zdecydowano o powo?aniu Korpusu Ochrony Pogranicza, kt?ry mia? przej?? od Policji Granicznej zabezpieczenie granicy wschodniej (z ZSRR, Litw? i ?otw?) i teren?w przygranicznych pod wzgl?dem bezpiecze?stwa publicznego, skarbowo-celnym i wojskowym. Do jego zada? mia?o nale?e? strze?enie nienaruszalno?ci znak?w i urz?dze? granicznych, niedopuszczenie do nielegalnego przewozu i przerzutu towar?w przez granic? oraz do nielegalnych przekrocze? granicy, zwalczanie przemytu i wykrocze? skarbowych oraz wykrocze? w zakresie przepis?w o granicach pa?stwa, wsp??dzia?anie z organami wojska w dziedzinie obrony pa?stwa. KOP mia? sk?ada? si? z jednostek o pe?nych stanach etatowych. ?o?nierze mieli by? byli specjalnie dobierani i pochodzi? g??wnie z wojew?dztw zachodnich. Przed wcieleniem do KOP odbywali przeszkolenie w jednostkach liniowych. Do KOP wysy?ano te? wszystkich ?o?nierzy s?u?by czynnej narodowo?ci niemieckiej.

Korpus Ochrony Pogranicza utworzono rozkazem MSWojsk gen. dyw. W?adys?awa Sikorskiego z 12 wrze?nia 1924 r. a jego struktura zosta?a ustalona instrukcj? Sztabu Generalnego z 17 wrze?nia 1924 r. Wg etatu KOP, jako odr?bna cz??? si? zbrojnych, mia? liczy? 904 oficer?w, 6263 podoficer?w zawodowych oraz 20520 podoficer?w i szeregowc?w s?u?by zasadniczej. KOP mia? podlega? dw?m resortom. MSWojsk. pod wzgl?dem personalnym, organizacyjnym, operacyjnym i wyszkolenia oraz MSW pod wzgl?dem ochrony granicy, bezpiecze?stwa w pasie granicznym oraz bud?etu (od po?owy 1938 r. w sprawach wywiadu oraz przygotowa? do zada? wojennych KOP podlega? r?wnie? GISZ). Pierwszym dow?dc? KOP zosta? 15.09.1924 r. gen. bryg. Henryk Odrow??-Minkiewicz.

Ustalona w?wczas docelowa struktura KOP przedstawia?a si? nast?puj?co: dow?dztwo Korpusu Ochrony Pogranicza (ze sztabem, referatami: wywiadowczym, intendentury, uzbrojenia, ??czno?ci, saper?w, zdrowia, weterynarii, sprawiedliwo?ci, ??cznie 24 oficer?w, 13 podoficer?w, 40 szeregowych), dow?dztwa pi?ciu brygad (dow?dca ze sztabem i s?u?bami intendentury, uzbrojenia i ??czno?ci, 8 oficer?w, 5 podoficer?w, 9 szeregowych, 9 koni, 2 pw, 5 kbk, 17 kb, 2 szable, 1 samoch?d osobowy) ze zmienn? ilo?ci? oddzia??w podporz?dkowanych (??cznie planowano trzydzie?ci batalion?w ochrony pogranicza i trzydzie?ci szwadron?w kawalerii). Podstawowymi jednostkami Korpusu mia?y by? bataliony ochrony pogranicza (dow?dca z dru?yn?, cztery kompanie po trzy plutony oraz pluton ckm i pluton ??czno?ci, 25 oficer?w, 200 podoficer?w, 603 szeregowych, 57 koni, 16 ps?w, 2 pw, 439 kb, 280 kbk, 48 gar?aczy, 48 rkm, 2 ckm, 15 woz?w, 6 biedek, 4 kuchnie, 1 motocykl, 7 rower?w) oraz szwadron kawalerii: dow?dca z pocztem i taborem, cztery plutony liniowe po dwie sekcje liniowe (3 oficer?w, 19 podoficer?w, 65 szeregowych, 81 koni, 82 szable, 7 pw, 77 kbk, 2 wozy, 1 kuchnia). Zadaniami zwi?zanymi z wyszkoleniem kadry zajmowa? si? mia?y szko?y podoficer?w zawodowych piechoty, podoficer?w zawodowych kawalerii, tresury ps?w s?u?bowych oraz kompanie szkolne podoficer?w s?u?by czynnej. W ramach KOP utworzy? miano tak?e dywizjon ?andarmerii oraz szefostwo wywiadu (pocz?tkowo tylko oficerowie wywiadu przy dow?dztwach batalion?w, od 3.02.1925 r. Samodzielny Referat Wywiadowczy Dow?dztwa KOP). ??cznie etat KOP ustalono na 27 687 ?o?nierzy, w tym 904 oficer?w, 6823 podoficer?w i 20 520 szeregowych. Zgodnie z przyj?tym w?wczas planem organizacja formacji mia?a przebiega? w trzech etapach - w pierwszym (do 1.11.1924 r.) planowano sformowanie trzech dow?dztw brygad, dziesi?ciu batalion?w i dziesi?ciu szwadron?w, w drugim (do 1.03.1925 r.) kolejne dow?dztwo brygady, dziesi?? batalion?w i tyle samo szwadron?w a w trzecim, (do 11.03.1926 r.) ostatnie dow?dztwo brygady, i po dziesi?? batalion?w i szwadron?w.

Do ko?ca 1924 r. utworzono trzy brygady KOP obsadzaj?ce granic? polsko-rosyjsk? na Wo?yniu i Bia?orusi, kt?re rozpocz??y obsadzanie granicy od 27.10.1924 r. do 11.11.1924 r. By?y to: 1. Brygada KOP ze sztabem w Zdo?bunowie (2. Batalion Graniczny Bere?ne, 3. Batalion Graniczny Hoszcza, 4. Batalion Graniczny Derdeka?y, 3. Szwadron Kawalerii Derdeka?y, 4. Szwadron Kawalerii Niewirk?w, 5. Szwadron Kawalerii ?urno); 2. Brygada KOP ze sztabem w Baranowiczach (6. Batalion Graniczny Iweniec, 8. Batalion Graniczny Sto?pce, 9. Batalion Graniczny Kleck, 2. Szwadron Kawalerii Iweniec, 9. Szwadron Kawalerii Sto?pce, 10. Szwadron Kawalerii Radziwi??monty) oraz 3. Brygada KOP ze sztabem w Wilejce (1. Batalion Graniczny Buds?aw, 5. Batalion Graniczny ?u?ki, 7. Batalion Graniczny Pod?wile, 10. Batalion Graniczny Krasne, 1. Szwadron Kawalerii Buds?aw, 6. Szwadron Kawalerii ?u?ki, 7. Szwadron Kawalerii Pod?wile, 8. Szwadron Kawalerii Krasne). Jednostki KOP (przede wszystkim bataliony) ugrupowano w trzy rzuty. Pierwszy, najbli?szy granicy, stanowi?y stra?nice (dru?yny po 18 ?o?nierzy), drugi rzut to plutony odwodowe kompanii a trzeci to odw?d batalionu, z?o?ony z plutonu 2 ckm. Odwodami brygady mia?y by? zar?wno bataliony jak i szwadrony kawalerii.

Rozpocz?to r?wnie? formowanie 11. Batalionu Granicznego i 11. Szwadronu Kawalerii, ostatecznie podporz?dkowanych w styczniu 1925 r. 1. Brygadzie KOP. Kolejno, rozkazem MSWojsk z 16 lutego 1925 r., powsta?y dwie kolejne brygady KOP (z terminem gotowo?ci 12 marca 1925 r.) ochraniaj?ce Ma?opolsk? Wschodni? i Polesie: 4. Brygada KOP ze sztabem w Czortkowie (12. Batalion Graniczny Ska?at, 13. Batalion Graniczny Kopyczy?ce, 14. Batalion Graniczny Borszcz?w, 12. Szwadron Kawalerii Koszlaki, 13. Szwadron Kawalerii Czortk?w, 14. Szwadron Kawalerii Wasylkowice) oraz 5. Brygada KOP ze sztabem w ?achwie (15. Batalion Graniczny Ludwikowo, 16. Batalion Graniczny Sienkiewicze, 17. Batalion Graniczny Dawigr?dek, 18. Batalion Graniczny Rokitno, 15. Szwadron Kawalerii Nowosi??ki, 16. Szwadron Kawalerii Lenin, 17. Szwadron Kawalerii Rokitno). Planowano r?wnie? utworzenie dalszych o?miu batalion?w i od o?miu do szesnastu szwadron?w, w celu polepszenia manewrowo?ci si? Korpusu. Ostatecznie, z uwagi na koszt, zaniechano tworzenia nowych szwadron?w kawalerii. W zwi?zku z tym kolejne, nowo utworzone 19. Batalion Odwodowy, 20. Batalion Odwodowy oraz 18. Szwadron Kawalerii Druja, 19. Szwadron Kawalerii Olkienniki i 20. Szwadron Kawalerii Nowe ?wi?ciany, stanowi?ce do lutego 1926 r. odw?d istniej?cych brygad od 15.03.1926 r. wesz?y w sk?ad 6. Brygady KOP rozmieszczonej nad granic? polsko-litewsk? i polsko-?otewsk?, ze sztabem w Wilnie. Utworzono r?wnie? 21. Batalion Graniczny Niemenczyn, 22. Batalion Graniczny Nowe Troki, 23. Batalion Graniczny Druskienniki i 24. Batalion Graniczny Sejny, natomiast zaniechano plan?w utworzenia nowych szwadron?w kawalerii. Zorganizowano r?wnie? Szko?? Podoficer?w Zawodowych Piechoty (komendant z dru?yn?, kompania szkolna z dwoma plutonami, 4 oficer?w, 17 podoficer?w, 18 szeregowc?w, 96 elew?w, 5 koni, 4 pw, 37 kbk, 126 kb, 8 rkm, 2 ckm, 1 armata piechoty, 1 mo?dzierz, 3 szable, 3 wozy, 1 rower) i Szko?? Podoficer?w Zawodowych Kawalerii w Ostrogu (komendant z dru?yn?, szwadron szkolny z dwoma plutonami, dru?yn? ckm, oddzia?em luzak?w i kursem podkuwaczy, 5 oficer?w, 27 podoficer?w, 60 szeregowych, 72 elew?w, 90 koni, 17 pw, 118 kbk, 4 kb, 4 rkm, 2 ckm, 69 szabli, 24 lance, 3 wozy, 2 taczanki, 1 kuchnia), brygadowe szko?y podoficer?w oraz utworzono w brygadach i batalionach etaty oficer?w wywiadowczych i kapelan?w. ??cznie KOP mia? w po?owie 1926 r. dwadzie?cia cztery bataliony piechoty i dwadzie?cia szwadron?w kawalerii. W planach operacyjnych wojny przeciwko Rosji (do 1926 r.) KOP mia? stanowi? os?on? mobilizacji powszechnej, a w p??niejszym okresie konfliktu sta?by si? baz? do formowania jednostek rezerwowych. Cz??? jednostek (2, 16, 17. i 18. Bataliony Graniczne) formowa?o 150. i 184. Rez. Pu?ki Piechoty z os?onowych Dywizji Piechoty. W ewentualnym konflikcie z Niemcami KOP mia? os?ania? granic? wschodni?. Wymaga?o to jednak uzupe?nienia uzbrojenia KOP o wi?ksz? ilo?? broni maszynowej i stworzenie pododdzia??w artylerii.

W zwi?zku z faktem, ?e sformowanie 6. Brygady KOP pozbawi?o inne brygady odwod?w dow?dca KOP wnioskowa? o utworzenie nowych batalion?w. Okres formowania pi?ciu nowych batalion?w granicznych (o numerach 25-29) nazywany jest czasem czwartym etapem formowania KOP trwa? od 1.05.1927 r. do 31.12.1927 r. W jego ramach uzupe?niono dodatkowymi kompaniami 19. Batalion Graniczny S?ob?dka, 22. Batalion Graniczny Nowe Troki, przemianowany 23. Batalion Graniczny Orany oraz utworzono dwa dow?dztwa p??brygad (4 oficer?w, 4 podoficer?w, 10 szeregowych, 1 pw, 12 kbk, 1 kb, 1 szabla, 6 koni, 1 bryczka, 1 samoch?d osobowy) w ramach 3. i 6. Brygady KOP. Przeorganizowywano r?wnie? szwadrony kawalerii (przy nie zmienionym stanie osobowym) - dow?dca z dru?yn?, dwa plutony po cztery zmniejszone sekcje, pluton ckm na taczankach.

Organizacja KOP w grudniu 1927 r. przedstawia?a si? nast?puj?co:
Dow?dztwo KOP
1. Brygada KOP: 3. Batalion Graniczny Hoszcza, 4. Batalion Graniczny Derdeka?y, 11. Batalion Graniczny Ostr?g, 26. Batalion Odwodowy ?yty?, 3. Szwadron Kawalerii Derdeka?y, 11. Szwadron Kawalerii Ostr?g, Szko?a Podoficer?w Zawodowych Piechoty KOP, Szko?a Podoficer?w Zawodowych Kawalerii KOP, Szko?a Podoficer?w Niezawodowych Brygady
2. Brygada KOP: 8. Batalion Graniczny Sto?pce, 9. Batalion Graniczny Kleck, 27. Batalion Odwodowy Sn?w, 9. Szwadron Kawalerii Sto?pce, 10. Szwadron Kawalerii Radziwi??monty, 4. Szkolny Szwadron Kawalerii Niewirk?w, Szko?a Podoficer?w Niezawodowych Brygady, Szko?a Tresury Ps?w Meldunkowych)
3. Brygada KOP: 1. Batalion Graniczny Buds?aw, 6. Batalion Graniczny Iweniec, 10. Batalion Graniczny Krasne, 28. Batalion Odwodowy Wo?o?yn, 1. Szwadron Kawalerii Buds?aw, 2. Szwadron Kawalerii Iweniec, 8. Szwadron Kawalerii Krasne, 3. P??brygada KOP (5. Batalion Graniczny ?u?ki, 7. Batalion Graniczny Pod?wile, 6. Szwadron Kawalerii ?u?ki, 7. Szwadron Kawalerii Pod?wile), Szko?a Podoficer?w Niezawodowych Brygady
4. Brygada KOP: 12. Batalion Graniczny Ska?at, 13. Batalion Graniczny Kopyczy?ce, 14. Batalion Graniczny Borszcz?w, 25. Batalion Odwodowy Czortk?w, 12. Szwadron Kawalerii Koszlaki, 13. Szwadron Kawalerii Czortk?w, 14. Szwadron Kawalerii Wasylkowice, Szko?a Podoficer?w Niezawodowych Brygady
5. Brygada KOP: 2. Batalion Graniczny Bere?ne, 15. Batalion Graniczny Ludwikowo, 16. Batalion Graniczny Sienkiewicze, 17. Batalion Graniczny Dawigr?dek, 18. Batalion Graniczny Rokitno, 5. Szwadron Kawalerii ?urno, 15. Szwadron Kawalerii Nowosi??ki, 16. Szwadron Kawalerii Lenin, 17. Szwadron Kawalerii Rokitno, Szko?a Podoficer?w Niezawodowych Brygady
6. Brygada KOP: 19. Batalion Graniczny S?ob?dka, 20. Batalion Graniczny Nowe ?wi?ciany, 21. Batalion Graniczny Niemenczyn, 22. Batalion Graniczny Nowe Troki, 18. Szwadron Kawalerii Druja, 20. Szwadron Kawalerii Nowe Swi?ciany, 6 P??brygada KOP (23. Batalion Graniczny Orany, 24. Batalion Graniczny Sejny, 29. Batalion Odwodowy Suwa?ki, 19. Szwadron Kawalerii Olkienniki), Szko?a Podoficer?w Niezawodowych Brygady
Stacja Go??bi Pocztowych

Dywizjon ?andarmerii KOP (dru?yna dow?dcy, plutony ?andarmerii przy ka?dej z sze?ciu brygad)

Najmniejszymi jednostkami organizacyjnymi by?o w czasie pokoju 357 stra?nic (dru?yna piechoty). Ostatecznego obsadzenia obu skrzyde? granicy wschodniej i p??nocno-wschodniej dokonano w pa?dzierniku 1927 r. Oddzia?y KOP, wychodz?c poza pierwotne ustalenia, dodatkowo chroni?y suwalski odcinek granicy polsko-niemieckiej oraz granicy polsko-rumu?skiej wzd?u? Dniestru. W grudniu 1927 r. liczy? ok. 25 tys. ?o?nierzy. W 1928 r. og?lna d?ugo?? granicy pa?stwowej ochranianej przez KOP wynosi?a ponad 2334 km. Na 1 km ochranianej granicy ?rednio przypada?o oko?o 11 ?o?nierzy. ?o?nierze Korpusu ochraniali granice poprzez system posterunk?w, patroli, zasadzek, ob?aw, eskorty oraz prac? wywiadowcz?.

Formacja otrzyma?a uzbrojenie z zapas?w mobilizacyjnych wojska, spowodowa?o to, ?e oddzia?y KOP dysponowa?y od pocz?tku istnienia kb i kbk Mannlicher wz. 1895, natomiast bataliony formowane w 1925 r. przej??y bro? systemu Berthier - kb wz. 16 oraz kbk wz. 1892. W nast?pnym roku bro? austriack? wycofano, pozostawiono natomiast kb i kbk Berthier (jedynie 17, 18. Bataliony Graniczne oraz 16. Szwadron Kawalerii dysponowa?y kb i kbk wz. 1898 Mauser). Broni? zespo?ow? by?y lkm wz. 15 Bergmann, rkm wz. 15 Chauchat a w plutonach ckm wz. 14 i wz. 25 Hotchkiss oraz wz. 08 Maxim.

W 1928 r. nast?pi?y kolejne zmiany w strukturze KOP. Zreorganizowano wywiad KOP (utworzono Samodzielny Referat Informacyjno-Wywiadowczy KOP), stworzono nieetatowe dru?yny saper?w w batalionach. 26.08.1928 r. z dotychczasowych szk?? podoficerskich piechoty KOP zorganizowano Batalion Szkolny KOP (dow?dca z dru?yn?, trzy kompanie podoficer?w niezawodowych, dwie kompanie podoficer?w zawodowych, 32 oficer?w, 82 podoficer?w, 141 szeregowych, 600 elew?w). Wprowadzono r?wnie? now? struktur? batalion?w granicznych i odwodowych, dostosowan? do przewidywanego planu wojny z Rosj?, wzmacniaj?c? si?? ognia pododdzia??w i maj?c? na celu lepsze zintegrowanie KOP z formacjami liniowymi. Batalion graniczny tworzy?y: dru?yna dow?dcy, pluton ??czno?ci, kadra kompanii szkolnej (dow?dca z dru?yn?, dwa plutony piechoty i pluton ckm i broni towarzysz?cej) oraz trzy kompanie piechoty z dru?yn? dow?dcy i trzema plutonami ka?da (??cznie 25 oficer?w, 195 podoficer?w, 570 szeregowych, 59 koni, 16 ps?w, 60 go??bi, 32 pw, 240 kbk, 445 kb, 44 rkm, 2 ckm, 26 szabel, 1 armata piechoty, 1 mo?dzierz, 17 woz?w, 6 biedek, 4 kuchnie, 1 motocykl, 7 rower?w). Natomiast batalion odwodowy, przeznaczony r?wnie? do zada? rozpoznawczych, tworzy?y: dru?yna dow?dcy, pluton ??czno?ci, pluton ckm oraz trzy kompanie piechoty z dru?yn? dow?dcy i trzema plutonami ka?da (??cznie 22 oficer?w, 164 podoficer?w, 501 szeregowych, 59 koni, 16 ps?w, 60 go??bi, 22 szable, 35 pw, 228 kbk, 354 kb, 36 rkm, 12 ckm, 36 gar?aczy V.B., 14 woz?w, 10 biedek, 3 kuchnie, 1 motocykl, 6 rower?w). Utworzono o?rodki wyszkolenia pionier?w brygad (3 podoficer?w, 10 szeregowych) przy 1, 3, 9, 17, 21, 25. Batalionach Granicznych.

Od 8.05.1929 nowym dow?dc? KOP zosta? p?k Stanis?aw Zosik-Tessaro (odwo?anie gen. Minkiewicza przez marsz. Pi?sudskiego nast?pi?o w niecodziennych okoliczno?ciach). Wch?oni?cie batalion?w odwodowych przez 6. Brygad? KOP wymusi?o odtworzenie jednostek odwodowych KOP, pojawi?a si? r?wnie? potrzeba silniejszej ochrony granic polsko-litewsko-niemieckiej na Suwalszczy?nie oraz polsko-sowiecko-rumu?skiej w Ma?opolsce. Od 14.07.1929 r., w wyniku kolejnej reorganizacji, nast?pi?o zwi?kszenie stan?w etatowych i reorganizacja dotychczasowych pododdzia??w, zlikwidowano obie P??brygady KOP, a 3. i 6. Brygady po??czono, tworz?c nast?pnie z ich pododdzia??w Brygad? KOP Wilno oraz Brygad? KOP Grodno. Pozosta?ym brygadom nadano nazwy region?w lub miejscowo?ci, w kt?rych stacjonowa?y, otrzyma?y one nazwy 2. Brygada KOP Nowogr?dek, 5. Brygada KOP Polesie, 1. Brygada KOP Wo?y?, 4. Brygada KOP Podole. Utworzono r?wnie?, w sk?adzie Brygad KOP Wilno, Nowogr?dek i Podole, cztery nowe dow?dztwa pu?k?w (G??bokie, Wo?o?yn, Wilejka, Czortk?w), podporz?dkowuj?c im pododdzia?y stacjonuj?ce na obszarach odpowiedzialno?ci. Dokonano r?wnie? podzia?u szwadron?w kawalerii na dwie grupy - p??nocn? i po?udniow?.


Последний раз редактировалось: vitalis (01 Mar 2017, Wed, 12:27), всего редактировалось 3 раз(а)
Вернуться к началу
Посмотреть профиль Отправить личное сообщение
vitalis



Зарегистрирован: 22.05.2009
Сообщения: 675

СообщениеДобавлено: 09 Sep 2009, Wed, 12:05    Заголовок сообщения: Ответить с цитатой

хотя если кто толково на русский или белорусский переведёт, то буду только благодарен...

гугловский переводчик порой такие ляпы выбрасывет



солдат пограничной службы

Безымянный.JPG
15.55 KB,   просмотрено: 57086 раз(а)
Вернуться к началу
Посмотреть профиль Отправить личное сообщение
vitalis



Зарегистрирован: 22.05.2009
Сообщения: 675

СообщениеДобавлено: 09 Sep 2009, Wed, 12:06    Заголовок сообщения: Ответить с цитатой

где-то на домашнем компе была ещё первая часть этой статьи
Вернуться к началу
Посмотреть профиль Отправить личное сообщение
vitalis



Зарегистрирован: 22.05.2009
Сообщения: 675

СообщениеДобавлено: 01 Oct 2009, Thu, 15:49    Заголовок сообщения: Ответить с цитатой

http://globustut.by/david-goro/koshary_gallery.htm -- замечательный фоторяд сохранившегося здания штаба пограничного батальона в Давид-Городке... нечто похожее осталось и в Людвиково
Вернуться к началу
Посмотреть профиль Отправить личное сообщение
fortressby



Зарегистрирован: 04.01.2009
Сообщения: 1065

СообщениеДобавлено: 01 Oct 2009, Thu, 16:02    Заголовок сообщения: Ответить с цитатой

vitalis писал(а):
замечательный фоторяд сохранившегося здания штаба пограничного батальона в Давид-Городке... нечто похожее осталось и в Людвиково


Только состояние намного хуже :( и заросшее деревьями и кустами :(
Вернуться к началу
Посмотреть профиль Отправить личное сообщение Посетить сайт автора
vitalis



Зарегистрирован: 22.05.2009
Сообщения: 675

СообщениеДобавлено: 01 Oct 2009, Thu, 17:49    Заголовок сообщения: Ответить с цитатой

fortressby, находись оно по примеру Давид-Городка в нормальном населённом пункте, а так удивительно, что хоть это сохранилось! бум искать по глобусу дальше...

отличительная черта -- типовость построек
Вернуться к началу
Посмотреть профиль Отправить личное сообщение
Показать сообщения:   
Начать новую тему   Ответить на тему    Список форумов Форум сайта «Глобус Беларуси» -> Путешествия -> Фортификация и военная история -> Военная история Часовой пояс: GMT + 3
На страницу 1, 2, 3, 4  След.
Страница 1 из 4

 
Перейти:  
Вы не можете начинать темы
Вы не можете отвечать на сообщения
Вы не можете редактировать свои сообщения
Вы не можете удалять свои сообщения
Вы не можете голосовать в опросах
Вы не можете вкладывать файлы
Вы можете скачивать файлы