| Предыдущая тема :: Следующая тема |
| Автор |
Сообщение |
Nikolai
Зарегистрирован: 06.10.2017
Сообщения: 119
|
 Добавлено: 19 Oct 2023, Thu, 0:34 Заголовок сообщения: Былы СЛОНІМ - горад кляштараў: Касьцёл СВ. ЮЗЭФА & КЛЯШТАР ЕЗУІТАЎ |
 |
|
КАСЬЦЁЛ СВ. ЮЗЭФА І КЛЯШТАР ЕЗУІТАЎ
Езуіцкая ўстанова ў Слоніме была створана ў 1709 г. па ініцыятыве пінскай харугвы Эльжбеты Гадэбскай, народжанай Пясецкай, пры падтрымцы мясцовых памешчыкаў: кашталяна жамойцкага Аляксандра Ўняхоўскага, які завяшчаў маёнтак Дэбасьню, Ігнацыя й Еўфразінны. Талаканскі (маёнтак Вішава), Міхал Кошчыц (падараваў зямлю ў горадзе) і кс. Пётар Палубінскі, пробашч віленскай катэдры (в. Скробаў і закладныя маёнткі Шулякі й Грынкі). Першыя манахі, прывезеныя з Навагрудзкага калегіума, спачатку працавалі місыянерамі пры парафіяльным касьцёле св. Андрэя.
Ужо ў 1713 г. была адкрыта школа (граматычны клас), а ў 1714 г. — класы паэтыкі й рыторыкі. Спачатку яны разьмяшчаліся ў доме Аляксандра Ўняхоўскага, а з 1720 г. — у новым будынку. З 1736 г. вёўся таксама курс філязофіі, а пасьля 1750 г. выкладаліся гісторыя, матэматыка й француская мова.
Пры школе існаваў інтэрнат для беднай шляхты, заснаваны ў 1737 г. Пасьля роспуску ордэна ён утрымліваўся Камісыяй народнай адукацыі як павятовая школа, якой кіравалі мясцовыя латэранскія канонікі.
Драўляны касьцёл св. Юзэфа быў пабудаваны ў 1713-1715 гг. У ім быў абраз знакамітай сваёй міласьцю Панны Марыі, ахвяраваны Ганнай Юрэвічавай. Мураваны касьцёл быў пабудаваны паэтапна ў 1740-1743 і пасьля 1760 г., але ня быў завершаны да роспуску ордэна. Пасьля 1773 г. ён фармальна заставаўся пад апекай латэранскіх канонікаў, якія, аднак, не былі зацікаўлены ў яго захаваньні.
У 1782 г. кс. Францішак Бянькоўскі, інспэктар Камітэта нацыянальнай адукацыі, адзначыў, што касьцёл застаецца ў шкарлупіне: «без тынку ўнутры й яшчэ не аздаблены звонку. Скляпеньне пачынае выпадаць. Падаючыя гзымсы й чарапіца ўяўляюць небясьпеку. Унутры — карэты гетмана літоўскага Міхала Казіміра Агінскага.
Старая драўляная царква, дзе адбываюцца набажэнствы, хутчэй за ўсё разваліцца праз некалькі гадоў. Школы старыя драўляныя, часткова пустыя, і ў некаторыя зь іх студэнты стаяць без камфорту.
Праз год іншы інспэктар, ксёндз Давід Піліхоўскі, сказаў: ”Малая надзея, што манахі купяць касьцёл, альбо стары драўляны, альбо новы, мураваны, недабудаваны. Таму, калі цяперашні кс. прарэктар [Мацею Шыстоўскаму), пакуль ён застаецца на гэтым месцы, не прадаў касьцёлаў, то ён можа даручыць іх продаж кс.Завадзкаму, - былому езуіту, які жыве ў Слоніме і з ласкі Найясьнейшай Камісыі атрымлівае эмерытарскі заробак. Манстранцыю, келіхі й камэры трэба адаслаць у Вільню, дзе іх можна будзе прадаць і ўкласьці даражэй і прыстойней, згодна зь інструкцыямі яснавяльможнай Камісыі.
Рэзыдэнцыя ўяўляе сабою разбураны драўляны будынак з прылеглым садам. Перш чым выставіць усё на аўкцыён альбо падзяліць на часткі, спачатку ўдакладніце іх кошт у грамадзянаў, ведам і шчырасьці якіх вы можаце давяраць. З-за няўдачы спроб канонікаў ператварыць цаґляную царкву ў школу, яе перадалі гораду на знос, часткова ажыцьцёўлены ў 1803 годзе. Зьяўляюцца яго рэшткі (верагодна, фрагмэнт заходняй сьцяны навы) на плянах Слоніма 1820-х гадоў, што дазваляе дакладна вызначыць месцазнаходжаньне храма, які прымыкае да будынка Латэранскіх канонікаў з захаду, фасадам, зьвернутым на поўдзень, у бок вуліцы Апанасоўскай (цяпер вуліца Пушкіна).
Асобна стаячы будынак калегіума разьмяшчаўся перпендыкулярна касьцёлу, уздоўж мяжы з участкам Латэранскіх канонікіаў. На пляне Слоніма 1796 г. схематычна паказаны плян мураванага касьцёла св. Юзэфа, але пра яе зьнешні выгляд і аздабленьне мы практычна нічога ня ведаем, бо знойдзены толькі рэестар рухомай маёмасьці, якая засталася пасьля продажу, падрыхтаваны ў 1782 г. Сярод найбольш каштоўных прадметаў, зафіксаваных у той час, былі сярэбраная манстранцыя, 4 келіхі з патэнамі й цыборый; у галоўным альтары ўсё яшчэ быў абраз Найсьвяцейшай Панны Марыі, а таксама згадвалася выява Пана Езуса.Той жа рэестар паказвае таксама, што першапачатковы драўляны касьцёл усё яшчэ існаваў, як і згадваўся вялікі гадзіньнік з цымбалам на вежы старога касьцёла. Засталася на месцы й школьная бібліятэка, якая налічвае 835 назваў. У 1834 годзе рэшткі храма меркавалася перадаць уніяцкай праваслаўнай царкве, чаго ў выніку не адбылося. Будынкі захаваліся да канца 19 ст. 15 лістапада 1890 г. слонімскі начальнік дакладваў гарадзенскаму губернатару, што мясцовая грамада прапануе перабудаваць яго пад жылыя патрэбы ізагадаць войску атакаваць напаўразбураны будынак царквы на вул. Маскоўскай у Слоніме, але для гэтага неабходна атрымаць адпаведныя сродкі. Ён таксама дадаў, што некалькі гадоў таму кляштарны корпус пры гэтым касьцёле быў адрамантаваны за кошт горада й ператвораны ў казармы. Таму зьявіўся новы праект, разгледжаны 27 студзеня 1891 г. на пасяджэньні гарадзкой думы, калі часткова зьнесены касьцёл прапаноўвалася выкарыстоўваць пад гарнізонны храм. У горада не было сродкаў на такую інвэстыцыю, таму было вырашана зьвярнуцца па субсідыю ваеннага міністэрства. Справа, відаць, мела працяг, і хаця яе ход пакуль не ўстаноўлены, можна меркаваць, што вынікам прынятых дзеяньняў стала неагатычная забудова на поўначы, якая захавалася да нашых дзён - фасад вуліцы Пушкіна №7
***Крыніца: Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa nowogródzkiego / redakcja naukowa: Maria Kałamajska-Saeed. T. 3 : Miasto Słonim. — 2013. — 218 с., [160] л. іл. /старонка 152-154 /
.jpg) увеличить до 1200x661
Последний раз редактировалось: Nikolai (26 Feb 2024, Mon, 2:37), всего редактировалось 2 раз(а) |
|
| Вернуться к началу |
|
 |
Nikolai
Зарегистрирован: 06.10.2017
Сообщения: 119
|
| Добавлено: 24 Nov 2023, Fri, 14:38 Заголовок сообщения: |
|
|
КЛЯШТАР ОРДЭНА ЕЗУІТАЎ (Па матэрыялам П.А. Карнілавай і Т.Б. Бліновай)
Прагрэсыўны для свайго часу ордэн езуітаў (Таварыства Езуса) заснаваў гішпанскі дваранін Ігнацій Лаёла, які вывучаў лацінскую мову ў Барселоне, а багаслоўе — у Алькале, Саламанцы й Парыжы. Ордэн быў зацьверджаны папам Паўлам ІІІ 27 верасьня 1540 г. Ён ставіў перад сабой мэты хутчэй гуманітарнага характару, чым багаслоўскага: выхоўваць і навучаць моладзь, разьвіваць навукі, публіцыстыку, працаваць у шпіталях, турмах, асвойваць тэатар.
У 1709 г. у выніку ахвяраваньняў Элізабэт і Марціна Гадэбскіх у Слоніме была заснавана місыя. Гадэбскія падалі ў валоданьне езуітам фальваркі Скробава й Шулякі.
У 1717 г. кароль Рэчы Паспалітай перадаў езуітам вуліцу, якая ішла ад Анапасаўскай (Панасаўскай) да Татарскай.
У 1736-45гг. місыя была пераўтворана ў рэзыдэнцыю.
У 1737 г. слонімскі харунжы Францішак Быкоўскі завяшчаў рэзыдэнцыі сяло Вараб’евічы й 20000 злотых на заснаваньне касьцёла, а таксама 8000 злотых на заснаваньне музычнай бурсы (да таго часу езуіты ўжо ўтрымлівалі ў горадзе найнізкую школу). Відаць, касьцёл быў пабудаваны, хаця канкрэтных зьвестак я пра гэта не знайшоў. Трэба адзначыць, што Слонімскаму манастыру езуітаў шмат ахвяравалі. Гэта быў адзін з найбагацейшых манастыроў горада. У розны час у заставе ў езуітаў (гэта значыць, у мясцовым падразьдзяленьні, рэзыдэнцыі) знаходзіліся вёскі Змужоўскае, Сакалова (Хрынкі), закладзеныя за 3000 злотых Геранімам Пшыялдоўскім. Сяло Рэутавічы было атрымана імі ад маршалка Слонімскага павета Міхаіла Харабурды за 13000 злотых. У самім горадзе езуіты мелі тры юрыдыкі й шэсьць зямельных участкаў, а таксама сенажаць над ракой Шчара. За карыстаньне гэтымі землямі дзяржаўныя падаткі яны не плацілі.
У 1744-73 гг. пры рэзыдэнцыі дзейнічаў школьны тэатар.
У бібліятэцы Віленскага ўнівэрсытэта захоўваюцца 3 праграмкі лацінскіх п’ес, пастаўленых у Слоніме ў 40-я гг. XVІІІ ст. Першая зь іх прысьвечана драме «Імгненьне бездапаможнай вечнасьці», пастаўленай на масьленіцу ў 1744 г. Яе аўтар Феліцыян Навадворскі. У тым жа годзе навучэнцы школы згулялі драму «Кветка з надпісам «Імёны цароў», якая пераносіла гледачоў у экзатычную Японію. Павучальная, прапагандуючая адпаведную хрысьціянству мараль драма «Фантазыі Палады» была згуляная перад летнімі вакацыямі 1749 г., відаць, як адна са справаздач агульнай дзейнасьці за год. Яшчэ адна драма «Аляксей» была падрыхтавана ў 1709 г. да імянінаў галоўнага мэцэната манастыра гетмана Міхаіла Казіміра Агінскага. Напэўна тут у аўтараў памылка, бо годы жыцьця Міхала Казіміра Агінскага (1728 – 31.05.1800) ніяк не датычацца да 1709 года
Последний раз редактировалось: Nikolai (25 Feb 2024, Sun, 0:32), всего редактировалось 2 раз(а) |
|
| Вернуться к началу |
|
|
Nikolai
Зарегистрирован: 06.10.2017
Сообщения: 119
|
|
| Вернуться к началу |
|
|
|
|
|
|
|
|
Вы не можете начинать темы
Вы не можете отвечать на сообщения
Вы не можете редактировать свои сообщения
Вы не можете удалять свои сообщения
Вы не можете голосовать в опросах
Вы не можете вкладывать файлы
Вы не можете скачивать файлы
|
|
FAQ
Поиск
Пользователи
Группы
Регистрация
Профиль
Войти и проверить личные сообщения
Вход
.jpg)
