| Предыдущая тема :: Следующая тема |
| Автор |
Сообщение |
Valery Zeliazei
Зарегистрирован: 01.02.2011
Сообщения: 1508
|
 Добавлено: 24 Feb 2025, Mon, 10:53 Заголовок сообщения: |
 |
|
Велізарнае дзякуй за дапамогу Анлайн-перакладніку Белазар.
2014.04.20 – Заслаўе.
Трэк: https://www.alltrails.com/explore/map/mon-09-dec-2019-10-03--4
 увеличить до 1000x434
Еду ў Заслаўе велікоднае!!!
Падарожжа планавалася, далёка не спантанная, а досыць ясна спланаваная.
Грунт маіх пераваг, вельмі прыгожае і інфарматыўная выкладзена на схеме, што няма патрэбы, нешта прыдумляць і дадаваць. Хаця б хапіла душэўных сіл, асвоіць тое, што ляжыць перад вачамі.
 увеличить до 1000x1000
Заміж прадмовы, інфармацыйна-гістарычны грунт таго, што ўбачу, і што не давядзецца бачыць, па шэрагу аб'ектыўных прычын.
Заслаўе — места гістарычнай Меншчыны, колішняя сталіца графства (раней — сталіца ўдзельнага княства), старажытны замак Вялікага Княства Літоўскага. Да нашага часу тут захаваліся руіны замка, былы кальвінскі збор у стылі рэнэсансу і касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі ў стылі віленскага барока, помнікі архітэктуры XVI—XVIII стагодзьдзяў. Дзее гістарычна-культурны запаведнік.
Паводле паданьня, кіеўскі князь Уладзімер Сьвятаславіч назваў паселішча ў гонар сына полацкай князёўны Рагнеды Рагвалодаўны Ізяслава, які зь мячом заступіўся за маці.
Варыянты напісаньня назвы места ў гістарычных крыніцах: Заслаў, Ізяслаў, Ізяслаўль, Жэслаўль, Жаслаўль.
Дзеля адрозьненьня ад Заслаўя на Валыні часам насіў дадатковае азначэньне — Заслаўе Літоўскае.
Згодна з археалягічнымі зьвесткамі, у X ст. на правым беразе Сьвіслачы існавала неўмацаванае паселішча, населенае пераважна крывічамі. Каля 985 году за 1 км ад яго ўзьнікла гарадзішча «Замэчак». На мяжы XI—XII стагодзьдзяў на тэрыторыі правабярэжнага паселішча ўзьвялі дзядзінец, па чым насельнікі пакінулі «Замэчак».
Летапіснае паданьне прыпісвае заснаваньне Заслаўя ў 985—986 гадох князю кіеўскаму Ўладзімеру Сьвятаславічу, які перадаў горад сваёй жонцы Рагнедзе Рагвалодаўне і сыну Ізяславу[a]. Пад 1127 годам упершныю ўпамінаецца Ізяслаўскае княства ў зьвязку з нападам князя кіеўскага Мсьціслава Ўладзімеравіча на Полацкую зямлю.
У канцы XIII ст. Заслаўе далучылася да Вялікага Княства Літоўскага, дзе стала вялікакняскім местам[6]. У 1345 годзе вялікі князь Кейстут перадаў яго свайму малодшаму брату Яўнуту Гедымінавічу, нашчадкі якога зваліся князямі Заслаўскімі (Жэслаўскімі). У Сьпісе рускіх гарадоў далёкіх і блізкіх (канец XIV ст.) Заслаўе значыцца сярод «літоўскіх» замкаў. За часамі фэўдальнай вайны (1432—1439) у 1434 годзе Сьвідрыгайла захапіў і спаліў места, а ягоных жыхароў узяў у палон.
У 1539 годзе Заслаўе перайшло ў валоданьне Глябовічаў. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў места ўвайшло ў склад Менскага павету Менскага ваяводзтва. У другой палове XVI ст. тут пры кальвінскім зборы працавалі школа і друкарня, у якой Сымон Будны надрукаваў Біблію ў 1574 годзе. У пачатку XVII ст. кальвінскі збор пераасьвяцілі ў касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла. У 1625 годзе ў Заслаўі збудавалі касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі, таксама дзеяла царква. З XVІІ ст. места стала сталіцай графства, якое аб’ядноўвала 4 староствы.
З пачаткам вайны Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай у 1655 годзе маскоўскія захопнікі спалілі Заслаўе, цалкам зруйнавалі мураваныя замкавыя брамы і палац. У 1678 годзе паселішча перайшло да Сапегаў. У 1684 годзе (паводле іншых зьвестак, яшчэ ў 1676 годзе) К. Сапега і ягоная жонка Крыстына заснавалі тут дамініканскі кляштар. Паводле інвэнтару, на 1698 год у месьце было 89 дымоў (апроч, відаць, касьцельнай юрыдыкі), 4 вуліцы і Рынак.
У 1753 годзе Заслаўе перайшло ў валоданьне падканцлера Антонія Празьдзецкага. У 1772 годзе кароль і вялікі князь Станіслаў Аўгуст Панятоўскі надаў месту прывілей на правядзеньне 4 кірмашоў штогод, а таксама штотыднёвых таргоў. У другой палове XVIII ст. працавалі цагельня і суконная фабрыка.
У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Заслаўе апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе стала цэнтрам воласьці Менскага павету. Статус паселішча панізілі да мястэчка. У 1850-я гады існаваў аднайменны маёнтак Прушынскіх.
За ўдзел у нацыянальна-вызвольным паўстаньні (1863—1864) расейскія ўлады канфіскавалі Заслаўе ў ягоных гаспадароў Прушынскіх. У 1873 годзе празь мястэчка прайшла Лібава-Роменская чыгунка, адкрылася станцыя Ізяслаў. На 1904 год працавалі 2 школы, лякарня на 10 ложкаў, аптэка, пошта; дзеялі 2 царквы і касьцёл.
Паехалі.
Надвор'е паднесла мне выдатную неспадзеўку ўсімі сваімі складнікамі ў гэту велікодную раніцу. Аўтамабільны трафік на якія праязджаюцца мной дарогах, набліжаецца да нуля. Усе з галавой акунуліся ў свята. Каціць у адна любата.
Гэтым разам вырашыў не праязджаць у Ратамцы міма царквы Пятра і Паўла (1997г.).
 увеличить до 1000x747
Ад выгляду ўражанняў ніякіх, што вырашыла мясцовая паства, то і атрымалі. Відаць, што папрацаваў мясцовы Antoni Plàcid Guillem Gaudí i Cornet.
А вось унутранае ўбранне выклікала некаторае неўразумення. Глядзім, як разважаны абразы, пры іх багацці, не, гэтага мне не зразумець. Наколькі разумею, не бардэль, а культавае збудаванне, якое павінна адказваць, хоць нейкім вывераным канонам.
 увеличить до 1000x750
 увеличить до 1000x750
 увеличить до 750x1000
На скрыжаванні прыемны паказальнік.
 увеличить до 1000x730
Дыхтоўны, які стаіць у прыдатным месцы, але не які нясе ніякай інфармацыі пра гэта мястэчка.
Пастаў падобнае ў вёскі Гадзюшына, адчуванні былі б аднолькавыя.
 увеличить до 1000x680
Але ўсё ж, за мостам, Заслаўе!
Па вуліцы Вялікая да павароту на Школьны завулак і да паказальніка «Музея Міфалогіі і лясы, Музей-дот (№115 БРО №7 МиУР)»
Каардынаты: N 53.99681, E027.29178.
 увеличить до 1000x522
 увеличить до 1000x493
 увеличить до 1000x639
 увеличить до 1000x656
 увеличить до 1000x635
Той жа дарогай зварачаемся да ШКОЛЫ, 19 павекаў, на схеме аб'ект #20, па адрасе твару Вялікая, хата 46.
Каардынаты: N 53.99753, E027.29637.
Адзіны аб'ект дзе будзе шмат фатаграфій. Я паспеў, павезла, на колькі гэта, можна так назваць. Што будзе ўжо заўтра?
Вул. Вялікая, д.46.
 увеличить до 1000x750
 увеличить до 962x1000
 увеличить до 1000x684
 увеличить до 1000x647
 увеличить до 1000x770
 увеличить до 1000x750
 увеличить до 1000x622
 увеличить до 1000x750
 увеличить до 798x1000
 увеличить до 1000x627
 увеличить до 750x1000
 увеличить до 1000x776
 увеличить до 1000x677
 увеличить до 1000x750
Працягваючы рух па вуліцы Вялікая, да Рынкавага пляца.
 увеличить до 1000x884
Аглядаюся па баках, адзначаю,касцёл Божага Нараджэння Дзевы Марыі 1774—99 гг.…
Каардынаты: N 54.00341, E027.29161.
Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі (Фарны) — помнік архітэктуры XVIII стагодзьдзя ў Заслаўі. Знаходзіцца ў цэнтры места, пад адрасам вуліца Рынкавая, 1. Твор архітэктуры віленскага барока. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.
У 1627 годзе ў Заслаўі збудавалі першы драўляны касьцёл. У 1774 годзе з фундацыі тагачаснага ўладальніка паселішча падканцлера Антонія Пшазьдзецкага пачалося будаваньне мураванага касьцёла. 8 верасьня 1779 году адбылося асьвячэньне новага касьцёла. Аўтарства помніка няпэўнае, існуюць дзьве вэрсіі: найбольш імаверна, што яго спраектаваў Карла Спампані, які працаваў у Заслаўі і, у прыватнасьці, узьвеў палац Пшазьдзецкіх. Аўтарам касьцёла мог быць таксама іншы дойлід — Павал Антоні Фантана.
З пачаткам нацыянальна-вызвольнага паўстаньня ў 1863 годзе расейскія ўлады гвалтоўна зачынілі касьцёл, а ў 1868 годзе пераасьвяцілі яго пад царкву Раства Багародзіцы Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы). У 1874—1878 гадох інтэр’ер і фасад помнік зьнявечылі маскоўскай перабудовай паводле праекту губэрнскага архітэктара С. Іванова, на што расейскія ўлады выдзелілі 7 тыс. рублёў.
Помнік архітэктуры віленскага барока. Гэта 1-нэфавая базыліка з паўкруглай апсыдай і дзьвюма закрысьціямі. Галоўны і бакавыя фасады падзяляюцца гарызантальным поясам на два паверхі. У выніку перабудовы пад царкву хвалепадобны барокавы шчыт замянілі на невысокую вежу-званіцу, а над асноўным аб’ёмам узьвялі вялікі сфэрычны купал.
Сьцены касьцёла дасягаюць таўшчыні 2 мэтраў, таму ўнутраны аб’ём вельмі невялікі. Пад касьцёлам месьцяцца скляпеньні, у якіх у 1860—1870 гадох стварылі царкву-крыпту.
 увеличить до 894x1000
 увеличить до 894x1000
 увеличить до 870x1000
 увеличить до 1000x740
 увеличить до 855x1000
 увеличить до 888x1000
Памятны камень які стаіць у скверы.
Каардынаты: N 54.00371, E027.29148.
 увеличить до 1000x895
У некалькіх метрах ад каменя, у час перакуру, была прачытана «лекцыя». Які пра рамонт і тэхнічнае абслугоўванне стаіць поруч з маім “Фокусам”, «Стэлсам», расійскі вытворца назваў яго ганарлівае «STELS». Завошта, ад удзячных слухачоў было прапанавана сербануць вінчыка з пакуначка. Свята, ён і ў Заслаўі свята.
І па вуліцы Замкавай скіроўваюся да таго, што засталося ад Заслаўскага замка, ці замчышча (гарадзішча "Вал") (археал.) XI—XVI стст.
Каардынаты: N 54.00739, E027.29143.
Заслаўскі замак — помнік архітэктуры XVI—XVII стагодзьдзяў у Заслаўі. Знаходзіцца ў цэнтры места, у абалоне ракі Сьвіслачы. Твор архітэктуры рэнэсансу. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.
Заслаўскі замак — адзін зь першых бастыённых замкаў Вялікага Княства Літоўскага і Беларусі.
Бастыённы замак у Заслаўі ўзьвялі князі Глябовічы ў другой палове XVI — пачатку XVII ст. на месцы гарадзішча XI ст. Пасярод замку збудавалі кальвінскі збор і мураваны палац.
У 1676 годзе заходнюю частку замка перадалі Заслаўскаму кляштару дамініканаў. У XVIII ст. замак канчаткова страціў вайсковае значэньне, рэзыдэнцыю ўладальнікаў места перанесьлі ў іншае месца.
Па другім падзеле Рэчы Паспалітай (1793 год), калі Заслаўе апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, пачаўся заняпад замка. У 1870-я гады дадатковыя мураваныя бастыёны разабралі на цэглу.
Помнік архітэктуры рэнэсанс, збудаваны ў традыцыях стараітальянскай фартыфікацыйнай школы. Ён знаходзіўся за 200 мэтраў на поўнач ад места і атачаўся з трох бакоў шырокім вадзяным ровам, а з поўначы надзейна прыкрываўся ракой Княгінькай.
Будаваньне на тэрыторыі ранейшага замчышча абумовіла абрысы фартэцыі: крыху звужаны з захаду прастакутнік 215×190×120×80 м. Звонку бастыёны і курціны былі абмураванымі цэглай і каменем. Дзеля абароны курцінаў у фланках бастыёнаў разьмяшчаліся капаніры з гарматамі, якія забясьпечвалі моцны флянгавы агонь. З напольнага боку ўсе курціны мелі таксама дадатковыя ўмацаваньні г. зв. п’ятаформы, своеасаблівыя паўкруглыя бастыёны. Знутры валы-курціны, каб не асыпаліся ўнутар, умацоўваліся мураванай сьцяною вышынёй 2,5 мэтры і таўшчынёй 0,33, а таксама мелі ўнутры схаваны ход дзеля перамяшчэньня абаронцаў. Валы і бастыёны былі насыпанымі зь пяску, жвіру і гліны з выкарыстаньнем фашын.
Галоўны ўваход у замак меў выгляд 2-павярховай брамы і разьмяшчаўся ў паўднёвай курціне. З паўночнага боку, скіраванага ў бок ракі, месьцілася меншая брама. Каля галоўнай брамы ад пачатку існаваў падземны ход, зроблены з цэглы. Ён прызначаўся, відаць, дзеля патаемных вылазак. Значнай дамінантай замка была ўваходная вежа кальвінскі збору, які стаіць амаль пасярод прастакутніка замка. Вежа, як і сам збор, мела абарончыя функцыі: на шасьці паверхах вежы і пэрымэтрам збору існавалі баявыя байніцы.
Сустракаюць нас Вялікая замкавая брама.
 увеличить до 1000x665
 увеличить до 750x1000
Удалечыні Малая замкавая брама.
 увеличить до 1000x739
У атачэнні магутнага вала каштуе былы Кальвінскі Збор, цяпер царква Спаса-Праабражэнская 1577 г…
Заслаўскі кальвінскі збор — помнік архітэктуры XVI стагодзьдзя ў Заслаўі. Знаходзіцца ў цэнтры места пад адрасам вуліца Замкавая, 6, пасярод колішняга замка. З 1628 году дзеяў як касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла, з 1833 году — уніяцкая царква Сьвятога Спаса. У 1839 годзе ўлады Расейскай імпэрыі гвалтоўна перавялі царкву ў юрысдыкцыю Ўрадавага сыноду, пазьней Маскоўскага патрыярхату. Твор архітэктуры рэнэсансу.
У 1577 годзе ўладальнік Заслаўя князь Ян Глябовіч распачаў будаваньне збору на тэрыторыі замка[2]. Яшчэ ў 1572 годзе Ян Глябовіч запрасіў сюды Сымона Буднага. Пры кальвінскім зборы існавала школа, дзе маглі навучацца дзеці розных станаў.
У 1628 годзе кашталян віленскі Мікалай Глябовіч перадаў збор каталікам, якія пераасьвяцілі яго пад касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла. Новыя ўладальнікі Заслаўя Казімер і Крыстына Сапегі перадалі будынак кляштару дамініканаў, заснаванаму ў 1676 годзе. У 1678 годзе збор часткова перабудавалі.
Па другім падзеле Рэчы Паспалітай (1793 год), калі Заслаўе апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл і кляштар працягвалі дзеяць. Па здушэньні вызвольнага паўстаньня (1830—1831) у 1833 годзе расейскія ўлады ліквідавалі кляштар дамініканаў. Будынак збору перайшоў да ўніятаў, якія асьвяцілі яго пад тытулам Сьвятога Спаса ў памяць некалі існай у Заслаўі царквы.
Па гвалтоўнай ліквідацыі Грэцка-Каталіцкай (Уніяцкай) царквы ў 1839 годзе расейскія ўлады адабралі будынак збору ў Сьвятога Пасаду і перадалі ў валоданьне Урадаваму сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы). У 1865 годзе збор перабудавалі.
Адзін з найбольш выразных помнікаў архітэктуры рэнэсансу Вялікага Княства Літоўскага з рысамі абарончага дойлідзтва. Асаблівасьцю помніка зьяўляецца таксама адсутнасьць алтарнай апсыды (характэрная рыса пратэстанцкіх збораў Вялікага Княства Літоўскага). Гэта прастакутная ў пляне базыліка, каталікон якой мае даволі прысадзісты выгляд. Тоўстыя сьцены збору сканчаюцца высокім аркатурным пасам, у якім раней існавалі байніцы. Перад каталіконам узвышаецца 30-мэтровая вежа з шасьцю ярусамі, у кожным зь якіх таксама былі байніцы. Пачаткова збор ня меў вежы, яе дабудавалі крыху пазьней. Звонку сьцены аздабляюцца вэртыкальнымі пілястрамі і рустам.
Збор стаіць пасярод магутнага бастыённага замка і мае выразна абарончыя рысы: ён мог служыць апошнім прытулкам абаронцам, а высокая вежа, відаць, выконвала функцыі вежы-дазорцы.
 увеличить до 858x1000
 увеличить до 1000x835
 увеличить до 956x1000
 увеличить до 843x1000
 увеличить до 907x1000
 увеличить до 721x1000
Ледзь наводдаль качаецца фрагмент сімволікі, дзён мінулых
 увеличить до 1000x772
 увеличить до 835x1000
І нам «удзячным нашчадкам», сумна чытаць высечаны на стагоддзі надпіс.
Гэта ў што трэба ператварыцца загнанаму ў рабства народа, што б такое спрабаваць ушанаваць на стагоддзі.
 увеличить до 1000x577
Адразу пры выйсці з Малой замкавай Брамы сутыкаемся са знакам ахвяр фашызму ДСВ.
 увеличить до 724x1000
 увеличить до 962x1000
Адгэтуль жа з вала спрабую выглядзець месцаў месцавання вадзянога млына і паперні. Трохі блукаю, у пошуках хоць якіх то слядоў збудаванняў, злёгку замачыўшы ногі. Цішыня.
 увеличить до 1000x603
 увеличить до 1000x765
Найхутчэй, пры будаванні канала ўсё зраўналася.
Трохі палазіў у пошуках месца знаходжання Мікалаеўскай уніяцкай царквы, Каардынаты: N 54.00632, E027.29486. знаходжу барак, што стаіць на вельмі сур'ёзным грунце. І нічога больш.
 увеличить до 1000x750
У час агляду гэтых камянёў быў ізноў запрошаны за накрыты кабетай стол. Гасцінныя людзі заслаўчане :).
Наперадзе “Энтаграфічны комплекс “Млын”
Каардынаты: N 54.00725, E027.28610.
 увеличить до 1000x594
Па тэрыторыі якога, прагуляемся ў агульнае азнаямленчым плане, зусім не ўдаючыся ў дэталі.
 увеличить до 705x1000
 увеличить до 750x1000
 увеличить до 939x1000
 увеличить до 1000x749
 увеличить до 1000x568
 увеличить до 1000x935
 увеличить до 750x1000
 увеличить до 910x1000
І якая стаіць ледзь убаку кузні.
 увеличить до 1000x502
І яшчэ, за сотню метраў з'ехаў у бок замка, да крыніцы «Слёзы Рагнеды»
Каардынаты: N 54.00830, E027.28880.
 увеличить до 1000x773
А зусім пустэльная, без аўтамабіляў вуліца Савецкая, прывяла мяне да помніка "Рагнеда і Ізяслаў"
Каардынаты: N 54.01192, E027.26483.
 увеличить до 761x1000
Дарога плыўна выводзіць з Заслаўя. Па плане засталося зірнуць на пару археалагічных помнікаў.
Гэта гарадзішча "Замочак" 10-11стст.
Каардынаты: N 53.99571, E027.27834.
 увеличить до 1000x999
Гарадзішча Замэчак — помнік археалёгіі Х—ХІ стагодзьдзяў у Заслаўі. Месца, дзе жыла Рагнеда з сынам Ізяславам. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.
Гарадзішча ўзьвялі ў адзін прыём у Х—ХІ стагодзьдзяў. Гэта найбольш старажытны помнік Заслаўя, і месца першага пражываньня яго насельнікаў.
Менавіта тут у свой час пасялілася Рагнеда з сваім сынам Ізяславам. Магчыма, на самім гарадзішчы знаходзіўся манастыр, дзе пражыла апошнія гады Рагнеда ў якасьці манахіні, аднак вядомыя летапісныя крыніцы ня ўтрымліваюць зьвестак наконт дакладнай назвы гэтага манастыру, што не дазваляе сьцьвярджаць пра ягоную лякалізацыю. Існуе легенда, што тут яна была і пахавана, аднак археалягічныя дасьледваньні не пацьвярджаюць гэты факт.
Археалягічныя зьвесткі паказваюць, што ў ХІІ ст. гарадзішча ўжо пакінулі насельнікі.
 увеличить до 1000x574
А гэтак жа «Курганы могільнік» 10-12стст.
Каардынаты: N 53.99262, E027.28086.
 увеличить до 821x1000
 увеличить до 1000x555
 увеличить до 1000x750
Гэта тое самае месца, якое сорамна здымаць буйным планам.
Усё (прабачце) ЗАСРАНАЕ беларусамі, бутэлькамі з-пад таннага беларускага піва і віна і пакаваннямі ад «скваркі».
Сапраўднае эльдарада для самавыяўлення арганізатараў разнастайных суботнікаў (не блытаць з прыгнанымі баранамі - першабытнікамі).
Усе, Маўр агледзеў што запланаваў, Маўр можа ехаць.
Зварачацца да якія дымяць аўтамабілямі дарогі Р28 ніяк не хацелася.
Быў абраны маршрут праз Зялёнае і Крыжоўку. Атрымваючы па шляху дахаты, задавальненне ад самай язды на ровары, і наваколля суправаджальнае маё перасоўванне.
 увеличить до 1000x588
 увеличить до 790x1000
 увеличить до 873x1000
 увеличить до 1000x750
У самым горадзе на вуліцы Глебкі, прыхапіў вясновы ўсплёск.
 увеличить до 1000x644
Стартаваў з хаты ў 08-30, прыехаў у 16-00. Пройдзена 53 кіламетры.
P.S. Выдатны варыянт для роварна-пазнавальнага падарожжа кожнага роўню.
На лініі Мінск – Беларусь (Заслаўе) ёсць кожная колькасць заходаў і сходаў на электрычку для раварыстаў, якія жадаюць пабываць у тых месцах, не залежна ад фізічнай рыхтоўлі.
Летась з жонкай, практычна праехалі па тых месцах, пра што расказана вышэй.
 |
|
| Вернуться к началу |
|
 |
Valery Zeliazei
Зарегистрирован: 01.02.2011
Сообщения: 1508
|
| Добавлено: 28 Feb 2025, Fri, 12:01 Заголовок сообщения: |
|
|
Велізарнае дзякуй за дапамогу Анлайн-перакладніку Белазар.
2014.05.31-06.01 - Верхняе Павілле.
Мясцовасць, пакладзеная па берагах ракі Вілія так меладычна і далікатна можа клікацца толькі на заходнярускай мове, на якой мелі зносіны нашы продкі літвіны, ПАВІЛЛЕ.
Няшмат агульнай інфармацыі.
Павілле (Павелле, Павіленне) – гістарычная вобласць на паўночным захадзе цяперашняга тэрытарыйнага ўтварэння РБ і поўдні, цяперашняга тэрытарыйнага ўтварэння Lietuvos Respublika.
Рака Вілія — самы вялікі прыток ракі Нёман; выцякае з невялікага балота, змесцаванага ў 1 км паўночна-ўсходней за сяло Вялікае Поле, Докшыцкі раён, Віцебскую вобласць. Западае ў раку Нёман з правага берага ў горада Каўнас.
Даўжыня ракі 510 кіламетра, у межах РБ – ад вытоку да мяжы (да ўтокі р. Балашы) – 276 кіламетраў, агульны пляц вадазбору 25100 км2, у межах РБ 10920 км2. Асноўныя прытокі: правыя – рака Сэрвач (даўжыня 75 кіламетра), рака Нарач (даўжыня 75 кіламетраў), рака Страча (даўжыня 59 кіламетраў); левыя – рака Дзвінаса (даўжыня 54 кіламетры), рака Ілія (даўжыня 66 кіламетраў), рака Уша (даўжыня 75 кіламетраў), рака Ашмянка (даўжыня 105 кіламетраў).
Спрадвечна ўстала пытанне, пытанні па арганізацыі маршруту. Як далезці да вытоку ракі Вілія, як максімальнае і цікава ўпісацца ў рэчышча найпрыгожай літоўскай ракі, і не прапусціць самага смачнага?
Але час быў зімовы, спяшацца няма куды.
Маючы невялікі досвед па праходжанні ракі Нёман (не блытаць з Nemunas), з галавой пагрузіўся ў празрыстыя воды ракі Вілія (не блытаць з Neris).
 увеличить до 1000x433
Трэк: https://www.alltrails.com/explore/map/i-20140531-0601?referrer=gpsies.com&fileId=ivgkbznzlxbgzymc
Частка першая.
2014.05.31. Дзень першы.
Праца, на пару тыдняў пачакае, узяў палову водпуску.
Суботняя раніца ў горадзе, ды яшчэ ў летні перыяд адрозніваецца ад іншых перыядаў года.
Якія жывуць у Мінску, яшчэ ў пятніцу параз'язджаліся па родных хатах, што і забяспечыла прыемнае падарожжа па пустэльных вуліцах да месца загрузкі на электрычку.
Падарожжа, да Маладзечна, не прынесла ніякіх нечаканасцяў. Усе штодзённа, з якія мільгаюць за акном да болю знаёмымі краявідамі.
Выгрузіўся ў Маладзечна на платформу, і з неі ж перасеў у дызель-поезд, што стаіць насупраць, накіраванай у Полацк. Усе не без дапамогі маладога мужчыны, зацікаўленага купляй недарагога, але якаснага ровара.
Расказаўшы памагатаму, ключавыя моманты ў выбары ровара, усеўся, у чаканні руху.
І вось рухаемся, абмінучы адзін прыпынкавы пункт за іншым. Усе нармальна, з выняткам непрадказальнасці, з якога боку адчыніцца дзверы на выйсце. А мне ж выскокваць за адну хвіліну з роварам і заплечнікам.
Спадарожнікі, даведаўшыся, што еду да Будслава, раілі прыязджаць у час фэста.
Будслаўскі фэст ці штогадовая Урачыстасць у гонар Будслаўскага абраза Боскай Маткі — якая захоўваецца ў касцёле Ушэсця Найсвятой Дзевы Марыі ў вёсцы Будслаў.
Думкі пасажыраў пасля апытання, з якога боку адчыніцца дзверы ў Будслаў, апынуліся процілеглыя. А мне ад гэтага не лягчэй.
Не адгадаў. Дзякуй спагадлівай кабеце, якая прыняла актыўны ўдзел у мыем дэсантаванні.
Станцыя Будслаў.
 увеличить до 1000x660
З гэтага моманту, ёсць некаторыя відэа замалёўкі, выкладзеныя на YouTube,
«Павілле 2014»: https://www.youtube.com/results?search_query=Valery+Zeliazei
Супакоіўся, спакаваўся і скіраваўся ў Будслаў трохі аб'язны, але асфальтаванай дарогай. Завошта і атрымаў ва ўзнагароду, выдатны выгляд касцёла, ганарлівае якія ўзвышаюцца над наваколлем.
Каб надалей не вяртацца адразу скіраваўся праз вёску Палессе, прыпыніўшыся па шляху, пагутарыць з народам. Звычайная гутарка, але і тут параілі прыязджаць у час правядзення Будслаўскага фэста.
Я асабіста, далёка не інтэрнацыяналіст. Але калі збіраюцца прадстаўнікі ўсіх хрысціянскіх канфесій, без упікаў, без воклічаў «будславнаш» (і таму падобнае), без паказанай зверху мішуры, а па загадзе душы, усе гэта павінна адраджаць простае чалавекалюбства.
У Палессе, даслоўна адразу ж на фоне старога парка вымалёўваліся рэшткі брамы, моўцы, вось яна сядзіба Аскеркі "Будслаў".
Не ведаю чаму, але «новая» прыбудова да сядзібнай хаты, зусім не зацікавіла.
 увеличить до 1000x596
Уся ўвага пад спеў пташак, было скіравана на рэшткі балюстрады.
 увеличить до 1000x712
 увеличить до 1000x668
Агледзеўшы, паздымаўшы мясцовую медычную ўстанову, скіраваўся ў бок моста праз раку Сервіч. Па шляху кінуўшы пагляд на пабелены вадзяны млын.
І вось яна, пляц, Чырвоны, што на заходнярускай мове азначае «прыгожая», перад касцёлам бернардынаў (дата будавання: 1633—43, 1767—83 гг.) якая дазваляе бачыць усё гэта Дзіва, створанае рукамі літвінаў, цаліком.
Фантастыка. Суцэльная веліч Віленскага барока. Час спыніўся!
 увеличить до 1000x837
Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар бэрнардынаў — помнік архітэктуры XVII—XVIII стагодзьдзяў у Будславе. Знаходзіцца ў цэнтры гістарычнага мястэчка, на Красным пляцы. Твор архітэктуры віленскага барока. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі. Малая папская базыліка.
Комплекс складаўся з касьцёла, кляштарнага корпуса, плябаніі і гаспадарчых пабудоваў. У другой палове XIX ст. улады Расейскай імпэрыі зруйнавалі кляштарны корпус. У наш час касьцёл дзее, пры ім штогод (2 ліпеня) ладзіцца Будслаўскі фэст. У касьцёле захоўваецца цудоўны абраз Маці Божай.
Першы пісьмовы ўпамін пра кляштар ў Будславе датуецца 1504 годам, калі вялікі князь Аляксандар перадаў віленскім бэрнардынам 6000 моргаў лесу ў Менскім павеце. Манахі, якія атрымалі зямлю, жылі па 2—4 чалавекі ў пабудовах-будах, маючы пры гэтым капліцу.
У 1591 годзе айцы-бэрнардыны збудавалі драўляны касьцёл пад тытулам Наведваньня Марыяй Лізаветы. З 1613 году ў касьцёле захоўваецца цудоўны абраз Маці Божай, прывезены ў 1598 годзе Янам Пацам з Рыму (дарунак папы Клімэнта VIII). У 1643 годзе з фундацыі ваяводы полацкага Януша Кішкі ў мястэчку збудавалі новы мураваны касьцёл. Цудоўны абраз знаходзіўся ў цэнтры драўлянага разнога алтара.
У 1750 годзе пры касьцёле збудавалі жылы корпус кляштару. 29 чэрвеня 1767 году пачалося будаваньне новага мураванага касьцёла, у аб’ёмна-прасторавую кампазыцыю якога як бакавая капліца Сьвятой Барбары ўвайшоў стары касьцёл. У 1783 годзе новы касьцёл асьвяцілі ў гонар Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі. У другой палове XVIII ст. да яго прыбудавалі розныя памяшканьні. З 1756 году пры манастыры існавала музычная школа, у 1793—1842 гадох — 2-клясная школа і шпіталь. У 1731—1797 гадох у духоўнай школе, што дзеяла пры кляштары, вывучалі маральную тэалёгію і рыторыку, пры гэтым манахаў налічвалася 4—17 чалавек.
Па другім падзеле Рэчы Паспалітай (1793 год), калі Будслаў апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл і кляштар працягвалі дзеяць. Па здушэньні вызвольнага паўстаньня (1830—1831) у 1851 годзе расейскія ўлады ліквідавалі кляштар, а па здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) — канфіскавалі кляштарны корпус і перадалі вайскоўцам.
У канцы XIX ст. расейскія ўлады зруйнавалі кляштарныя будынкі. Тым часам касьцёл працягваў дзеяць як парафіяльны.
Касьцёл — 3-нэфавая 2-вежавая базыліка з прастакутным прэзьбітэрыюмам і трансэптам каля ўваходу. Тарцы нэфа і трансэпта завяршаюцца фігурнымі франтонамі. Галоўны фасад мае багатае плястычнае аздабленьне: пілястрамі, паўкалёнамі, гарызантальнымі падзеламі.
Інтэр’ер перакрываецца цыліндрычнымі скляпеньнямі з распалубкамі. Сфэрычны купал, разьмешчаны на перакрыжаваньні галоўнага нэфа і трансэпта, раскрываецца толькі ва ўнутраную прастору. У капліцы Сьвятой Барбары месьціцца драўляны разны алтар Зьвеставаньня Найсьвяцейшай Панны Марыі (каля 1643 году) — помнік дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва раньняга барока. Бакавыя часткі алтара маюць выгляд карынфскіх калянадаў, якія служаць кулісамі для 20 скульптураў. Без пазьнейшых перамалёвак захаваліся выдатныя фрэскавыя росьпісы.
 увеличить до 947x1200
 увеличить до 1000x606
 увеличить до 1000x750
Да велізарнага шкадавання, з-за службы не атрымалася ўбачыць дзве цікавыя мяне рэчы, даўнейшы драўляны алтар і Будслаўскі Абраз Боскай Маткі.
Усе выдалі, усё ўмоўна.
 увеличить до 750x1000
 увеличить до 750x1000
Не магу сабе дазволіць гэтым разам чакаць, мэты і заданні гэтага падарожжа, дасканала іншыя.
Упэўнены, будзе яшчэ надалей вылучаны неабмежаваны кавалак часу агляду нацыйнай спадчыны.
Але жывая музыка аргана, прыхарашыла кароткачасовае, не зусім дзейснае знаходжанне ўсярэдзіне.
Паўтарацца эксцэрпцыямі з велізарнай колькасці крыніц не буду (простая дарагая ў кнігарні, ці ўзмоцненае курэнне інтэрнэту). Сіл не хопіць. Але парэкамендую выданне «Нацыйны сантурый Маткі Боскай Будслаўскай», выд. «Пра Хрыста» 2009г. Мінск. Бо складанка артыкулаў з яго, трохі, па-іншаму, падаюць светаадчуванне дадзенага месца.
 увеличить до 1000x970
Шлях далей праходзіў па левым беразе ракі Сэрвач.
У вёсцы Матыкі, спадзяваўся знайсці, хоць што, ад рэштак фальварка. Не знайшоў, забітыя ў навігатар каардынаты (з WIGовской карты) заараны, хоць рэшткі старога саду ёсць.
Здзівіла ў вёсцы Баравікі, велізарную колькасць катоў, а можа котак, якія грэюцца проста на асфальце праезнай часткі. Падняло настрой.
Перад Крывічамі ў скрыжавання заскочыў на габрэйскія могілкі, трапіўшы пад першы дождж у гэтым падарожжы.
 увеличить до 1000x705
 увеличить до 838x1000
На мой пагляд, габрэйскія могільнікі на нашай зямлі з'яўляюцца знікальнай спадчынай, з немагчымым аднаўленнем.
Крывічы. Царква Троіцкая (Дата будавання: 1887 г.). Тыповы каланіяльны праект, што не выключаць шмат чаго.
 увеличить до 764x1000
Не згортваючы, скіроўваюся да касцёла святога апостала Андрэя, (Дата будавання: 1796 г.) манастыр трынітароў. Усё пад замкам, усё на рамонце.
 увеличить до 1000x662
У 1770 годзе ўладальнік Крывічоў Андрэй Укольскі — цівун і падкаморы троцкі — дазволіў пасяліцца тут трынітарыям і выдаў фундуш кляштару на землі ў навакольлі. 23 сьнежня 1776 году ў адпаведнасьці з прывілеем караля і вялікага князя Станіслава Аўгуста Крывічы атрымалі статус мястэчка. У 1777 годзе тут збудавалі мураваны касьцёл.
Па здушэньні вызвольнага паўстаньня (1830—1831) расейскія ўлады ў 1832 годзе гвалтоўна ліквідавалі кляштар трынітарыяў.
Касьцёл Сьвято́га Апо́стала Андрэ́я і кля́штар трыніта́рыяў — помнік архітэктуры XVIII стагодзьдзя ў Крывічах. Знаходзіцца ў цэнтры мястэчка[a]. Касьцёл дзее, кляштар існаваў да 1832 году. Твор архітэктуры барока. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.
Комплекс складаецца з касьцёла, кляштарнага корпуса, брамы і агароджы.
 увеличить до 883x1000
Касьцёл — помнік архітэктуры барока з рысамі віленскага барока. Гэта 1-нэфавая базыліка з квадратнаю апсыдай і з высокай 3-яруснай вежай-званіцай на галоўным фасадзе (трэці ярус так і ня завяршылі). Кароткі і шырокі нэф касьцёла перакрываецца цыліндрычным з распалубкамі скляпеньнем вялікага пралёту і падзяляецца на тры травеі шырокімі падпружнымі аркамі, якія ў канструкцыйных вузлах абапіраюцца на пілястры іянічнага ордэру. У падоўжным кірунку яны злучаюцца разгрузачнымі аркамі. У выніку значнай вышыні прапорцыі бакавых фасадаў набліжаюцца да квадрата, а іх вэртыкальная дынаміка ўзмацняецца дадаткова высока разьмешчанымі вокнамі. Квадратная ў пляне алтарная апсыда роўная вышынёй з нэфам і аб’ядноўваецца зь ім агульнай цягай карніза.
3-ярусная вежа мае характэрныя для стылю заломы карнізаў, вуглавыя скосы з лапаткамі і парабалічную абмалёўку праёмаў. Каваныя ажурныя крыжы завяршаюць купал званіцы і апсыды. Пры надзвычайнай масіўнасьці вежы (таўшчыня муроў у ніжнім ярусе звыш 2 м) скошаныя куты, увагнутыя паверхні прасьценкаў, шматлікія ордэрныя падзелы, рэзкае скарачэньне паводле памераў верхняга яруса надаюць ёй магутную экспрэсію. Унутраная прастора вежы арганізоўваецца ў форме авала, за ёй над уваходам у нэф месьцяцца арганныя хоры з крывалінейным абрысам у пляне. Узьнятыя на двух слупох хоры маюць плаўны выгін у цэнтральнай частцы, злучаны з заляй вітымі ўсходамі ў тоўшчы званіцы.
Дамінантаю інтэр’еру выступае барокавы алтар з цудоўнай фігурай Збаўцы, прывезенай у Крывічы з трынітарскага кляштару ў Антокалі — прадмесьця Вільні. Алтар ёсьць карынцкай калянадай і мае багатую аздобу з пазалочанай лепкі, фігурак пуцьцяў і статуй Сьвятога Пятра, Сьвятога Паўла, Маці Божай і Яна Эвангеліста.
У касьцёле знаходзіцца мэмарыяльная шыльда, прысьвечаная пісьменьніку і грамадзкаму дзеячу Яну Барэйку-Ходзьку, які ў 1777 годзе нарадзіўся ў Крывічах. Яму належаць успаміны і нарысы з гісторыі Меншчыны і касьцёлаў Менскай дыяцэзіі.
Кляштарны корпус — невялікі 2-павярховы прастакутны ў пляне будынак, які далучаецца да паўднёва-ўсходняга мура касьцельнай апсыды. Фасады падзяляюцца прастакутнымі аконнымі праёмамі і роўнымі лапаткамі ў прасьценках.
 увеличить до 750x1000
Здесь все, и под все хмурнеющим небом направляюсь в Долгиново.
Пад 1643 годам Даўгінаў упамінаецца як мястэчка. У вайну Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай (1654—1667) у ваколіцах Даўгінава адбыліся жорсткія баі, само паселішча спалілі маскоўскія захопнікі. З 1690 году Даўгінаў знаходзіўся ў валоданьні Караля Міхала Друцкага-Сакалінскага. У 1704 годзе Караль і Эва Друцкія-Сакалінскія фундавалі тут новы касьцёл. У 1746 годзе ў мястэчку разьмяшчаўся грэцка-каталіцкі дэканат, які ахопліваў 26 парафіяў. У 1793 годзе сьвятар Дамінік Марціноўскі збудаваў новую царкву.
Як відаць, гэты той самы Даўгінаў, які неаднаразовае служыла цэнтральным месцам збору ваяроў ВКЛ, для абароны айчыны ад агрэсіі маскавітаў.
Цікавіць, вылучна касцёл святога Станіслава (дата будавання:1853г.).
Ужо трэці па рахунку на сённяшні ў гэтым рэгіёне.
 увеличить до 1000x621
Помнік архітэктуры клясыцызму. Гэта 3-нэфавая бязьвежавая базыліка з высокай паўкруглай апсыдай, прарэзанай вялікім паўцыркульнымі вокнамі. Кампазыцыя будынку сымэтрычная. Галоўны фасад вылучаецца магутным портыкам з чатырма калёнамі дарычнага ордэра, завяршаецца трыкутным франтонам. Аб’ёмы бакавых нэфаў ніжэйшыя за асноўны, з боку галоўнага фасада і апсыды з атыкамі. Паверхні сьценаў падзяляюцца роўнымі лапаткамі на вуглох, завяршаюцца разьвітым шматслойным карнізам, які праходзіць пэрымэтрам будынку. Прастакутныя аконныя праёмы аздадбляюцца прафіляванымі ліштвамі. Цэнтральны і бакавыя ўваходныя парталы маюць лучковае завяршэньне, дзьверы філёнгавыя.
Унутраная прастора перакрываецца роўнай падшыўнай стольлю, сьцены дэкаруюцца пілястрамі з капітэлямі, апсыда асьвятляецца вялізнымі аркавымі і прастакутнымі вокнамі. Інтэр’ер аздабляюць галоўны і 4 бакавыя алтары. У дэкоры выкарыстоўваююца элемэнты ракако — ірваныя франтоны, пазалота, скульптура і разьба. Над нартэксам у цэнтральны нэф выступаюць хоры з арганам, на які вядуць сходы ў тошчы сьцяны.
Побач з касьцёлам стаіць квадратная ў пляне 2-ярусная драўляная званіца пад шатровым пакрыцьцём.
 увеличить до 737x1000
 увеличить до 858x1000
Някідкая, класічная прыгажосць, але як прыцягвае ўвагу.
Неба зацягнула цалкам. Прычыніўшыся ад дажджу, трохі паздымаў.
За скрыжаваннем на вёску Мільча, натыкнуўся на прыемную пагляду гасбудынак.
 увеличить до 1000x587
 увеличить до 1000x1106
За вёскай, за фруктовым садам для абеду знайшоў месца, што цалкам адказвае ўсім канонам ФЕН-ШУЙ.
Аквітны лубін, немаведама адкуль якія ўзяліся белыя і фіялетавыя касачы, распілаваныя бярвёны (не сядзець жа на сырым). Карацей вылучна ўсё месцавала, творчаму з'яданню ежы.
 увеличить до 1000x750
Вёска Мільча. Разумеючы, што на сёння рэальна нічога не ўбачу, зрабіў перакур у царквы Божага Нараджэння Багародзіцы (2-я палова XIX стагоддзя).
Гэта не архітэктура, гэта сляды цвёрдай экспансіі расійскай імперыі пад маркай маскоўскай праваслаўнай царквы (не блытаць з Рускай Праваслаўнай царквой) пасля прыгнечання нацыйна-вызвольнага паўстання літвінаў пад кіраўніцтвам Кастуся Каліноўскага. І як не сумна, для поўнасці ўспрымання давядзецца поруч з Вінцэнтам і падзеямі той пары, паставіць «выдатныя імёны» Мураўёва-вешальніка і Сямашкі (хоць ён чуйны раней, прыклаў свае ручаняты да знішчэння ўніяцтва). Для даведкі, да канца XVIII стагоддзі ўніяцтва вызнавалі 75-80 % жыхароў ВКЛ.
Гэта невялікае адхіленне да таго, адкуль з'явілася «масавае панэльнае хатабудаванне» на нашых землях.
 увеличить до 1000x786
 увеличить до 1000x667
За вёскай Саланое пачалася свістапляска ў кірунках дарог. Хоць самі дарогі, мяне цалкам уладкоўвалі. Разабраўся, паехаў у атачэнні рознаіменных Чысці.
 увеличить до 1000x750
Гэта той самы пляцок, дзе стыкуюцца некалькі адміністрацыйных раёнаў. Даставаць карты Маладзечанскага, Вілейскага, Лагойскага і Докшыцкага раёнаў заленаваў, а навігатар рэальных дарог не паказваў.
Запомніўшы парадак назваў некалькіх вёсак, паехаў да вёскі Бярэзкі.
Праязджаючы адмысловыя назвы Чысці-Мільчанскія (на крамцы пачасаў мову з мужчынам-касцом), Чысці - Вардамскія, Чысці-Таварыскія.
З Бярэзкаў заадно паехаў з хлопцам у бок вёскі Вялікага Поля.
За ваколіцай вёскі Вялікага Поле ў раёне вытоку ракі Вілія апынулася не забагненасць, а сапраўднае балота. Бабры працягваюць паўсюднае будаванне.
Агледзеўся.
 увеличить до 1000x581
 увеличить до 1000x966
 увеличить до 1000x701
Зрабіў выснову.
- Гэта і ёсць выток Вялікай Ракі, гэта і ёсць пачатак яе Шляху.
«Сплаў» пачаўся, а хмурнае якое імжыць неба як ніколі, набліжае вечар.
Вось рака Вілія ў «маленькай» вёсачкі Вілейкі.
 увеличить до 1000x750
Дый настрой, што тое, далёкае ад запалу першаадкрывальніка, гэтак, што, маючы інфармацыю пра змешчаных у вёсцы Вілейка, руіны драўлянага касцёла 19 стагоддзі, на жаль, пакінуў без увагі. А рэштка жыццё дадзеных помнікаў, можна лічыць месяцамі. Сумна, што ранаватае пачынаюцца сімптомы дэменцыі.
Месцы ўздоўж дарогі змрочна-прыгожыя. Палі з пералескамі, ці пералескі з палямі. Няважна як, галоўнае воку прыемна.
Пачынальна вылічаць, месца начлегу.
Скрыжаванне ў вёсцы Горна. Перад вачамі новая царква Найсвятой Багародзіцы.
Углядаючыся ў карту, планую месца начлегу паміж вёскамі Горна і Ізбішчамі.
Абіраю месца, выконваючы асноўныя ўмовы, найдалей ад вёскі і волкасці. Якое цямнее неба паслабіцца не дае. Усе дзеянні досыць, паскораныя. Гэтак і ёсць. Не паспеў дапіць чай, пачаў церусіць дождж. Памыць посуд паспеў, пакуль дождж актыўна не загрукаў па тэнце намёта.
Усе катаклізмы прыроды, засталіся там, знадворку, а я, пераапрануўшыся, утульна ахінуўся ў цёплы спальны мяшок.
Каардынаты начлегу: N 74.610003, E 27.710933.
Тэхнічныя дадзеныя дня.
Пройдзена - 87кіламетраў.
Час у руху – 05 гадзін 35хвілін.
Сярэдняя хуткасць руху -15.5км/гадзіна.
2014.06.01. Дзень другой.
Біялагічны будзільнік падымае ў 06 гадзін, як на працу. Але гукавое суправоджанне, не адпавядае звычайнаму ўспрыманню.
З'явілася нагода чуйны яшчэ паспаць. А не, не спіцца, не ляжыцца, і не курыцца. Дождж не спыняецца, а час ідзе. Дарма выбраў месца начлегу на краі ўрочышчы Канцы.
Да васьмі гадзін раніцы, неперапынны вадзяны струмень спыніўся.
Пагляд на ровар пацешыў. Проста пасля стараннай ручной мыйні.
 увеличить до 1000x838
Выбраўшыся з намёта, усё раблю хутка, нават вельмі хутка, без традыцыйнага ранішняга вагання, чакаючы, што ў кожную секунду зноў пачнецца дождж. Пакідаю гасціннае месца.
 увеличить до 1000x548
Але як апынулася, увесь зацішак, апынулася нядоўгім.
Давялося спыніцца, і больш старанна, ахінуцца ад непагадзі.
 увеличить до 1000x750
І вось ізноў, мая родная Вілія, перад вёскай Цвінтар.
 увеличить до 1000x525
Даязджаю да вёскі Камена, у чаканні каменя "Варацішын крыж" з надпісамі XII стагоддзя.
Які ён яркі і размалёваны. Не чакаў.
 увеличить до 1000x796
Дый надпісы фарбай, вельмі мудрагелістыя. Проста археалагічны нонсэнс.
Але са стану «вялікага Шлімана», вывеў крык мужчыны, які пасвіць каня, які і паказаў кірунак да «слушнага каменя».
Вось і ён, мой камень.
 увеличить до 1000x453
 увеличить до 1000x746
 увеличить до 848x1000
 увеличить до 1000x616
«Усім сэрцам кахаю зямлю, што жыццё мне дало…» - гэтымі словамі пачынаецца кніга графа Кастуся Тышкевіча "Вілія і яе берагі", напісаная ім па вынікам здзейсненай у 1857 годзе экспедыцыі па вывучэнні ракі і выдадзеная ўжо пасля яго смерці ў 1871 годзе ў нямецкім Дрэздэне на польскай мове, просты паўтор, цяперашняй моўнай сітуацыі.
Экспедыцыя па Віліі, Кастусь Тышкевіч арганізаваў у 1857 годзе, працягвалася чатыры месяцы. Кроме ўласна вывучэнні ракі, граф першым з навукоўцаў змераў і апісаў верхні стан Віліі.
Апроч усяго іншага граф Кастусь Тышкевіч займаўся археалагічнымі пошукамі, знойдуць жа сабе занятку людзі, народжаныя па-за кароўнікам, сабраў найбагаты этнаграфічны і фальклорны матэрыял. Дарэчы, водная экспедыцыя была для графа далёка не першай, даследнік падарожнічаў па родным краі практычна кожнае лета.
Вар'яцка шчаслівы. Знайшоў. Дый дождж спыніўся. Спакойна паздымаў, пакурыў, адпачыў. І пакаціў далей.
Еду, а на душы, не весела. Спыняюся, гляджу ў даведнік, а Фядот то апынуўся не той. Шуканы камень "Варацішын крыж" з надпісамі XII стагоддзя, застаўся не знойдзеным, хоць знаходзіўся ў меней за сотню метраў ад мяне. Не вяртаюся, чарговую нагоду пры аказіі заскочыць у Камена.
І бачна ў адплату давялося пад моцным дажджом у Сцешыцах, аглядаць касцёл Перамянення Госпадавага (1993-96 гг.).
 увеличить до 813x1000
Хоць самае буянства прыроды, перачакаў у краме, купляючы мінералку, пагоднае паляпшэнне наступіла адноснае, умоўнае.
Стужка добрага асфальту перад вачамі, у галаве пустэча, да моманту, пакуль не ўпёрся ў Вілейскае вадасховішча.
 увеличить до 1000x566
 увеличить до 1000x517
 увеличить до 1000x784
І зноў добрая дарога, з якія пасвяцца на ёй і побач статкамі чаек.
 увеличить до 1000x551
Вёска Рабунь, з шакаладам з якая зачыняецца крамы, абед на стаянцы, хутчэй перакус пад парасонам, з выглядам на царкву Успенскую, і … ніякіх эмоцый да самага мястэчка Вілейка, пад зменнымі нападкамі дажджу.
Цэнтр Вілейкі, з паралельным выглядам на царкву святой Марыі Егіпецкай (1865 г.), і касцёлам Крыжаўзвіжанскім (1906-13 гг.).
 увеличить до 1000x860
 увеличить до 1000x721
Дазволю сабе маленькі адступ, месцы ўсе тыя ж, сродкі перасоўвання, тыя ж.
Няшмат Old school з падарожжа Мінск-Паставы. Чэрвень, 1980 год.
Наш першы з таварышам водпуск, пасля прымусовага знаходжання у Чырвонай Арміі.
Наўрад ці калі яе апішу, гэта падарожжа, а раптам, усё можа здарыцца. На раман не пацягне, а на важкі аповед, пацягне адназначна. Уражанні таго падарожжа, былі адмысловыя, ужо дакладна, ніколі не паўторныя.
 увеличить до 654x1000
 увеличить до 664x1000
 увеличить до 1000x674
 увеличить до 1000x661
Даехаў да запланаванага павароту ў бок вёскі Чэрчэнава ў вёскі Цна.
 увеличить до 1000x656
Каштую, углядаючыся ўдалячынь і ў карту, тупею, што рабіць далей, што рабіць далей, усведамляючы на ўсе 105 адсоткаў, што чакае, і на 125 адсоткаў, што будзе.
Вырашыў не рабіцца героем. Вырашыў паслухаць інтуіцыю.
Перапыніў фантазіі і адставіўшы ўмоўныя граблі да найблізкага дрэва, ліха, з поўнай упэўненасцю ў правасці выбару, скіраваўся ў бок мястэчка Маладзечна, запрыкмеціўшы пры пад'ездзе, замчышчы.
 увеличить до 1000x453
Вакзал, аператыўная загрузка ў цягнік, і пад блісканне маланак у працякалага акна вагона, адбылося камфортнае падарожжа да Мінска.
І недзе вось гэтак жа, як у тым вагоне, праседзеў да канца тыдні хаты, назіраючы ў акно працяг увесь таго ж дажджу, што пачаўся ў першы дзень падарожжа.
Тэхнічныя дадзеныя дня.
Пройдзена – 95 кіламетра.
Час у руху – 5 гадзін 45 хвілін.
Сярэдняя хуткасць руху – 16.5 км/гадзіна. |
|
| Вернуться к началу |
|
|
Valery Zeliazei
Зарегистрирован: 01.02.2011
Сообщения: 1508
|
| Добавлено: 07 Mar 2025, Fri, 11:47 Заголовок сообщения: |
|
|
2014.06.29 – Ракаў.
Падарожжа паспела не спантанна, не выпадкова, а заканамерна.
Узімку падкупіў у кнігарні невялікую брашуру, «Сьвятыня над Iслаччу» Язэпа Янушкевiча.
Зацікавіла, праехацца ў мястэчка Ракаў не з агульным як раней, а з пэўнай цікавасцю па пэўным аб'екце.
Надвор'е сёлета не песціць. З-за дажджоў, усё ніяк выбрацца не мог для пазнавальнага падарожжа. А сёння як бы і павезла, умоўна наступіла лета.
Без сонца і прыгожага неба, усё адно паехаў.
Гасцінец М6. Нічога для мяне новага, няспешна круці педалі пад шум якія абганяюць аўтамабіляў, чакаючы ружовыя нечаканасці.
Ружовыя нечаканасці пачынаюцца з агульнага агляду кожнага месца куды скіроўваешся, каб мець агульныя паняткі ўсяго таго, што цябе атачае.
Калі не цікавіць, то ўсім жывёлам, на рынкі Стамбула, Варшавы, Жытоміра.
Ракаў — вёска ў Беларусі, на рацэ Іслачы. Цэнтар сельсавету Валожынскага раёну Менскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 2626 чалавек. Знаходзіцца за 40 кіламетраў на паўднёвы ўсход ад Валожына, за 39 кіламетра ад Менску; за 16 кіламетраў ад чыгуначнай станцыі Беларусь, каля аўтамабільнай дарогі Менск — Горадня.
Ракаў — даўняе магдэбурскае места гістарычнай Меншчыны, колішняя сталіца графства, старажытны замак Вялікага Княства Літоўскага. Да нашага часу тут захаваліся былы дамініканскі касьцёл Сьвятога Духа ў стылі барока і капліца Сьвятой Ганны ў стылі клясыцызму, помнікі архітэктуры XVIII—XIX стагодзьдзяў. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаліся збудаваныя ў XVIII ст. жылы корпус кляштару дамініканаў, зруйнаваны расейскімі ўладамі, і комплекс манастыра базылянаў з царквой Узьвіжаньня Сьвятога Крыжа, зруйнаваны савецкімі ўладамі.
Упершыню Ракаў ўпамінаецца ў XIV стагодзьдзі як вялікакняскае ўладаньне. У 1465 годзе вялікі князь Казімер перадаў паселішча Кезгайлам, з 1550 году — у валоданьні Завішаў. У 2-й палове ХVІ ст. тут заснавалі кальвінскі збор (дзеяў да пачатку XVIII ст.). Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў паселішча ўвайшло ў склад Менскага павету Менскага ваяводзтва.
У 1568 годзе Ракаў атрымаў статус мястэчка. У 1-й палове ХVІІ ст. паселішча перайшло да Сангушкаў, за якімі яно стала значным гадлёвым местам, цэнтрам графства. У гэты час тут працавала вядомая друкарня. У 1686 годзе Канстанцыя Сангушка з Сапегаў заснавала ў мястэчку дамініканскі кляштар Сьвятога Духа.
У 1701 годзе кароль і вялікі князь Аўгуст Моцны надаў Ракаву прывілей на 2 кірмашы ў год. Пачаўся хуткі эканамічны ўздым. Празь места праходзілі 2 гасьцінцы: Менск — Пяршаі — Валожын — Ашмяны і Ракаў — Вялейка. У 1702 годзе Казімер Сангушка заснаваў тут базылянскі манастыр. У 1742 годзе адбыўся пажар, які зьнішчыў кляштар Сьвятога Духа (неўзабаве адбудаваны). На 1779 год у месьце было 297 двароў, 24 крамы, 91 рамесьнік.
У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Ракаў апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе стаў цэнтрам воласьці Менскага павету. Статус паселішча панізілі да мястэчка. У 1794 годзе за ўдзел у паўстаньні расейскія ўлады канфіскавалі мястэчка ў Сангушкаў і перадалі царскаму фэльдмаршалу Салтыкову. На 1800 год — 276 двароў, дзеялі касьцёл і царква, працавалі школа, 20 мураваных крамаў, 2 вадзяныя плыны. На Рынку стаяла ратуша. У 1804 годзе Салтыкоў прадаў Ракаў Зьдзяхоўскім. У 1824 годзе мясцовыя вернікі збудавалі драўляны касьцёл і капліцу, у 1830 годзе — змуравалі прымогілкавую капліцу Сьвятой Ганны.
Па здушэньні вызвольнага паўстаньня (1830—1831) у 1835 годзе расейскія ўлады ліквідавалі дамініканскі кляштар, а касьцёл гвалтоўна перарабілі пад царкву Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы). У 1839 годзе расейскія ўлады ліквідавалі базылянскі манастыр, а царкву перадалі Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі, багатую бібліятэку і архіў, што знаходзіліся пры манастыры — разрабавалі, манастырскі шпіталь — зачынілі.
У канцы XIX — пачатку ХХ стагодзьдзяў Ракаў знаходзіўся ў валоданьні Мар’яна Зьдзяхоўскага, прафэсара Кракаўскага і Віленскага ўнівэрсітэтаў. У гэты час у сядзібе Зьдзяхоўскага зьбіраліся вядомыя літаратары й музыканты. Эліза Ажэшка называла Ракаў «Паўночнымі Атэнамі». На 1905 год у мястэчку было 740 будынкаў, у 1906 годзе тут збудавалі нэагатычны касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі. У пачатку XX ст. існавалі некалькі млыноў, касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі, капліца Сьвятой Ганны, царква, праваслаўная прымогілкавая капліца, каталіцкая і праваслаўная пачатковыя школы, паштовая станцыя і тэлеграф, аптэка.
На ўскраіне, пры заездзе ў Ракаў, заскочыў да крыніцы.
Каплічка ля руінаў базылянскага кляштара.
 увеличить до 1000x521
 увеличить до 1000x564
 увеличить до 894x1000
Поруч з самой крыніцай, рэшткі падмурка царквы пры кляштаре базылянаў, некалі змесцаванага ў гэтым месцы.
 увеличить до 1000x611
.jpg)
Выгляд ад крыніцы на само мястэчка.
 увеличить до 1000x508
А цяпер, вернемся да нашых бараноў, пэўна што, усё ж да маіх.
Пад'язджаю да ГАЛОЎНАЙ мэты майго сённяшняга падарожжа касцёлу Багамаці Ружанцовай і святога Дамініка.
 увеличить до 796x1000
 увеличить до 859x1000
Гістарычны клубок будавання касцёла Багамаці Ружанцовай і святога Дамініка і ўсё што з ім злучана, проста захапляе.
Я не ў стане ўсяго распавесці самога, дый не збіраўся, бо з'яўляюся ўсяго толькі, хоць і захопленым, але пабочным назіральнікам.
Усё дэталёва і па парадку, раскажа нам Язэп Янушкевіч.
Вельмі спадзяюся, што да мяне заўваг не будзе, бо выкладваю копію брашуры без простага дазволу аўтара ці праваўладальніка, але і без асабістай камерцыйнай зацікаўленасці.
 увеличить до 1200x1200
 увеличить до 1189x1200
 увеличить до 1189x1152
 увеличить до 1189x1152
 увеличить до 1189x1152
 увеличить до 1189x1152
 увеличить до 1189x1152
 увеличить до 1189x1152
 увеличить до 1189x1152
 увеличить до 1189x1152
 увеличить до 1189x1152
 увеличить до 1189x1152
 увеличить до 1189x1152
 увеличить до 1189x1152
 увеличить до 1160x1168
 увеличить до 1160x1168
Пасля дэталёва апісанага аб'екта Язэпам Янушкевічам , каментаваць мне проста няма чаго, дый проста бязглузда.
Моўчкі выкладу захаваныя дагератыпы, убачанага мною на сённяшні дзень, без нейкага парадку, без сістэмы.
 увеличить до 571x1000
 увеличить до 883x1000
 увеличить до 1000x750
 увеличить до 625x1000
 увеличить до 782x1000
 увеличить до 1000x688
 увеличить до 1000x808
Ацаніўшы агульны вонкавы выгляд, пяройдзем да самага інтэр'ера і яго асобных элементаў.
 увеличить до 848x1000
 увеличить до 781x1000
 увеличить до 1000x750
 увеличить до 1000x656
 увеличить до 1000x698
 увеличить до 671x1000
 увеличить до 813x1000
 увеличить до 769x1000
 увеличить до 731x1000
 увеличить до 717x1000
 увеличить до 857x1000
 увеличить до 837x1000
 увеличить до 750x1000
 увеличить до 811x1000
 увеличить до 838x1000
 увеличить до 727x1000
 увеличить до 1000x819
Усебаковых, разнастайных першакрыніц, звышдастаткова. Пара і спыніцца.
 увеличить до 1000x750
Некалькі фота з боку апсіды, плябаніі, усё.
 увеличить до 1000x979
 увеличить до 1000x619
 увеличить до 820x1000
Чапаючыся далей, паглядзім на рэшткі паштовай станцыі.
 увеличить до 1000x589
 увеличить до 1000x682
Наступны пункт майго наведання Касьцёл Сьвятога Духу і кляштар дамініканаў.
 увеличить до 1000x839
Касьцёл Сьвятога Духа і кляштар дамініканаў — помнік архітэктуры XVIII стагодзьдзя ў Ракаве. Знаходзіцца ў цэнтры колішняга мястэчка, каля гістарычнага Рынку. У другой палове XIX стагодзьдзя ўлады Расейскай імпэрыі гвалтоўна перарабілі касьцёл пад царкву Маскоўскага патрыярхату і зруйнавалі кляштарны корпус. Твор архітэктуры барока і клясыцызму.
Комплекс Ракаўскага дамініканскага кляштару складаўся з касьцёла, кляштарнага корпуса і мура з брамай. У наш час у будынку касьцёла дзее царква Перамяненьня Гасподняага Беларускага экзархату Маскоўскага патрыярхату.
Існуе меркаваньне, што ў 1465 годзе на месцы сучаснага храма Перамяненьня Гасподняга ў Ракаве ўпаміналася існаваньне праваслаўнай царквы. У 1686 годзе Канстанцыя Сангушка з Сапегаў заснавала ў Ракаве кляштар дамініканаў. Неўзабаве ў мястэчку збудавалі драўляныя касьцёл Сьвятога Духа і кляштарны корпус.
У 1730—1793 гадох на сродкі парафіянаў і ахвяраваньні князёў Сангушкаў і сяброў брацтва Сьвятой Ганны вялося будаваньне мураванага касьцёла.
Па другім падзеле Рэчы Паспалітай (1793 год), калі Ракаў апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл і кляштар працягвалі дзеяць. Па здушэньні вызвольнага паўстаньня (1830—1831) расейскія ўлады ліквідавалі кляштар дамініканаў, а па здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) у 1866 годзе — гвалтоўна перарабілі касьцёл пад царкву Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы).
У другой палове XIX ст. расейскія ўлады зруйнавалі кляштарны корпус.
За польскім часам і саветамі царква працягвала дзеяць.
Касьцёл — 1-нэфавая 2-вежавая базыліка з паўкруглай апсыдай, да якой з паўночнага боку далучаецца закрысьція, з паўднёвага — Мікольская капліца з 3-граннай алтарнай часткай. Галоўны фасад падзяляецца пілястрамі, лучковымі аконнымі і дзьвярнымі праёмамі ў роўных ліштвах і завяршаецца шырокім трыкутным франтонам. Сьцены аздабляюцца лучковымі вокнамі і пілястрамі ў прасьценках. У выніку маскоўскай перабудовы над касьцёлам надбудавалі купал на драўляным 8-гранным барабане з цыбулінай і зруйнавалі верхнія ярусы вежаў.
Унутраная прастора перакрываецца цыліндрычным скляпеньнем з распалубкамі і папружнымі аркамі. Над цэнтральным уваходам месьцяцца хоры, якія абапіраюцца на 3-пралётную аркаду. Інтэр’ер аздабляюць два бакавыя алтары.
 увеличить до 785x1000
 увеличить до 815x1000
 увеличить до 1000x601
Вось і ўсё, на сёння.
Пры выездзе, заскочым на некалькі аб'ектаў, хутка і павярхоўна.
 увеличить до 1000x678
Касьцёл Сьвятой Ганны — помнік архітэктуры XIX стагодзьдзя ў Ракаве. Знаходзіцца на ўсходняй ускраіне гістарычнага мястэчка, на каталіцкіх могілках, на Менскай вуліцы.
Помнік эклектычнай архітэктуры з элемэнтамі нэаготыкі і клясыцызму. Гэта прастакутны ў пляне будынак з паўкруглай апсыдай, накрыты 2-схільным дахам. Галоўны фасад вылучаецца паўцыркульным уваходным парталам, завершаным трыкутным франтонам з чацьверыковай Сыгнатуркай і кутнымі пінаклямі, у тымпане месьціцца круглая люкарна-«ружа». Карніз падзяляецца стральчатай аркай уваходнага парталу. Сьцены аздабляюцца гранёнымі пілёнамі (кутныя завяршаюцца пінаклямі), падзяляюцца пілястрамі ў прасьценках паўцыркульных аконных праёмаў.
Унутраная прастора перакрываецца роўнай стольлю на падугах. За трапэцападобнай алтарнай часткай знаходзіцца паўкруглая закрысьція. Над уваходам — хоры на двух слупах з бакавымі вітымі ўсходамі. Пад алтаром знаходзіцца крыпта.
За межамі, пры выездзе з мястэчка, прыемная воку асаблівасць.
Ледавіковы кангламерат і пясчанік.
 увеличить до 1000x517
 увеличить до 1000x626
 увеличить до 1000x660
У якасці эпілога сённяшняга падарожжа, мяжа 1939 года.
 увеличить до 1000x577
Да эпілога надбудова.
Асобы Ракава, без якіх Ракаў, не быў бы Ракаў.
Мар’ян Зьдзяхоўскі (1861—1938) — гісторык літаратуры, філёзаф; рэктар Віленскага ўнівэрсытэту
Мікалай Мяцельскі (нар. 1947) — матэматык
Вячаслаў Рагойша (нар. у 1942) — літаратуразнаўца, перакладнік, аўтар манаграфіяў з тэорыі, практыцы і гісторыі беларускай літаратуры
Іда Разэнталь (1886—1973) — амэрыканская мадэльерка, вынаходніца станіка
Уры Фінкель (1896—1957) — крытык, літаратуразнаўца
Язэп Янушкевіч (нар. 1959) — літаратуразнаўца, археограф, пісьменьнік
Але на мой субьетивный пагляд, вылучаю менавіта гэтых двух людзе, без якіх Ракава не адчуць, не зразумець.
Іда Разэнталь (па-ангельску: Ida Rosenthal, у дзявоцтве Кагановіч; 9 студзеня 1886, Ракаў, — 26 сакавіка 1973, ЗША) — амэрыканская прадпрымальніца, вынаходніца жаночага станика.
І канчатковае, хоць ён не выхадзец Ракава, нарадзіўся ў Ляхавічах, Сяргей Пясецкі, таксама Сергей Михайлович Песецкий, Сергиуш Пясецкий — польскі пісьменнік, палітычны публіцыст, афіцэр выведкі, салдатаў Арміі Краёвай. Пясецкі пісаў пра рэаліі жыцця на польска-савецкім памежжы.
З яго знакамітай кнігай, «Каханак Вялікай Мядзведзіцы».
Рэкамендую, перачытаць усе яго творы, не пашкадуеце.
Вось і ўся пазнавальная падарожжа даўжынёю ў 65 кіламетраў.
P.S. Спадзяюся Ракаў габрэйскі і кантрабандысцкі, прынясе нам надалей, шмат цікавага. |
|
| Вернуться к началу |
|
|
Valery Zeliazei
Зарегистрирован: 01.02.2011
Сообщения: 1508
|
| Добавлено: 18 Mar 2025, Tue, 20:28 Заголовок сообщения: |
|
|
2014.07.03-04 - Сярэдняе Павілле.
Мясцовасць, пакладзеная па берагах ракі Вілія так меладычна і далікатна можа клікацца толькі на заходнярускай мове, ці ж іншы варыянт, мова ўсходніх славянаў, бо славянаў далей на ўсход, за Дняпром, ужо не існавала, ПАВІЛЛЕ, дакладней Літвінскай мове, фармулёўка паўднёваруская мова, дасталася ўкраінцам.
Мова нашых продкаў літвінаў дайшла да нас у перакручанай і сапсаванай каланіяльнай версіі, пад кадоўкай, беларуская мова.
Частка другая.
Збег жыццёвых акалічнасцяў, не дазволіла праекта «Павілле» прайсці адным скокам.
І вось, у мяне цяпер іншая праца, іншае атачэнне, іншая зарплата, урэшце, і іншае надвор'е, што і дазваляе мне ў камфортным рэжыме, займацца тым, чым хачу, а не тым, што трэба іншым.
У цяперашнім годзе, час «свята» пацягнуў за сабой перанос працоўнай суботы, што і дазволіла скончыць задуманае падарожжа.
Гэты раз, не быў выняткам ад папярэдніх падарожжаў.
Усё, як заўсёды здарылася так, як здарылася, а не як планавалася спачатку, можа гэта якраз і ёсць, той усплёск душы, да якога імкнуцца нармальны чалавек, у адрозненне ад запланаванай карпарацыйнай імпрэзы, з гарэлкай, шашлыкамі, бабамі.
 увеличить до 1000x432
Трэк: https://www.alltrails.com/explore/map/i-20140703-04
Да вышэй прапанаванаму картаграфічнаму матэрыялу ёсць і відэаграфічны матэрыял. «Павілле 2014» на YouTube, з 0:24 хвіліны. https://www.youtube.com/watch?v=khV6AZkDf90
2014.07.03 - Дзень першы (трэці).
Вельмі зручны маршрут электравіка Мінск-Гудагай, забяспечыў бесперасадкавую даставу мяне з роварам да месца старту.
Каб забяспечыць «чысціню праходжання» маршруту ўздоўж Віліі, і ў той жа час не круціць педаляў без цікавасці, месца «новага» старту было абрана вёска Залессе.
Уціснуўся ў вагон, а там ад ровараў, носа не ўбіць.
Узгрувасціўшы свой вёў на іншыя, у прыемнай гутарцы, прабалбатаў да Маладзечна, дзе і выйшла асноўная маса райдараў. Іншыя трымалі шлях да Гудагая.
У дарозе нейкі мужычак, стаў успамінаць сваю вяло маладосць. І цяпер куды небудзь ды паехаў, ды часу няма. Спытаў:" Чым заняты?" адказаў, маўляў, клопаты клопаты па лецішчы, дый з грашамі туга. У момант прапанаваў: "Прадай лецішча, і час і грошы з'явяцца". Гутарка, не аднавіўся.
І толькі я з усіх мелы ровар, выйшаў на прыпынку Залессе.
Залесьсе — старажытная вёска на гістарычнай Ашмяншчыне, колішняя рэзыдэнцыя княскага роду Агінскіх. У 1802—1822 гадох у сядзібе жыў Міхал Клеафас Агінскі, які сярод іншага стварыў тут палянэз Разьвітаньне з Радзімай. Да нашага часу захаваўся палацава-паркавы комплекс ў стылі клясыцызму, помнік архітэктуры і садова-паркавага мастацтва XIX ст.
 увеличить до 853x1000
Месцы можна сказаць «родныя». Так што паехаў, па ўжо знаёмай дарозе, уяўляючы, што змянілася за тры гады.
Прыпыніўся ў братэрскай магіла салдатаў 1-й сусветнай вайны.
Толькі вось паўстала пытанне. Пра якіх абаронцаў ідзе гаворка, калі расійская імперыя, абвясціла вайну Германіі, першай напаўшы на яе?
Дапусцім гэта, салдаты загінулыя на загад урада, якія выконваюць дамоўныя абавязанні перад хаўруснікамі, што хай нават выконваюць інтэрнацыйны абавязак, але пры чым тут абарона Радзімы? Не разумею!
 увеличить до 824x1000
 увеличить до 1000x750
Знак-помнік ахвярам Халакосту (аналагічныя па стылі, змесцаваны па ўсёй Беларусі).
 увеличить до 1000x939
 увеличить до 750x1000
Без цяжкасцяў, па простай дарозе, пад'ехаў да сядзібы Агінскіх.
 увеличить до 1000x750
Сам палац, пасля трохгадовага перапынку, калі бачыў яго ў апошні раз, паўстаў у ашаламляльных зменах.
 увеличить до 1000x606
Упершыню упамінаецца ў XVI ст. як фальварак Дзербы. У 1690 годзе фальварак значыцца сярод паселішчаў Смаргонскай парафіі Ашмянскага павету Віленскага ваяводзтва.
З XVIII ст. Дзербамі валодалі прадстаўнікі княскага роду Агінскіх, за якімі назва вёскі зьмянілася на Залесьсе. У першай палове XVIII стагодзьдзя маёнткам валодаў ваявода віцебскі Марцыян Міхал Агінскі (1672—1750), потым Залесьсе належала яго сыну, троцкаму ваяводу Тадэвушу Францішку (1712—1783). Па сьмерці Тадэвуша маёнтак атрымаў адзін зь яго двух сыноў — Францішак Ксавэры (1742—1814), граф і апошні кухмістар літоўскі. У гэтыя часы сядзіба складалася з драўлянага палаца (збудаваны ў 1-й палове XVIII стагодзьдзя), перад галоўным фасадам якога (з боку става) быў гаспадарчы двор. Каля става — драўляны млын, бровар, далей фальварак з гаспадарчымі пабудовамі, сад і агарод. Другі дваровы фасад палаца выходзіў у рэгулярны «італьянскі парк» — чатырохкутнік (310 на 140 мэтраў), абсаджаны ліпавымі алеямі, у якім былі квадраты з кустоў агрэсту, парэчак, смуроду і садовыя дрэвы — грушы і яблыні. Да сядзібы Залесьсе тады належалі: вёскі — Міхневічы, Алянец, Зарудзічы, Перабродзічы, Заскавічы, Готкавічы, Яневічы і Белая; царква недалёка ад палаца; касьцёл на значнай адлегласьці; рэкі і перавоз на Вяльлі (мяжа сядзібы з поўначы); тры карчмы; лугі ў поймах рэчак, Алянецкі бор і цагельня на рацэ Белай.
У выніку Трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Залесьсе апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у Беніцкай воласьці Ашмянскага павету. Ня меўшы сям’і, перад сваім ад’ездам у Маладэчна Францішак Ксавэры Агінскі пакінуў Залесьсе ў спадчыну свайму пляменьніку Міхалу Клеафасу, які 28 красавіка 1802 году выехаў сюды з Санкт-Пецярбургу на сталае жыцьцё з падпісаным царскімі ўладамі ўказам:
« …апреля 15 числа за собственноручным Его Величества подписанием… Литовский кухмистр князь Ксаверий Огинский, владея знатным именем в Минской и Литовской губерниях, по крайней его слабости здоровья и старости лет, управлять оным сам собой не в состоянии, … происходят разные упущения и безпорядки, … крестьяне остаются без должного призора… Повелеваем означенное имение отдать от него в управление подскарбия графа Михайла Огинского, яко законнаго наследника перваго, с тем… дабы доходы с имения собираемые, в полне достовляемые были кухмистру князю Огинскому до самой его смерти… »
Па сваім прыезьдзе ў Залесьсе Міхал Клеафас распачаў будаваньне новага, мураванага палаца для сваёй сям’і. Праект палаца стварыў прафэсар архітэктуры Віленскага ўнівэрсытэту Міхал Шульц. Па яго сьмерці будаваньнем кіраваў віленскі архітэктар Юзэф Пусэ. Палац скончылі ў 1815 годзе. Побач з палацам заклалі ангельскі парк у стылі рамантызму, які ўтрымліваў зьвярынец і так званы «шпацырны зьвярынец» са сьцежкамі, масткамі праз раку Бабрынку і збудаванымі, мураванымі грэцка-рымскай і кітайскай альтанкамі (першая звалася «альтанка Амэліі»). Таксама ў гонар нараджэньня дачкі Міхала Клеафаса Амэліі 10 ліпеня 1803 году заклалі алею таполяў. У 1811 годзе з Парыжу ў Залесьсе прыехаў італьянскі музыка і кампазытар Джузэпэ Паліяні, які на працягу 11 гадоў жыў у сядзібе і выкладаў музыку дзецям Агінскага.
У 1880-я гады пад назвай Залесьсе існавалі фальварак і вёска, у якіх было 4 двары, дзеялі царква і капліца, працаваў млын. У пач. XX ст. чыгуначная станцыя, 190 жыхароў.
Перш як прыступіць да павярхоўнага агляду сядзібы, у які раз звернемся да Напалеона Орды.
Дрэварыт Я. Тэлякоўскага паводле акварэлі Н. Орды, 1877 г. (Напалеон Орда — Kłosy. Nr. 650, 13.12.1877. S. 384. Несцярчук Л. Напалеон Орда. Шлях ды Бацькаўшчыны: кніга-альбом. — Менск: Мастацкая літаратура, 2009. З. 273.).
.jpg) увеличить до 1000x622
Вельмі цікавы суцэльны ракурс сядзібы, што ўбачу шпацыруючы, але часткамі.
Гравюра Руарга паводле малюнку з натуры Л. Ходзькі, 1822 г.
.jpg) увеличить до 1000x680
І неадменна, пасля ўсяго ўбачанага і адлюстраванага сведкамі, не дадаць свайго пагляду, абмінучы стагоддзі.
 увеличить до 1000x706
Далей, што трапіла ў аб'ектыў майго фотаапарата і кінакамеры, без каментароў.
 увеличить до 1000x650
Капліца каталіцкая Дзевы Марыі.
 увеличить до 1000x913
Вадзяны млын. Млын быў адноўлены ў 2-й палове XX стагоддзі, аўтэнтычным з'яўляецца падмурак.
 увеличить до 1000x793
 увеличить до 1000x750
 увеличить до 1000x979
Так што, рука рэстаўратара, далей за палац, не прасунулася, што, без сумневу, цешыць, параўноўваючы іншыя памятныя, і гістарычныя месцы.
 увеличить до 1000x486
Невялікі шпацыр па парку, і зноў пакручваю педалі, у бок вёскі Міхневічы да Пакроўскай царквы (1866 г.).
 увеличить до 1000x755
Вось так, пад сінім небам, яшчэ не пяклівым сонцам, свежым ветрыкам, заскочыў да помніка ахвярам 1-й і 2-й сусветных войнаў у вёсцы Белая.
 увеличить до 1000x661
По залітаму сонцам асфальту, пад лёгкі ветрык, неўпрыкмет заехаў у Смаргонь.
Мэта была адзіная, але па шляху, Спаса-Праабражэнская царква (1998 г.), ну як не зайсці, ды пры ўмове, што на мастку ў парк, дзе прыпаркаваў ровар, дзяжурыць міліцыя, ахоўваючы супакой якія святкуюць жыхароў горада, не пускаючы такіх, як я, на ровары ў зону адпачынку.
Так што ў поўнай упэўненасці, цэласці асабістых рэчаў, адправіўся на агляд царквы.
 увеличить до 1000x956
Унутранае ўбранне, у працэсе налады.
Усё аднастайна, усё не цікава.
 увеличить до 750x1000
 увеличить до 933x1000
Патрэбная мне дарожка ляжыць праз парк, АЛЕ на роварах загадана не пускаць.
Маленькі аб'езд, і я ў сваёй мэты, касцёла св. Міхала Арханёла (1606-12 гг.). Неадменна рэкамендую, нават выбарковае прачытаць, велізарная колькасць разнастайнай інфармацыі пра дадзены архітэктурны помнік. У папярэдні раз давялося здавольвацца аглядам з боку, колькасць вернікаў, не толькі не мясціў сам касцёл, але і ўся тэрыторыя была запоўнена прышлымі людзьмі.
 увеличить до 1000x777
Смарго́нскі кальві́нскі збор — помнік архітэктуры XVI стагодзьдзя ў Смаргоні. Знаходзіцца ў цэнтры места, на гістарычнай Менскай вуліцы[a]. З 1621 году дзеяў як касьцёл. У другой палове XIX ст. улады Расейскай імпэрыі гвалтоўна перарабілі касьцёл пад царкву Маскоўскага патрыярхату, што сапсавала мастацкае аблічча помніка. Твор архітэктуры рэнэсансу.
У 1503 або 1505 годзе староста слонімскі Юры Зяновіч збудаваў у Смаргоні драўляны касьцёл Сьвятых Міхала і Аляксея. Сын Ю. Зяновіча Юры пачаў будаваць на месцы касьцёла мураваны кальвінскі збор, скончаны ў 1552 (1553?) годзе. Міхал Багуслаў Зяновіч пакінуў кальвінізм і перайшоў у каталіцтва. Ягоная сястра Соф'я па сьмерці брата ў 1621 годзе перадала будынак каталікам, якія перарабілі збор пад касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы.
За часамі вайны Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай (1654—1667) у 1655 годзе помнік моцна пацярпеў, пазьней яго аднавілі.
Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (1795 год), калі Смаргонь апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл працягваў дзеяць. У 1858 годзе помнік рэстаўравалі. Па здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) у 1866 годзе расейскія ўлады гвалтоўна перарабілі касьцёл пад царкву Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы).
У Першую сусьветную вайну будынак збору моцна пацярпеў.
Выдатны помнік архітэктуры рэнэсансу ў Вялікім Княстве Літоўскім. Гэта цэнтрычная 8-гранная базыліка, якая мае крыху выцягнутыя падоўжанай восьсю прапорцыі. Да галоўнага фасаду далучаецца 2-ярусная вежа-званіца, васьмярык на чацьвярыку, завершаная шатровым дахам. У ніжнім ярусе вежы месьціцца ўваход у збор. У месцы злучэньня званіцы і асноўнага аб’ёму ўзвышаецца цыліндрычная вежачка зь вітымі ўсходамі ўсярэдзіне. Надзвычай магутныя сьцены збору праразаюцца выцягнутымі вокнамі з паўцыліндрычным завяршэньнем. Над сьценамі узвышаецца высокі рэнэсансавы атык.
Усярэдзіне будынак перакрываецца мураваным купалам, накрытым звонку шатровым дахам і прыхаваным высокім атыкам. Купал аздабляюць фрэскі. Пад асноўным аб’ёмам месьціцца крыпта.
Смаргонскі кальвінскі збор, аўтэнтычны выгляд.
 увеличить до 870x811
Трохі сёння ў паспеху ўбачаных замалёвак.
 увеличить до 750x1000
 увеличить до 1000x812
 увеличить до 750x1000
Зойдучы ўсярэдзіну, быў не паражаны, а, пэўна што, агаломшаны. Ну не чакаў такога афармлення, нават у галаве нічога не ўсплыло з чым параўнаць.
 увеличить до 725x1000
 увеличить до 1000x902
 увеличить до 1000x750
 увеличить до 1000x750
 увеличить до 868x1000
 увеличить до 1000x564
 увеличить до 791x1000
Выйдучы, зразумеў толькі адно. Калі стагоддзямі ішла вайна канфесій, дзяржаў, светапоглядаў, афармленне адназначна павінна было знішчана.
Першая сустрэча з Віліяй на сёння, хоць і з вялікім часовым адрывам, нарэшце то адбылася.
Першы ўздых рачнога паветра, першае адчуванне абшару.
 увеличить до 1000x703
 увеличить до 1000x665
Скрыжаванне дарог, адразу за мостам. І найпоўная нестасоўка, напісанага і ўбачанага. Не браў удзел танк ІС-3 у баях ДСВ. Ізноў ідэолагі «гарбатага лепяць».
А так хвацкае пераадольваць «вожыкі», мог толькі ў карнай аперацыі, у час Вугорскай рэвалюцыі 1956 года, намотваючы кішкі паўстанцаў на гусеніцы.
 увеличить до 1000x603
Ровар, не байдарка, па фарватары, не праплывеш, што і прымусіла ў вёсцы Вайнідзеняты, амбасадару доўгіх роспытаў з блуканнямі, вярнуцца на аб'язны варыянт шляху.
У заспакаенне пасля пошуку простага шляху, у бок вёскі Заблоцце, пасля павароту з асноўнай дарогі, пракаціў па ліпавых прысадах.
 увеличить до 1000x736
Прымальная гравійка дакаціла да вёскі Данюшава, сустрэўшы на слупе вялікай сям'ёй буслоў, дзе тры птушаня па ўсёй бачнасці, не пакінула месца татку.
 увеличить до 1000x693
Міма брамы сядзібы, адразу скіраваўся да драўлянага Траецкага касцёла (1809 г.).
 увеличить до 1000x682
Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы — помнік архітэктуры пачатку XIX стагодзьдзя ў Данюшаве. Знаходзіцца ў цэнтры колішняга мястэчка, на правым беразе ракі Вяльлі каля гістарычнага Рынку. Твор традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры з рысамі клясыцызму і рэтраспэктыўнай готыкі.
Першы драўляны касьцёл у Данюшаве заснавалі ў 1483 годзе ўладальнікі маёнтку Саковічы. 21 красавіка 1620 году ваявода полацкі Ян Кішка з жонкай Крысьцінай фундавалі новы драўляны касьцёл. У другой паловы XVІІ ст. Данюшаўскую парафію далучылі як філію Сольскай парафіі. У 1728—1773 гадох тут дзеяла езуіцкая місія ад калегіюму ў Жодзішках.
Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (1795 год), калі Данюшава апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у 1809 годзе на сродкі Марціна Кліманскага на ранейшым месцы збудавалі новы драўляны касьцёл. З гэтага часу Данюшава зноў стала самастойнай парафіяй, асьвяціў касьцёл пад гістарычным тытулам завялейскі дэкан кс. Антоні Багіленскі. У 1820 годзе пры касьцёле зьявілася плабянія, дагэтуль ім апекваліся бэрнардыны зь Беніцы, якія таксама выкладалі ў парафіяльнай школцы. У 1902 годзе скончылася рэканструкцыя касьцёла (гэты год значыцца на фундамэнце левай калёны фасада), распачатая ў 1899 годзе.
За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе войскі Нямецкай імпэрыі перад уваходам на касьцельны пляц паставілі мэмарыяльную капліцу ў выглядзе бутавай піраміды (з 2000-х гадоў яе завяршае фігура Панны Марыі) у гонар «пасьпяховай пераправы нямецкай кавалерыі праз Вяльлю ў гэтым месцы». У час вайны нямецкія войскі разабралі званіцу і зь яе цэглы выклалі грубкі ў касьцёле, які прыстасавалі пад шпіталь. Старажытны звон зьнялі і адправілі ў Бэрлін — як асаблівую каштоўнасьць (вернуты ў сярэдзіне 1920-х гадоў).
Па Другой сусьветнай вайне савецкія ўлады зачынілі касьцёл, будынак якога прыстасавалі пад сховішча збожжа. Касьцельнае начыньне выкінулі на вуліцу, каштоўныя рэчы адаслалі ў Смаргонь, а астатняе, увогуле, спалілі. Вернікі змаглі выратаваць абраз Маці Божай (бяз шатаў), срэбнага голуба і ягнятка (сёньня стаіць над алтаром).
У канцы 1980-х гадоў будынак касьцёла вярнулі вернікам.
Помнік архітэктуры традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры з рысамі клясыцызму і рэтраспэктыўнай готыкі. Гэта прастакутны ў пляне будынак, накрыты 2-схільным дахам. Галоўны ўваход праз 4-калённы дарычны портык, трыкутны франтон якога аздабляецца завяршэньнем у стылі барока. У выніку рэканструкцыі 1899—1902 гадоў да асноўнага аб’ёму дабудавалі апсыду з закрысьціямі, а над галоўным фасадам — дзьве чацьверыковыя 2-ярусныя вежы-званіцы пад шатровымі дахамі, тым чассам аконныя праёмы набылі сьпічастую форму.
Унутраная прастора перакрываецца роўнай падшыўной стольлю з дэкаратыўнымі разеткамі, больш вузкі прэзьбітэрыюм — корабавым скляпеньнем. Інтэр'ер аздабляюць тры алтары: галоўны — Найсьвяцейшай Тройцы (вялікі абраз зьмяшчаецца ў цэнтры 4-калённай кампазыцыі, у інтэркалюмніі выявы анёлаў), левы бакавы зь фігурай Пана Езуса, правы — зь фігурай Маці Божай. Над уваходам разьмяшчаюцца хоры на 4 слупах. Пад касьцёлам знаходзіцца крыпта, уваход у якую з двара.
Касьцельны пляц атачаецца бутавым мурам з аркавай цаглянай брамай, у яго куце стаіць 4-гранная шатровая званіца (захаваўся ніжні ярус).
І практычна не сходзячы з пятачка, пагляду паўстае: і выгляд на Вілію,
 увеличить до 1000x733
і касцёльную браму,
 увеличить до 1000x679
і помнік салдатам 1-й сусветнай вайны (1915-18 гг.).
 увеличить до 721x1000
 увеличить до 750x1000
 увеличить до 1000x750
 увеличить до 1000x688
 увеличить до 748x1000
Убаку, зліўшыся з агароджай, прымасцілася званіцу, 1906 гады пабудовы.
Што і як у ёй тэлефануе, і чаму ў такім стане, цікавіцца не стаў.
Ф49
А сонечны дзень, добры настрой, яшчэ больш падшпіляе актыўнаму руху да, не зразуметаму.
Разгортваюся, і зноў да брамы элементам агароджы сядзібы Аскеркі.
 увеличить до 1000x753
 увеличить до 1000x995
Як бачна, сядзібна-паркавы комплекс Аскеркі XIX стагоддзі, страчаны намі назаўжды, але не згублена памяць пра прадстаўнікоў роду Аскеркаў, якія прымалі ўдзел у нацыйна-вызвольным руху: і пад правадырствам Тадэвуша Касцюшкі, і пад правадырствам Кастуся Каліноўскага.
За ваколіцай вёскі Данюшава, спыніўся досыць з сур'ёзнымі намерамі, вывучыць карту і дадзеныя ў навігатары, для вызначэння шляху да мемарыяльнага каменя нямецкага штаба часоў ПСВ, у вёскі Казяняты.
Стала ясна толькі адно. Леваруч, суцэльная зялёная палоса ўздоўж ракі Віліі, зрэзаная ярамі, па правую, перакроеныя земляробам поля, пасадкамі культур цяперашняга сезона.
Наперад, па не лагічным шляху, і не па карце, а ўсяго толькі пільнуючыся агульнага кірунку да які адшукваецца аб'екта.
Далез да меркаванага раёна.
У чырвонай кропцы пакінуў ровар, аблазіў усё (абведзена), але найхутчэй не ўсё, бо ў кропцы «4», з каардынатамі 54.590488, 26.446444 (узята з інтэрнэту) нічога не знайшоў. А гэта з «Глобуса Беларусі» 54.590920, 26.446060 (удакладніў па прыбыцці) праверыць не суджана. Бачна каменьчык дробным апынуўся.
Трохі ў апраўданне для сябе каханага, што не атрымалася.
Спрошчаны трэк з навігатара маіх блуканняў.
 увеличить до 1000x510
У адплату, вырашыў сытна паабедаць. Што з вялікім задавальненнем і зрабіў.
«Страчана», гадзіны паўтара, але якая пышная кампенсацыя, выгляды на раку Вілія і на яе наваколлі з крутога берага, у час пошукаў не знойдзенай кропкі. Гэтага з памяці не сатрэш.
А вішанькай на торце, гэта пагляд на суправаджальнае мяне атачэнне, пры выездзе па палях да вёскі Казяняты.
 увеличить до 1000x637
 увеличить до 1000x750
Наганяючы выпушчанае без прыпынкаў націснуў на педалі, скіроўваючыся да Жодзішкаў.
Першае, што сустрэлася, сядзібны бравар (XIX — пачатак XX стст.), у моста праз раку Палавойка.
 увеличить до 1000x591
 увеличить до 1000x457
Што кінулася ў вочы ў моста, гэта ўмацаваныя берагі.
 увеличить до 1000x641
 увеличить до 1000x750
Напэўна, для якаснай працы вадзянога млына.
 увеличить до 1000x716
Мелькам не спыняючыся, у памяці для сябе адзначыў сядзібную хату, ці калегіум езуітаў, ці медычную ўстанову, паспяшаўся да Траецкага касцёла (1600—12 гг. / сярэдзіна XVII ст. / 1778 г. / 1902—04 гг.).
 увеличить до 1000x651
Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы — помнік архітэктуры XVII стагодзьдзя ў Жодзішках. Знаходзіцца ў цэнтры колішняга мястэчка, на правым беразе ракі Вяльлі. Твор архітэктуры рэнэсансу і барока.
Першы драўляны касьцёл у Жодзішках каля 1453 году заснавалі ўладальнікі маёнтку Осьцікавічы. Паводле адных зьвестак, у канцы XVІ ст. з фундацыі наступных уладальнікаў, Кішкаў, у Жодзішках збудавалі мураваны кальвінскі збор. Паводле іншых зьвестак, яго збудаваў на месцы касьцёла Крыштап Комар у 1612 годзе, а яго сын Геранім вярнуў род у каталіцтва і да 1669 году збудаваў новы драўляны касьцёл пад тытулам Найсьвяцейшай Тройцы, пры якім заснаваў парафіяльную школу. Іншыя крыніцы сьцьвярджаюць, што Крыштап Комар у 1612 годзе адразу збудаваў мураваны касьцёл, а Геранім павялічыўшы фундуш, падараваў яму маёмасьць, збудаваў плябанію і парафіяльную школу.
У 1708 годзе ў падараванай Барбарай (з Комараў) Мінкевіч (Міцкевіч) і яе сынам Адамам сядзібе зьявіліся езуіты. У 1727 годзе яны збудавалі касьцёл Сьвятога Юды Тадэвуша, у 1745 годзе адкрылі музычную бурсу, у 1767 годзе — аптэку. У 1757—1766 гадох паводле праекту архітэктара Тамаша Жаброўскага збудавалі мураваны калегіюм. У 1778 годзе праводзілася рэканструкцыя касьцёла.
Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (1795 год), калі Жодзішкі апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл працягваў дзеяць. Па здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня 1863—1864 гадоў расейскія ўлады выслалі ў Кастраму пробашча Вішнеўскага і канфіскавалі тры абразы: «Сэрца Езуса», «Сьвяты Язафат» і «Сьвяты Андрэй Баболя». У 1886 годзе касьцёл атачылі высокай мураванай агароджай. У 1902 годзе да яго прыбудавалі бакавыя капліцы.
За часамі Першай сусьветнай вайны войскі Нямецкай імпэрыі зруйнавалі вежу і зладзілі ў будынку шпіталь, а потым шавецкую фабрыку.
У 1924 годзе пробашчам стаў прыхільнік беларусізацыі касьцёла Вінцэнт Гадлеўскі. Касьцёл адрэстаўравалі. У 1929 годзе да парафіі далучылася капліца ў Дубцы. У 1937 годзе мастак Пётра Сергіевіч размаляваў скляпеньні касьцельных капліцаў. У савецкі час касьцёл працягваў дзеяць.
Помнік архітэктуры рэнэсансу і барока. Сьпярша выцягнуты падожнай восьсю прастакутны будынак з 2-яруснай чацьверыковай вежай-званіцай на галоўным фасадзе атрымаў крыжападобную форму. З заходняга боку да яго далучаецца квадратная ў пляне, умацаваная кутнімі контрфорсамі апсыда, над якой раней узвышалася высокая і масіўная вежа-званіца. Перакрыжаваныя прастакутныя аб’ёмы накрываюцца 2-схільнымі дахамі, трыкутныя шчыты якіх ёсьць працягам роўнічных фасадаў. На галоўным фасадзе руставаным парталам вылучаецца галоўны ўваход. Сьцены падзяляюцца роўнымі лапаткамі, злучанымі спрошчана прафіляваным карнізам, праразаюцца лучковымі праёмамі вокнаў і нішамі.
Унутраная прастора перакрываецца цыліндрычнымі і крыжовымі скляпеньнямі. Апсыда раскрываецца ў залю аркавым прасьветам, усходы ў паўночна-ўсходнім куце залі вядуць на хоры. Галоўны і меншыя маштабам два бакавыя алтары маюць карынцкія калянады, што абрамляюць алтарныя абразы і нясуць фігурныя ляпныя насьценныя шчыты з мэдальёнамі ў цэнтры. Скляпеньні капліцаў аздабляе размалёўка, выкананая ў 1937 годзе мастаком Пётрам Сергіевічам.
Мне не павезла з поўным аглядам касцёла. Здавольваўся толькі тым, да чаго пагляд дастаў.
 увеличить до 1000x750
 увеличить до 750x1000
 увеличить до 747x1000
 увеличить до 750x1000
 увеличить до 1000x655
Выехаў з Жодзішкаў. З моста цешуся на Вілію, пры добрым асвятленні, і пышнаму надвор'ю.
 увеличить до 1000x720
 увеличить до 1000x750
Скіроўваюся ў вёску Дубленняў, па лясной дарозе. Часамі сустракаюцца і палі, але ўжо не на фоне блакітнага яснага неба, а з якая нечакана накрыла ўсю прыродную прамяністасць матавай смугой.
 увеличить до 1000x649
Праехаўшы вёску Дубок бокам, уздоўж ракі, пад хмурным небам, скіроўваюся да капліцы-пахавальні (1930-я гг.).
 увеличить до 732x1000
 увеличить до 750x1000
Не паспеў пад'ехаць да капліцы і глыбей пагутарыць з мотакасцамі, якія падрыхтоўваюць тэрыторыю да местачковага каталіцкага фэста, нечакана пачаўся мной не запланаваны дождж. Так што, давялося аглядаць дадзены расцягнуты па адлегласці комплекс «Дубок», далёка не ў камфортных умовах, хоць і не пад уліўным, але ўсё ж, пад які густа сее дажджом.
Капліца "Крыніца ў багіні" (1-я палова XX ст.).
 увеличить до 1000x454
 увеличить до 750x1000
По мокраму лесу, па заваленай скошанай травой даўно не езджанай дарозе, падкаціў да брама (1-я палова XX ст.).
 увеличить до 1000x744
 увеличить до 1000x750
 увеличить до 1000x750
Дождж скончыўся, з'явілася сонейка, што і дазволіла, не спяшаючыся агледзець браму, з незразумелым майму розуму прызначэннем, у такім месцы.
Наступны кіламетр (па карце) перасоўваўся як, аднаму Богу вядома.
Тое перацягваў, ровар праз дрэвы, то коламі завалы аб'язджаў.
 увеличить до 1000x591
Фарсаваў прамывіны, у гнілога моста іншыя падобныя (вельмі шмат якія, хто катае, гэта месца ведаюць).
 увеличить до 1000x643
 увеличить до 1000x750
 увеличить до 1000x750
 увеличить до 1000x750
Караскаўся, пыхкаў, і зноў пацеў уздоўж рэчышча Віліі.
 увеличить до 1000x439
І вось яно, нарэшце, «простае чалавечае шчасце», сышло на мяне, поруч з хутарам Усцізер'е, перад ручаём, а можа рачулка з аналагічнай назвай Усцізёрка.
 увеличить до 1000x689
Атрымалася ад вёски Дубок па мапе, недзе тры кіламетра, а па спідометры больш за пяць, і ўсё, за паўтары гадзіны часу.
Прырода заціхла ў цішыні, неба выяснела, і ўсё толькі для таго, каб напомніць,- Ты ж менавіта і хацеў, убачыць касцёл у Гервятах, на заходзе.
Хаціце верце, хаціце, не, але самыя прыгожыя выгляды цэркваў, касцёлаў, замкаў, менавіта на заходзе.
Адмовіўшыся ад меркаванай кавы, перапыніўшы перакур, па накочанай дарозе, ірвануў у бок Гервятаў.
У Рымдзюнах, якраз на мосце праз рэчку Альшанка, патэлефанавала жонка, пагутарылі.
 увеличить до 1000x673
Як і загадана было Лёсам, паспеў якраз у час у Гервяты, названыя ў гонар легендарнага князя Гермонта, які заснаваў месцейка, у той самы вечаровы светлавы вясёлкавы пераліў.
Вось ЁН, касцёл Троіцкі (1899—1903 гг.).
 увеличить до 1000x949
Касьцёл Найсьвяцейшае Тройцы — помнік архітэктуры канца XIX — пачатку XX стагодзьдзя ў Гервятах. Знаходзіцца ў цэнтры колішняга мястэчка пад адрасам вуліца Набярэжная, 10. Твор архітэктуры нэаготыкі.
Першы драўляны касьцёл у Гервятах фундаваў у 1526 годзе біскуп Ян з княжатаў літоўскіх.
У 1736 годзе біскуп Т. Зяновіч адбудаваў касьцёл па пажары.
У 1899—1903 гадох на месцы драўлянага збудавалі новы мураваны касьцёл.
Помнік архітэктуры нэаготыкі. Гэта 3-нэфавая 1-вежавая базыліка з трансэптам у заходняй частцы, накрытая 2-схільным крыжовым дахам з чырвонай дахоўкі, сяродкрыжжа якога завяршаецца мэталічнай вежай, а грэбень — керамічнымі трылісьнікамі. З усходу да галоўнага нэфу далучаецца высокая 2-ярусная вежа-званіца, завершаная шпілем, яе бакавыя грані ў чацьверыковым ніжнім ярусе аздабляюцца аркатурай і нішамі, верхні васьмерыковы ярус з чатырох бакоў атачаецца дэкаратыўнымі пілёнамі, астатнія падзяляюцца высокімі стральчатымі здвоенымі вокнамі. Сярэдні павышаны нэф зь нізкімі стральчатымі вокнамі ўмацоўваецца вонкавымі 4-прыступкавымі, завершанымі шпілямі-пінаклямі контрфорсамі з аркбутанамі, якія ствараюць актыўны рытм бакавых фасадаў. Паміж кожнай парай контрфорсаў на сьценах бакавых нэфаў разьмяшчаюцца па два высокія здвоеныя стральчатыя акны з дэкаратыўнымі «ружамі» ў завяршэньні. Бакавыя фасады аздабляюцца аркатурназубчастым пасам, антаблемэнт мае фрыз з стылізаваным арнамэнтам у выглядзе 3-прыступкавых зубцоў і карніз. Ідэнтычны разьвязак у алтарнага фасаду і тарцоў трансэпта, якія маюць 4-ярусную кампазыцыю з вылучэньнем павышанай цэнтральнай часткі, завершанай гатычным атыкам з трыма вежачкамі, з бакоў — два контрфорсы з аркбутанамі, якія злучаюць атык з контрфорсамі. Галоўны уваход афармляе пэрспэктыўны партал, завершаны вімпэргам і «ружай».
Унутраная прастора перакрываецца крыжовымі нэрвюрнымі скляпеньнямі на стральчатых падпружных арках. Калёны маюць складаны прафіль і нагадваюць гурты калёнаў старажытных гатычных катэдраў. На гатычнай стральчатай аркатуры месьціцца галерэя 2-ярусных хораў з парапэтам і арганам. Вылучаецца галоўны 3-ярусны драўляны алтар, у якім захаваліся фрагмэнты каляровых вітражоў. У інтэр’еры знаходзіўся абраз апошняй чвэрці XVII ст. «Унебаўзяцьце Марыі (Асунта)».
 увеличить до 1000x637
 увеличить до 1000x793
 увеличить до 1000x750
 увеличить до 1000x777
 увеличить до 1000x855
 увеличить до 1000x892
 увеличить до 1000x991
 увеличить до 673x1000
 увеличить до 748x1000
 увеличить до 1000x750
 увеличить до 750x1000
 увеличить до 1000x668
 увеличить до 1000x750
 увеличить до 1000x750
 увеличить до 1000x616
На сёння ўсё. Растану на ростані-скрыжаванні, углядаючыся ў карту, дзе на начлег стомленыя косткі кінуць.
Апошні пагляд на касцёл з велізарным шкадаваннем, што гэтак і не ўбачыў цыганкі Эсмеральды і гарбача Квазімода.
 увеличить до 1000x772
Без адменных імкненняў і пажаданняў да месца начлегу, проста ад'ехаўшы на пару кіламетраў, спыніўся ў прыдарожных кустах.
Варачы на вячэру суп харчо, з водарам, што разносіцца з рандэлька па ўсёй акрузе.
 увеличить до 1000x729
Дзень скончаны, наступіў змрок, а за імі і з'явіліся першыя зоркі на чорным летнім небе.
Самы час, пасля таго як спала выточная стомленасць, што назапасілася за дзень, трохі пасядзець у поўнай абыякавасці, каб, ледзь пачакаючы ахінуўшыся ў намёце, забыцца да заўтрашняй раніцы, у чаканні выканання дзіцячых фантазій дня будучыні.
Першая самая салодкая дрымота, была перапынена шумам рухавіка аўтамабіля, што спыніўся побач на дарозе, за ровам у якой размясціўся на начлег.
Улучаныя фары, прасвечвалі досыць шчыльны тэнт намёта, ствараючы ўсярэдзіне, прыцемак.
Пад'ехала другая машына.
Без перапынны грук адчыняных дзвярэй і накрывак багажніка, на фоне неперапыннага смаркання аднаго застуджанага ўдзельніка дадзенай сустрэчы.
Што кажуць, пра што кажуць, разабраць немагчыма.
Ляжу ў поўнай абыякавасці да які адбываецца на дарозе, разумеючы, што магу заставацца толькі пабочным назіральнікам, хутчэй слухачом, на колькі гэта магчыма знаходзячыся ў зачыненым намёце, што я ніхто, і нішто, пры кожным раскладзе дадзеных падзей.
Прайшло хвілін пятнаццаць, дзверы з грукам зачыніліся, шум рухавікоў рассыціўся ў ночы.
Я стаміўся, я заснуў, і што дзіву годнае, сном немаўляці, не прачынаючыся да ўжо высока якое ўстала ранішняга сонца.
Тэхнічныя дадзеныя дня.
Пройдзена – 80 кіламетраў.
Час у руху - 05 гадзін 39 хвілін.
Сярэдняя хуткасць руху - 14.2км/гадзіна.
2014.07.04 – Дзень другой (чацвёрты).
Устаў досыць позна. Сон быў пазбіваны незразумелымі кадрамі, за «маім» ровам, за «маімі» кустамі, на «маёй» дарозе.
Ох, як не кахаю ранішніх збораў. Усё як у запаволеным кіно.
І так заўсёды, пасля кожнага палявога начлегу.
Толькі пагляд удалячынь з месца начлегу, дадаваў запалу.
 увеличить до 1000x750
Прымальная гравійка, паказвае кірунак на Міхалішкі, хоць спрадвечна быў абраны правы, цікавейшы варыянт.
Перадужала велізарнае жаданне зірнуць, хаця б здалёку, на адну з часцінак «беларускага дзіва». Зірнуў.
 увеличить до 1000x622
І адразу ж успомніліся школьныя ўрокі гісторыі, дзе расказвалі пра скокападобны пераход Манголіі, з феадалізму ў сацыялізм.
 увеличить до 1000x451
Вось ён, надыходны здалёк касцёл святога Міхала Арханёла (паміж 1662—84 гг.).
 увеличить до 1000x591
Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар аўгустынаў — помнік архітэктуры XVII стагодзьдзя ў Міхалішках. Знаходзіцца ў цэнтры колішняга мястэчка пры гістарычнай Сьвіранскай вуліцы, на беразе ракі Вяльлі. Касьцёл дзее, кляштар існаваў да 1832 году. Твор архітэктуры сармацкага барока.
 увеличить до 1000x588
Аўтэнтычны выгляд кляштару, 1904—1905 гг.
.jpg) увеличить до 1000x494
Комплекс Міхалішкаўскага аўгустынскага кляштару складаўся з касьцёла і кляштарнага корпуса, аточаных мурам з брамамі. У сярэдзіне XX ст. савецкія ўлады зруйнавалі кляштарны корпус.
У 1622 годзе Ян Цыпрыян Бжастоўскі фундаваў у Міхалішках кляштар аўгустынаў, пры якім пачаў дзеяць драўляны касьцёл. Да 1653 году замест драўлянага збудавалі мураваны касьцёл, які ў інвэнтары за 1654 году значыцца як «новы». Існуе меркаваньне, што мураваны касьцёл фундаваў Цыпрыян Павал Бжастоўскі ў 1662 годзе. Аўтарам праекту лічыцца архітэктар бэльгіец Крыштап Пэнс.
У 1684—1700 гадох група замежных майстроў (Джавані Галі, Андрэа Капонэ, Ян Пэнс, сын архітэктара) пад кіраўніцтвам флярэнтыйскага мастака П’етра Пэрці з удзелам мясцовага майстра Міколы Жылевіча выканала плястычнае аздабленьне інтэр’еру. У 1700 годзе касьцёл кансэкравалі пад тытулам Міхала Арханёла. Пры кляштары дзеяў шпіталь.
Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (1795 год), калі Міхалішкі апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл і кляштар працягвалі дзеяць. Аднак па здушэньні вызвольнага паўстаньня (1830—1831) У 1832 годзе расейскія ўлады ліквідавалі кляштар. Касьцёл працягваў дзеяць як парафіяльны.
У Першую сусьветную вайну касьцёл і кляштарны корпус атрымалі пашкоджаньні.
У 1920-я гады ўлады міжваеннай Польскай Рэспублікі аднавілі помнік. Па Другой сусьветнай вайне савецкія ўлады зруйнавалі кляштарны корпус.
Помнік архітэктуры сармацкага барока. Гэта 1-нэфавая 2-вежавая базыліка. Да прастакутнага ў пляне асноўнага аб’ёма з паўночнага ўсходу далучаецца 5-гранная апсыда зь дзьвюма невысокімі закрысьціямі. Асноўны аб’ём накрываецца 2-схільным дахам з вальмамі над апсыдай. Галоўны фасад падзяляецца на два ярусы простым карнізам, завершаным чацьверыкамі вежаў з 4-схільнымі шатровымі дахамі і атыкавым франтонам паміж імі. Нязначны перапад вышыняў зальнай часткі, апсыды і вежаў стварае прыступкавасьць сылюэту будынка. Пры ўваходзе невысокі паўкруглы аб’ём пад конусападобным дахам. Сьцены праразаюцца вокнамі з паўцыркульнымі завяршэньнямі і падзяляюцца філёнгавымі нішамі.
Унутраная прастора перакрываецца цыліндрычнымі скляпеньнямі з распалубкамі на папружных арках, якія пераходзяць у магутныя пілястры. Алтарная частка мае паўцыркульныя аркавыя праёмы. Пад хорамі разьмяшчаюцца два ўваходы ў ніжнія ярусы вежаў, дзе знаходзяцца капліцы. Сьцены паўкруглага аб’ёма падзяляюцца шасьцю паўцыркульнымі нішамі для скульптур. У дэкаратыўным аздабленьні, сканцэнтраваным на паверхні сьценаў цэнтральнага аб’ёму, дамінуюць бела-блакітныя стукавыя барэльефы з выявамі сьвятых і пышны расьлінны арнамэнт, які аб’ядноўвае ўвесь дэкор у адзінае плястычнае цэлае.
Інтэр’ер аздабляюць 9 алтароў, апярэзаных акантам з галовамі дракона, сырэнаў і іншых фантастычных істотаў. Галоўны алтар мае 2-ярусы зь вітымі калёнкамі. На карнізе першага 3-часткавага яруса стаяць фігуры ўкленчаных біскупаў, у цэнтры — фігуры двух анёлаў. У навершы алтара рэльеф «Новазапаветная Тройца». На шырокіх сьценавых пілёнах месьцяцца гарэльефы 12 апосталаў. Пастаўленыя на квадратныя кансолі з маскаронамі розных тыпаў і памераў, яны амаль поўнасьцю аддзяляюцца ад сьценаў і ствараюць эфэкт руху. У прасьценках паміж пілёнамі знаходзяцца стукавыя алтары. У ляпных рамах алтарныя карціны: «Сьвятая Радзіна» ў срэбраным з пазалотай абкладзе пачатку XVIII ст., «Маці Божая Ружанцавая» (пачатак XIX ст.). Побач з карцінамі сюжэтныя барэльефы. Амбон, аздоблены пазалочаным расьлінным арнамэнтам, падтрымліваецца ўнізе разным арлом, які трымае ў кіпцюрах картуш з гербам Бжастоўскіх. Драўляны разны балдахін мае выгляд кароны. Капліцы Сьвятога Язэпа (XVIII ст.) і Хрыста (XIX ст.) аздабляе каваная агароджа.
Закаціўшы ровар за царкоўную агароджу, стаў хадзіць, навакол, ды каля.
 увеличить до 934x1000
 увеличить до 1000x674
 увеличить до 1000x804
 увеличить до 1000x558
 увеличить до 754x1000
 увеличить до 1000x745
Уваходныя дзверы, зачынена. Нясмела пастукаў. Адкрылі і дазволілі без праблем паглядзець, паздымаць.
Гэта не вечныя цяжкасці, якія кожны раз даводзіцца пераадольваць, у маскоўскіх культавых установах.
Іду да алтарнай часткі, толькі паспяваючы паварочвацца, то налева, то на права. Наперамену падносячы да вачэй відашукальнікі кінакамеры і фотаапарата.
 увеличить до 822x1000
 увеличить до 798x1000
 увеличить до 767x1000
 увеличить до 800x1000
 увеличить до 1000x750
 увеличить до 615x1000
 увеличить до 708x1000
 увеличить до 750x1000
 увеличить до 750x1000
 увеличить до 1000x777
 увеличить до 906x1000
 увеличить до 1000x622
 увеличить до 680x1000
 увеличить до 777x1000
 увеличить до 639x1000
 увеличить до 1000x750
 увеличить до 904x1000
 увеличить до 719x1000
Спрадвечна было закладзена, што далей за ніякіх хуткасных асфальтаваных ці з палепшаным пакрыццём дарог, а нармальны рух па лесе.
У Міхалішках, за мостам рэзка павярнуў налева. І адразу абвалакло флюідамі хваёвага лесу. Нечакана, так стала добра на душы. Бачна толькі цяпер, прачнуўся даканцова.
На спуску, да рэчкі Сарачанка, на зарослай, няезджанай дарозе, мімаходны мужчына сказаў, што пераходзіў уброд.
А прычыны ПАБАДЗЯЦЦА, на твар.
 увеличить до 1000x750
 увеличить до 1000x750
А чаго, не ПАБАДЗЯЦЦА? Вада празрыстая, усё дно праглядаецца.
Скінуўшы красоўкі, укруціў брыджы вышэй за калены, і наперад.
Спыняцца ўжо позна, калі вада па самае не хачу.
Што ёсць, то бок. Не ведаеш броду, не лезь у ваду. Знайшоў на абшарах інэту, вось такую трактоўку свайму ўчынку, «калі-б не лезлі без броду небыло б развіцця, людзі ехалі за блізкі свет шукалі долю не ведаючы, што іх чакае па няходжаных дарогах, без броду рухалі грамадства наперад». Заганарыўся.
Зацягнуўшы ровар на круты бераг, памыўшы белыя ножанькі, надзеўшы белыя шкарпэтачкі, пакаціў па асветленым сонцам лесе.
 увеличить до 1000x660
Наперадзе па ходзе руху, выскоквае заяц на дарогу, мяне не бачыць. Вырашыў сфатаграфаваць. Затармазіў. А мае мокрыя тармазныя калодкі, здалёк неймаверны гук, што напалоханай жывёлы і следу не стала.
На дадзеным этапе шляху, толькі генштабаўская карта, рэальна паказвае, становішча і станы дарог.
У поўнай гармоніі з прыродай, дакаціў да моста ў вёскі Падольцы, павярнуўшы на гравійку, вядучую да вёскі Вялікія Свіранкі. Нечакана на палове шляху да вёскі, лінуў дождж. Павезла, бо назіраў на нечаканы які зваліўся з неба катаклізм, з-пад брыля аўтобуснага прыпынку. Усё скончылася гэтак жа хутка, як і пачалося. Пакаціў далей.
Удалечыні замаячылі крыжы драўлянага касцёла святога Юр'я (сярэдзіна XVIII ст.?).
 увеличить до 1000x562
Пад'язджаючы, паспеў сур'ёзна палаяцца з вясковым сабакам.
Прыпаркаваўшыся ў агароджы, у залагоджаным настроі, прыступіў да сузірання. Забягаючы наперад, магу сцвярджаць, пакінуўшы тэрыторыю храма, дадзены стан знік.
Фатаграфій будзе трохі, а вось на ўважлівае чытанне гісторыі касцёла, давядзецца надаць час.
Касцёл Святога Юрыя (руск.: костел Святого Юрия в Больших Свирянках, польск.: kościół Świętego Jerzego w Wielkich Świrankach) — драўляны каталіцкі храм у вёсцы Вялікія Свіранкі Астравецкага раёна Гродзенскай вобласці. Уваходзіць у склад Астравецкага дэканата Гродзенскай дыяцэзіі. Касцёл размешчаны ў цэнтры вёскі. Помнік драўлянага дойлідства ў стылі барока другой паловы XVII стагодзя.
Першае пісьмовае сведчанне пра касцёл Святога Юрыя ў Свіранках датавана 1498 г..
Фундатарамі касцёла з’яўляліся ўладальнікі маёнтка Свіранкі князі Свірскія. Паводле выпісу (экстракту) з фундуша свіранскага касцёла ад 1498 года касцёлу надаваліся дзесяціна і воск. Фундуш быў дадзены Аленай Даўгірдаўнай, жонкай князя Петкі Свірскага. Акрамя таго, яна запісала касцёлу карчму ў мястэчку Свіранкі.
Фундацыя алтара ў Свіранках была зроблена ўнучкай Алены Даўгірдаўны — Альжбетай, дачкой Рыгора Станькавіча Осціка і Аляксандры Петкаўны Свірскай, жонкай Мікалая Станіслававіча Кезгайлы. Паводле тастамента Мікалая Станіслававіча Кезгайлы ад 15 мая 1523 года на алтар надаваўся адзін арнат аксамітны чорны, а другі залачоны, падбіты гарнастаямі. Акрамя таго, прадпісвалася аздобіць алтар «imagines sculptas» разьбой за 10 коп грошаў літоўскіх.
У пачатку XVI ст. князь Ян Талімунтавіч Свірскі запісаў касцёлу шэсць азёр са сваіх уладанняў.
У 1503 г. згадваецца плябан свіранскі Пётр, у 1508 г. — плябан, ксёндз Марцін, у 1524 г. плябанам касцёла стаў былы пісар Віленскай капітулы ксёндз Ян Альбінус з Кракава. У 1526 г. плябанам свіранскага касцёла быў Раман Мілавідавіч.
Пасля смерці князя Ждана Аляксандравіча Свірскага плябан свіранскі Станіслаў 12 мая 1535 г. судзіўся наконт атрымання падаткаў (дзесяціны) з маёнтка Ясень на касцёл у Свіранках.
Наступны фундушовы запіс на плябанію і алтарыю свіранскую зроблены ў 1543 г. княжной Марынай Жданавай Свірскай.
У 1559 г. касцёлу перайшло 13 дымоў падданых сялян.
У рэестры дакументаў 1561 г. зафіксаваны акт аб замене касцельнага става ў маёнтку Ясень на зямлю, якую атрымалі плябан і алтарыста свіранскі[6]. У 1563 г. згадваецца свіранскі плябан, ксёндз Андрэй Вінскі.
У другой палове XVI ст., калі маёнткам Свіранкі валодаў Рыгор Рыгоравіч Осцік, касцёл быў драўляным аднавежавым са званом і драўлянай званіцай з двума званамі.
Паводле дакументаў Галоўнага трыбунала Вялікага Княства Літоўскага ад 11.05.1593 г., князь Ян Баляслававіч Свірскі ў 1593 г. саступіў фундатарскія правы на касцёл віленскаму войскаму Яну Абрамовічу.
У другой палове XVI — першай палове XIX стст. касцёл Святога Юрыя належаў Віленскай алтарыі і капітуле. Касцёл, як парафіяльны, уваходзіў у Свірскі дэканат Віленскай дыяцэзіі.
Падчас вайны Расіі і Рэчы Паспалітай 1654—1667 гг. касцёл і двор Свіранкі былі спалены.
Прадстаўнікі свіранскага касцёла ў 1669 г. бралі ўдзел у сінодзе віленскага біскупа Аляксандра Сапегі.
У 1669—1671 гг. касцёл адбудоўваецца за кошт сродкаў Віленскай капітулы. Менавіта гэты будынак з невялікімі пераробкамі захаваўся да нашага часу, аб чым яскрава сведчыць план касцёла.
У 1690 г. пры касцёле пабудаваны драўляны кляштар місіянераў. Пры кляштары існаваў шпіталь.
Падчас Паўночнай вайны 1700—1721 гг. касцёл быў пашкоджаны і затым адноўлены дзякуючы намаганням суфрагана віленскага Мацея Юзафа Анцуты.
Згодна з падымнай тарыфай Ашмянскага павета, у 1717 г. у Свіранскай парафіі налічвалася 147 дымоў (з кожнага дыма плацілі па 3 злотых і 10 грошаў).
Паводле даследавання Яна Курчэўскага, у 1781 г. Свіранская парафія налічвала 6028 парафіян і была самай вялікай на тэрыторыі сучаснай Астравеччыны.
У 1781—1828 гг. у Свіранках працавалі парафіяльная і прыкляштарная школы.
У 1880—1890-х гг. каталіцкая парафія ў Свіранках налічвала 4586 чалавек.
Як сведчаць архіўныя дакументы, у 1873—1877 гг. праводзіліся рамонт і рэканструкцыя касцёла. На рэштках адной з вежаў аб гэтым захаваліся запісы — kryty 1873 r. (крыты 1873 г.) і 1877.
Памятная дошка ў касцёле распавядае пра тое, што напрыканцы XIX ст. тут служыў і ў 1883 г. памёр ксёндз-пробашч Напалеон Качынскі.
У 1910 г. каля касцёла Святога Юрыя ў Вялікіх Свіранках узведзена двух’ярусная чацверыковая званіца. У 1909—1920 гг. ксяндзом-пробашчам касцёла быў Валяр’ян Голяк.
У 1927 г. сіламі парафіян вёўся рамонт касцёла, што пацвярджаюць надпісы з датай і прозвішчамі, пакінутыя на адной з дошак шалёўкі.
Пасля смерці ксяндза Юзафа Хлявінскага ў 1953 г. касцёл у Вялікіх Свіранках быў зачынены ўладамі і выкарыстоўваўся як сельскагаспадарчы склад.
На тэрыторыі Свіранскай парафіі, у вёсцы Падольцы, у 1995 г. была пабудавана капліца Маці Божай Чэнстахоўскай, асвечаная 14 мая 1995 г.
У 1998 г. касцёл Святога Юрыя вернуты парафіянам, а ў 1999 г. адбудаваны на сродкі вернікаў Свіранскай парафіі.
У цяперашні час вядзецца рамонт касцёла на сродкі парафіян.
Будынак касцёла прамавугольны ў плане, з пяціграннай апсідай, накрыты двухсхільным дахам, які пад апсідай пераходзіць у вальмавы. Па баках — дзве закрысціі розных памераў.
Галоўны фасад мае трохвугольны франтон з акенцам у цэнтры і фланкіраваны чацверыковымі вежамі. Іх завяршэнні не захаваліся, але пад дахам ёсць рэшткі вежаў з вокнамі. Над франтонам — невялікі васьмігранны барабан, накрыты шатровым дахам. Невысокі ўваходны прытвор таксама накрыты двухсхільным дахам з трохвугольным франтонам. Сцены прарэзаны лучковымі аконнымі праёмамі і ашаляваныя.
У інтэр’еры сцены падзелены пілястрамі з філёнгамі ў ніжніх частках і ашаляваныя гарызантальна. Столь плоская на падугах, аддзелена ад сцен тонкім гзымсам. Па баках нартэкса размешчаны вежы: з правай па вітай лесвіцы можна патрапіць на хоры, з левай — у паддашкавае памяшканне.
Першапачаткова двухвежавы касцёл быў пабудаваны ў другой палове XVII ст. у стылі барока, а пасля перабудовы другой паловы XIX ст. набыў сучасны выгляд з рысамі барочнага класіцызму.
У склад архітэктурнага ансамбля касцёла ўваходзяць драўляныя будынкі плябаніі і шпіталя, а таксама рэшткі званіцы з мураванай агароджай, пахаванні святароў.
Пабудаваная ў 1910 г. двух’ярусная званіца складалася з бутавых камянёў (глухі ніжні ярус) і цэглы (верхні ярус). З усіх бакоў верхні ярус быў прарэзаны двума высокімі паўцыркульнымі праёмамі.
Хаджу колам, ці па коле, аглядаю касцёл, званіцы, новую і разбураную, і ўсё ў найпоўнай цішыні. Свет доўжачы вакол мяне заціх.
Паветра перастала адчувацца, слушней не адчувацца.
Не адчувацца стала атачэнне, што складаецца з матэрыяльных складнікаў, свядомасць падтупілася да поўнага не ўспрымання атачэнні.
Набіраючы гэтыя радкі, замер, не знаходзячы патрэбных словаў, каб перадаць свой стан у той адрэзак часу.
Канчатковае знайсці адказ, спасылаючыся на што хочаш, гэта самае простае, але ўдавацца ў дурныя развагі разумнікаў, змешчаных па іншы бок барыкад ад які адбываецца і здольных толькі на паласканні чужой бруднай бялізны, не збіраюся.
Калі Лёс, вырашыла па толькі ёй вядзёным прычынам, патрымаць мяне ў такім стане, значыць я, гэта заслужыў. Значыць для нечага так трэба.
Усё вышэй сказанае, другарадна. Галоўнае, здольны хадзіць, глядзець, убіраць.
Чым і няспешна заняўся.
 увеличить до 1000x675
 увеличить до 807x1000
 увеличить до 848x1000
 увеличить до 862x1000
 увеличить до 838x1000
 увеличить до 1000x748
 увеличить до 750x1000
 увеличить до 790x1000
Які стаіць ва ўваходу ў касцёл ровар, даў гасла, усярэдзіне павінен нехта быць.
Зойдучы, убачыў маладую кабету, якая наводзіць парадак.
Дазвол на здымку атрыманы, аглядаю.
 увеличить до 712x1000
 увеличить до 1000x750
 увеличить до 1000x750
 увеличить до 750x1000
 увеличить до 750x1000
 увеличить до 750x1000
 увеличить до 1000x750
 увеличить до 1000x472
Насамперш уразіла дагледжанасць храма, што рэжа вочы нават у дробязях.
Стоп, стоп, стоп, ледзь не прапусціў адмысловага артэфакта.
 увеличить до 1000x750
Пра праўдзівае прызначэнне, дадзенага куфра і не здагадваюся. Прыцягвае, вабіць. Чаму не спытаў? Пэўна што, наступная гутарка адцягнула.
 увеличить до 722x1000
Мая суразмоўніца расказала, як у сярэдзіне дзевяностых (год клікаўся, але забыўся), пераехалі з Литувы з бацькам. Як бацька ўзяўся за аднаўленне святыні, практычна адзін.
Пра пошукі матэрыялаў для рамонту, пра штодзённыя клопаты. Як лазіў наверх і крыў дах. І іншыя дробныя дэталі.
Але для мяне самае незразумелае ў тым, што мясцовы народ, часцей ездзіць у Міхалішкі і Камелішкі, маючы такі дарунак Лёсу пад бокам.
Карацей, не мне судзіць.
Пары апошніх рысак, і ў шлях.
 увеличить до 794x1000
 увеличить до 750x1000
Проста ў ваколіцы затармазіў, дакладней рэзка затармазіў. Вяртацца не стаў бы. У час.
 увеличить до 1000x626
І зноў нудная гравійка, дакладней, як і павінна быць, не сустрэнься мне, некалькі зайцоў, якія рванулі з кукурузавага поля ў вёскі Савішкі.
Неба ўсё святлей, сонца ўсё жарчэй, дарога ўсё пыльней.
Наперадзе здаўся мой апошні мост праз Вілію.
 увеличить до 1000x750
 увеличить до 1000x592
Тут і вырашыў папалуднаваць. Есці зусім не хочацца, але трэба. І так ужо даўно парушыў галоўны прынцып, «Раварыст, павінен есці часта, і шмат».
Зусім не збіраўся, але гледзячы на бясконцы рух ракі, праседзеў каля гадзіны. Вось яна чалавечая натура, «Можна да бясконцасці глядзець, як цячэ вада, гарыць агонь, і працуюць іншыя».
На горцы ў раёне вёскі Нідзяны помнік нямецкім салдатам ПСВ.
 увеличить до 1000x750
 увеличить до 1000x638
Дарога з буйным жвірам і шалёнымі перападамі рэльефу (а можа ўжо пачалося), давяла да вёскі Быстрыца.
Праваруч мільгануў стаўчык, з які стаіць за ім млыном.
Які стаўчык, які млын, калі наперадзе маячаць чырвона-бардовыя купалы Крыжаўзвіжанскага касцёла.
Навакол найпоўная цішыня.
 увеличить до 950x1000
Неверагодна, але нечакана, успрыманне майго менталітэту, перанесла мяне ў 2011 год, у вёску Беніца з яе Касцёлам Найсвятой Сёмухі.
Пачуцці тыя ж, я зноў закахаўся!!! Гэта назаўжды!!!
Першы пісьмовы ўпамін пра Быстрыцу датуецца 1390 годам, калі вялікі князь Ягайла заснаваў тут касьцёл Узвышэньня Сьвятога Крыжа. У канцы XIV — пачатку XVI стагодзьдзяў пры касьцёле дзеяў кляштар белых аўгустынаў (канонікаў рэгулярных).
У 1523 годзе з фундацыі вялікага князя Жыгімонта Старога ў Быстрыцы збудавалі новы мураваны касьцёл. У 1760 годзе яго перабудавалі паводле праекту архітэктура Яна Гляўбіца.
Касьцёл Узвышэньня Сьвятога Крыжа ў 1871 годзе.
Tyszkiewicz K. Wilija i jej brzegi: pod względem hydrograficznym, historycznym, archeologicznym i etnograficznym. Drezno: J. I. Kraszewski, 1871. S. 144.
 увеличить до 1000x519
Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (1795 год), калі Быстрыца апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл працягваў дзеяць. У XIX ст. яго сьцены аздобілі размалёўкай.
Па здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) у 1865 годзе расейскія гвалтоўна перарабілі касьцёл пад царкву Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы). Неўзабаве матастацкае аблічча помніка зьнявечылі купаламі-цыбулінамі.
Касьцёл па маскоўскай перабудове, 1904 г.
 увеличить до 1000x762
У 1919 годзе ўлады міжваеннай Польскай Рэспублікі вярнулі будынак касьцёла рыма-каталікам, якія аднавілі яго аўтэнтычнае аблічча.
Помнік архітэктуры віленскага барока. Гэта 1-нэфавая 2-вежавая базыліка з 5-граннай апсыдай і закрысьціяй, прыбудаванай з поўначы. Над галоўным фасадам узвышаюцца 3-ярусныя 4-гранныя вежы, злучаныя трыкутным шчытом. Ніжні ярус вылучаецца на галоўным фасадзе вязкамі пілястраў, верхнія ярусы — скразныя, вуглы маюць скос 45° і апрацоўваюцца пілястрамі. Вэртыкальнасьць фасаду з увагнута-пукатымі хвалістымі роўніцамі сьценаў і карнізнымі пасамі падкрэсьлівае гарызантальная рустоўка цокаля. Бакавыя фасады і апсыда сымэтрычна падзяляюцца парамі аркавых акон і тонкімі падвойнымі лапаткамі ў прасьценках, апярэзваюцца прафіляваным антаблемэнтам.
Усярэдзіне нэф перакрываецца цыліндрычным на распалубках скляпеньнем, якое пераходзіць у конху апсыды, закрысьція — крыжовым. Скляпеньні аздабляюцца арнамэнтальнай размалёўкай. Сьцены падзяляюцца падвойнымі пілястрамі, завяршаюцца моцным прафіляваным антаблемэнтам. Над уваходам хоры абмяжоўваюцца крывалінейным філёнгавым парапэтам. Плястыка-дэкаратыўны акцэнт інтэр’еру — галоўны алтар, разгорнуты гранямі апсыды і падзелены антаблемэнтам на два ярусы. Першы ярус, выкананы з карычневага стука з пазалотай на капітэлях, мае складаную калённа-пілястравую кампазыцыю і аздабляецца дзьвюма драўлянымі скульптурамі апосталаў. У такім жа стылі два меншыя маштабам кулісныя алтары.
 увеличить до 1000x834
 увеличить до 977x1000
 увеличить до 894x1000
 увеличить до 1000x653
Невядома колькі праблудзіў у поўнай цішыні і адзіноце, пакуль не схамянуўся, вада тое на выйсці. Спыніўся ў адкрытай брамы, дзе чулыя кабеты, напоўнілі мае біклагі вадой. Ды не прастой, а святой, мясцовага паходжання. Выпадкова атрымалася, што ў адной пляшцы, заставалася вада з Дубокскай крыніцы. Значыць «грымлівая» сумесь з двух святых кампанентаў, павінна надаць фантастычную цягавітасць.
На захад, на захад, на захад, праз вёскі Петраполь і Жарнелі да «жаданай мары». Адлюдна. Дарога пабіта. Упіраюся ў набор элементаў маёй мары.
А дзе, чаканае тое, што бачыў па тэлевізары???
 увеличить до 1000x750
 увеличить до 1000x625
Пад вельмі дробны які цярусіць дожджык далажу да палянкі на скрыжаванні дарог і сцяжынак. Рэальнага шляху, з-за завал проста няма.
Найпоўная цішыня.
 увеличить до 1000x750
А дзе памежныя слупы, аўчаркі, КСП, карацей усё тое, пра што перачуты з маленства?
Не ўсё гэтак і проста, у лесе.
 увеличить до 1000x750
Уважліва прачытаў папераджальнаю надпіс на таблічцы, і выканаў прапанаваныя на ёй вымогі, хоць да зрэзу вады, па крутым спуску, ды па бураломе, прыблізна метраў сто. Заленаваў спускацца, дый сустрэцца з памежнікамі, не хацелася.
Не судзіце строга за неадэкватны і недарэчны ўчынак.
Стаў гучна крычаць.
У адказ цішыня.
Вось такі патэтычна-ўмоўны, зляпіўся канец майго маршруту.
Пры выездзе зразумеў не ўсё разгублена, а губляць тое няма чаго, нават наадварот.
Выканалася яшчэ адна ружовая мара.
Вілія, ад вытоку да эпілога на тэрыторыі РБ, умоўна пройдзена.
За вёскай Петраполь, згортваю направа. Па гэтай дарозе яшчэ не ездзіў, не планаваў.
Настрой упэўнена-наплявальніцкі. Дый наступіў прыступ амфібіознай асфіксіі, завошта, 0.2 базавых заплаціў.
Што будзе сёння, і што заўтра, мне цяпер фіялетава, толькі цешаць пышныя краявіды, суправоднікі мяне, паабапал дарогі.
 увеличить до 1000x655
 увеличить до 1000x717
 увеличить до 1000x704
Ды забаўка, гружаным, на спусках па палявой дарозе пад 40 кіламетраў у гадзіну. Хто катае на ровары, зразумее, як зашкальвае адрэналін ад думкі, што можна галаву згарнуць.
Нават хуткасць 50 кіламетраў, на асфальтаваных спусках, ні ў якое параўнанне не ідзе.
Усё рана ці позна ў гэтым свеце сканчаецца, і маёй ідыліі прыйшло лагічнае сканчэнне.
І зноў асфальт, фуры, цывілізацыя. Вёска Крумкача. Крумкач на скрыжаванні дарагі, пасаджаных на дрэвах, і сапраўды, не злічыць.
Касцёл св. Юр'я (1-я падлога. XVIII ст.?).
 увеличить до 1000x919
Касцёл Святога Георгія — помнік архітэктуры позняга барока. Пабудаваны ў в. Варона Астравецкага раёна у сярэдзіне XVIII стагоддзя.
Будынак прамавугольны ў плане, накрыты высокім двухсхільным дахам. З паўночна-ўсходняга боку да касцёлу прымыкае квадратная ў плане сакрысція (пабудаваная ў канцы XIX — пачатку XX стагоддзя) |
|
| Вернуться к началу |
|
|
GlobusBelarusi
Site Admin
Зарегистрирован: 06.10.2008
Сообщения: 11495
Откуда: Минск
|
| Добавлено: 18 Mar 2025, Tue, 22:34 Заголовок сообщения: |
|
|
| Выдатна. I здымкi такiя ж. |
|
| Вернуться к началу |
|
|
Valery Zeliazei
Зарегистрирован: 01.02.2011
Сообщения: 1508
|
| Добавлено: 18 Mar 2025, Tue, 23:04 Заголовок сообщения: |
|
|
| GlobusBelarusi писал(а): | | Выдатна. I здымкi такiя ж. |
Пры папярэднім праглядзе, загрузілася ўсё да сканчэння. У выкладзеным, канцоўка падразалася. |
|
| Вернуться к началу |
|
|
Valery Zeliazei
Зарегистрирован: 01.02.2011
Сообщения: 1508
|
| Добавлено: 20 Mar 2025, Thu, 9:55 Заголовок сообщения: |
|
|
2014.07.03-04 - Сярэдняе Павілле. Тэхнічны працяг.
 увеличить до 1000x919
Касцёл Святога Георгія — помнік архітэктуры позняга барока. Пабудаваны ў в. Варона Астравецкага раёна у сярэдзіне XVIII стагоддзя.
Будынак прамавугольны ў плане, накрыты высокім двухсхільным дахам. З паўночна-ўсходняга боку да касцёлу прымыкае квадратная ў плане сакрысція (пабудаваная ў канцы XIX — пачатку XX стагоддзя). Галоўны фасад касцёла завершаны трохярусным атыкавым франтонам. Ніжні прамавугольны ярус з'яўляецца асновай фігурнага шчыта і вежачкі, якія ўзвышаюцца над відьчыкам даху. Пдоскасць галоўнага фасада прарэзаная лучковым уваходным праёмам і невялікім прамавугольным акном у ніжнім ярусе франтону. Бакавыя сцены расчлянёныя пілонамі, вырашанымі накшталт контрфорсаў, вуглы будынку апрацаваныя шырокімі пілястрамі.
Інтэр'ер зальны з плоскай столлю. Сцены расчлянёныя пілястрамі, над імі — фрэскавыя выявы апосталаў. У алтарнай сцяне невялікая ніша і фрэскавая выява перспектыўнага алтара з калонамі іанічнага ордара, антаблементам і конхай над ім. Размалёўка столі імітуе купал. Пры ўваходзе — хоры. Драўляная агароджа хораў размаляваная (нішы з разеткамі).
На скрыжаванні, выразны паказальнік на вёску Варняны, туды і скіроўваюся.
Касцёл св. Юр'я (1767—69 гг…).
 увеличить до 832x1000
Касцёл Святога Юрыя — каталіцкі храм у аграгарадку Варняны Астравецкага раёна Гродзенскай вобласці. Размешчаны ў цэнтры мястэчка, на плошчы. Помнік манументальнай архітэктуры позняга барока, як архітэктурная дамінанта завяршаў рэгулярны горадабудаўнічы ансамбль.
3 касцёлам звязана першае ўпамінанне мястэчка Варняны, калі ўладальніца маёнтка Марына Сангайлава ў 1462 годзе ахвяравала грошы на будаўніцтва драўлянага касцёла Божага Цела і плябаніі. У XVI стагоддзі ўладальнік Варнян ваявода мінскі і смаленскі Ян Абрамовіч забраў храм пад кальвінскі збор. Наступны ўладальнік вёскі староста старадубскі Самуэль Абрамовіч, які перайшоў у каталіцтва, у 1654 годзе кальвінскі збор закрыў. 3 1743 да 1842 пры касцёле служылі манахі-рахіты.
Новы касцёл пабудаваны ў 1767—69 гадах па фундацыі ўладальніцы мястэчка Марыі Абрамовіч з цэглы на месцы ранейшага храма паводле праекта архітэктара Аўгуста Касакоўскага, кансекраваны біскупам віленскім Міхалам Зянковічам. Касцёл дабудоўваўся ў 1880 і 1909 гадах.
Да пачатку 1980-х гадоў быў у запусценні. Рэстаўрыраваны і перададзены вернікам, асвячоны 11 сакавіка 1990 года.
Касцёл — помнік архітэктуры позняга барока. А. М. Кулагін вызначае архітэктурны стыль будынка як ракако. Як архітэктурная дамінанта касцёл завяршаў рэгулярны горадабудаўнічы ансамбль, арганізаваны вакол выцягнутай прамавугольнай плошчы.
Дом аптэкара і плябанія (1770) утвараюць перад касцёлам раскрыты на плошчу курданёр. Першапачаткова храм і пастаўленыя да яго вуглом бакавыя 2-павярховыя плябаніі акаймоўвала аздобленая скульптурнымі кампазіцыямі мураваная агароджа з брамай. Насупраць храма, на заходнім баку плошчы, быў палацава-паркавы ансамбль Абрамовічаў, ад якога захаваўся парк і павільён-вежа (палац згарэў напярэдадні 1-й сусветнай вайны). Паўднёвы і паўночны бакі плошчы фарміравалі 2 рады жылой забудовы, у якую ўваходзілі карчма і гандлёвыя рады.
Дынамічная вертыкальная кампазіцыя ствараецца выцягнутымі прапорцыямі 2 вежаў з фігурнымі ківорыямі, 2-ярусным шчытом паміж імі і высокімі арачнымі праёмамі і нішамі. Бакавыя фасады стрымана аздоблены падвойнымі пілястрамі ў прасценках арачных аконных праёмаў. Гарызантальная расшыўка цокальнай часткі падкрэслівае вертыкальны рух увагнута-пукатай фасаднай плоскасці. Яруснасць падкрэслена развітымі тонкапрафіляванымі і крапаванымі карнізнымі паясамі, архітэктурную пластыку ствараюць прафіляваныя цягі, ліштвы, вязкі пілястраў, раскрапоўкі, фігурныя завяршэнні вежаў і франтона.
Шмат’ярусныя чацверыковыя вежы маюць увагнутую паверхню прасценкаў паміж звязкамі вуглавых пілястраў, што стварае тонкую нюансіроўку падаючых і слізгаючых ценяў. Імклівасць вертыкальных ліній супакойвае мяккі малюнак цякучых абрысаў. Неф святыні падзелены сістэмай пілястраў і спараных падпружных арак на дзве часткі, перакрытыя цыліндрычнымі скляпеннямі з распалубкамі. Амаль роўная з нефам па даўжыні прамавугольная апсіда прэзбітэрыя мае аналагічнае скляпенне, але больш інтэнсіўны рытм падпружных арак. Па баках прэсбітэрыя размешчаны нізкія сіметрычныя аб’ёмы сакрыстый. Над нартэксам укампанаваны арганныя хоры з пластычным хвалістым абрысам агароджы. Алтары храма ўпрыгожвалі абразы мастака С. Чаховіча і яго вучняў.
 увеличить до 1000x682
Вёскі Варняны з касцёлам, у кантэксце дадзенага падарожжа адводзілася транзітная роля, і, хоць сам касцёл быў зачынены, не стаў пралічваць свае часовыя магчымасці.
Спыніўся, без адменнага фанатызму, але ўсё ж агледзеў даступныя фрагменты нашай нацыйнай святыні.
 увеличить до 1000x750
 увеличить до 1000x674
 увеличить до 851x1000
 увеличить до 1000x750
Усё пара адпраўляцца далей, а ўсё самае цікавае, пазнавальнае, будзе пры наступным наведанні Варнянаў. Пасля ўсяго ўбачанага, нават не сумняюся ў сваіх будучых намерах.
 увеличить до 781x1000
У галаве цішыня ды супакой, як і асфальт, што скіроўвае мяне да Астраўца.
Ведаючы, што на просты дызель да Мінска не паспяваю, прапрацоўваю далейшыя дзеянні. Хутчэй наадварот, анічога не прапрацоўваю, не абдумваю. Націскаю на педалі, не ўлучаючы мозгу, але не забыўшыся ўключыць светлавую сігналізацыю на ровары, і накінуўшы на сябе, яркую жоўтую куртачку.
У мястэчка Астравец не заязджаю. Што можна было цікавага тут убачыць, раней бачыў, дый сёння, ды менавіта цяпер, я ў сваіх імкненнях дасканала іншай. Пакідаю мястэчка з левага боку ад дарогі, скіроўваючыся да станцыі Гудагай.
І ўсё звычайна, ды нічога не звычайнага, калі канчатковае не лічыць табуноў зайцоў, якія пасвяцца на кукурузавых палях, як раптам, нечакана.
Павольна перада мной, прыпыняецца аўтамабіль ДАІ з улучанымі пробліскавымі маячкамі, але без гукавой сірэны, жэстам прымушаючы і мяне спыніцца. Сінхронна спыняемся. Які выйшаў супрацоўнік, роўным, ветлівым голасам, тлумачыць, што пляцоўка аварыйная, і просіць з'ехаць на пешаходна-роварную дарожку, змесцаваную побач.
Што рабіць, з'язджаю, пераадолеўшы зарослы кювет, ледзь утрымаўшы раўнавагу. Дзякуе. Адкрыта з перадачы «Выяўнае неверагоднае».
Станцыя Гудагай. Самы апошні дызель на Маладзечна ўжо гатоў адправіцца. Заскокваю ў апошнюю хвіліну. Маладзечна. Першая электрычка на Мінск. Дома.
Тэхнічныя дадзеныя дня.
Пройдзена – 103 км.
Час у руху - 7гадзін 18 хвілін.
Сярэдняя хуткасць руху – 14.0 км/гадзіна. |
|
| Вернуться к началу |
|
|
Valery Zeliazei
Зарегистрирован: 01.02.2011
Сообщения: 1508
|
| Добавлено: 21 Mar 2025, Fri, 9:11 Заголовок сообщения: |
|
|
Пралог.
Трапіліся мне на вочы, творы лепшых прадстаўнікоў нашага народа, напісаныя на лацінцы.
- «Дудка беларуская» (Dudka białaruskaja) Францішка Багушэвіча.
- Ліст Ганы Галубянкі ды Браніслава Тарашкевіча, напісаны лацінкай.
- Янкі Купалы «Гусляр» (Huślar).
- Гаротны, А. Lekary і lekі : kamedyja ǔ 1 dzei : pjesa dla wiaskowaha teatru / А. Harotny. – Wilnia : Wydańne Biełaruskaha wydawieckaha tawarystwa ǔ Wilni, 1927. – 16 s.
- Адважны, У. Hanuliny klopaty / Wincuk Adwažny. – Wilnia : Bielaruskaіа krynicа, 1935. – 63, [1] з.
- Рукапіс першага чынячы Янкі Купалы на беларускай мове «Траўня доля» (Maja dola), 1904 г.
- Апавяданне «Парабак» (Batrak) Якуба Коласа. Санкт-Пецярбург, 1913 г.
- Cтаронкі другога нумара «Мужыцкай праўды» (Mużyckaja prauda) Кастуся Каліноўскага, 1863 г.
Гэты спіс, можна працягваць бясконца!
Бо гэта, недаследаваны пласт, нашай культурнай спадчыны, яшчэ мае быць даследаваць самай стараннай выявай, для поўнасці і глыбіні ідэнтыфікацыі да ўсіх папярэдніх гістарычных катаклізмаў, якія што адбываюцца на нашай зямлі, для якаснай інтэграцыі ў сусветную супольнасць народаў.
На жаль, гэта працэс досыць працаёмісты і працяглы.
А пакуль вучоныя дзеячы, спадзяюся, не з акадэмічнай адукацыяй, будуць ува ўсім гэтым разбірацца, я выбраў просты, малаінфарматыўны роварны шпацыр, галоўнае заданне якога, здымка сферычных панарам, якую і прапаную ў варыянце «Беларуская лацінка» ці «Biełaruskaja łacinka».
2016.04.16 - Zasłaŭje
Miensk – Kryžoŭka – Zasłaŭje - vadaschovišča Zasłaŭskaje – Miensk
 увеличить до 1000x439
DST-55. TM-03:29. AVG-15.8.
Trek: http://www.gpsies.com/map.do?fileId=lhavbnfprtbagjcr
Napačatku siezona, kali jašče nie nakataŭ patrebnych dla praciagłych padarožžaŭ kiłamietraŭ, ale majučy peŭnuju matyvacyju, sjemka sfieryčnych panaram, lepšaje, čym vybieh u Zasłaŭje, ničoha nie prydumaješ.
Ni dumać, ni sumniavacca nie staŭ u svaim vybary, i niahledziačy na šeruju zołkuju ranicu, ale z viasnovymi nadziejami na lepšaje, adpraŭlajusia prajechacca na rovary.
I choć, subotni aŭtamabilny trafik nievialiki, u rajonie stancyja Kryžoŭka, chutčej zharnuŭ na lasnuju, uparadkavanuju darohu.
Viadoma, usio cicha, chmurna i šera ŭ jaki abudžajecca viasnovym lesie.
 увеличить до 1000x662
Pryrodnaha kołazvarotu nie spynić, z jakija ŭžo aktyŭna vylatajuć sa svaich zimoŭlaŭ čmialoŭ.
 увеличить до 662x1000
Dla raznastajnasci da haradzišča «Zamočak» ci haradzišča «Zamečak» ci «Mahiła Rahniedy» X—XI stst., padjechaŭ dla raznastajnasci ruchu, sumnieŭnymi daloka nie rovarnymi sciežkami.
 увеличить до 1000x718
I nieadmienna abaviazkovuju ekskursijnuju haftačku da «baćkaŭ zasnavalnikam» miastečka Zasłaŭje, "Rahnieda i Iziasłaŭ".
 увеличить до 1000x662
 увеличить до 1000x662
A što b, nie było nudna, a paznavalna prasoŭvacca da centra Zasłaŭja, paračku radkoŭ vyłaŭlenych na abšarach internetu.
Historyja Połackaha kniastva ŭ letapisach.
” Apoviesć minułych hadoŭ”.
Kryvavy sled u historyi Połacka pakinuŭ chrysciciel Rusi Uładzimir, jakoha ruskija nazyvajuć Čyrvonym soniejkam. U baraćbie za ŭładu jon zabiŭ połackaha kniazia Rahvałoda, siłaju ŭziaŭ za žonku dačku Rahvałoda Rahniedu i niezakonna avałodaŭ prastołam baćki ŭ Kijevie.
U Rahniedy i Uładzimira było čatyry syny i dzvie dački. Rahnieda nie mahła daravać Uładzimiru smierć svaich blizkich, bo toj zabiŭ nie tolki Rahvałoda, ale i ŭsiu jaho siamju, a Rahniedu zhavałtavaŭ na vačach baćki pierad tym jak zdziejsnić jaho zabojstva. Pakuty Rahniedy ŭ zamužastvie ŭzmacniałatoje, što Uładzimir mieŭ šmat nałožnic.
Kali Uładzimir chrysciŭ Ruś, jon zapatrabavaŭ ad Vizantyjskaha impieratara Vasila II jaho siastru Hannu sabie za žonku. Pakolki chryscijanie nie pryznavali šmatženstva, Uładzimir adpraŭlaje Rahniedu sa starejšym synam Iziasłavam u spiecyjalna dla ich pabudavany haradok ( sionniašniaje Zasłaŭje). Tut Rahnieda zasnavała žanočy manastyr i stała jaho ihumienniaj. Kniažannie ŭ Połacku Uładzimir addaŭ synu Iziasłavu. Syn i maci pačali spravu chryščennia Połackaj ziamli. U 992h. Iziasłaŭ pačaŭ chryščennie pałačan.
Rahnieda pamierła ŭ 1000h., syn pieražyŭ maci ŭsiaho na adzin hod. U letapisie jon charaktaryzujecca jak knižnik i asvietnik, pa-jeŭrapiejsku adukavany ŭładar Połackaj ziamli.
U takim voś klučy, pa vulicy SAVIECKAJ, i dalezli da muzieja etnahrafičnaha.
Zirnuŭ na "Paravuju młyn", "Chata zavoznikaŭ", "Sviran", pad biezuvažnym pozirkam nahladnicy, z nastrojem atačalnaha nadvorja.
 увеличить до 1000x545
 увеличить до 1000x659
U samym centry miastečka, najpieršaj spravaj skiravaŭsia da kascioła Božaha Naradžennia Dzievy Maryi (1774—99 hh.), choć i poznamu, ale našamu «Vilenskamu Baroka», jaki pieražyŭ i ŭzlot, i vandalizm, i pierabudovu, i zabyccio.
 увеличить до 1000x823
 увеличить до 786x1000
Zirnuć i zniać interjer, nie atrymałasia. Dla hetaha treba viedać zahadzia čas słužby, ci šancavannie-supadziennie. Choć vielmi spadziavaŭsia, bo pazaletaś, katajučy z žonkaj na rovarach, zazniaŭ videa siužet ubrannia, i nahladnica mnie skazała, što idzie adnaŭlennie.
U skviery, zirnuŭ na Iziasłava (pakul kruciŭ piedali z uskrainy, paspieŭ pastaleć).
 увеличить до 688x1000
Krucim hałavoj, uražajusia centram miastečka, asabista doŭžačy mianie, zaŭsiody vietłym, i simpatyčnym)
Spasyłka na Zasłaŭje / Zasłaŭje. Centar.
https://1panorama.ru/world/belarus-9/minskaya-55/zaslavl-783/zaslaecentar-panorama9284
Trochi adciahnuŭsia, umiašaŭšysia ŭ praces fatahrafavannia hrupy ekskursantaŭ.
Paprasiŭ ich, siabie kachanych, suprać sonca nie fatahrafavacca, dy pa chodzie zniaŭ usiu hrupu ŭ poŭnym składzie.
Viasnovaje soniejka, nabraŭšy siłu, asviatliła viežku kalvinskaha zboru, tudy i skiravaŭsia.
Zamčyšča ci haradzišča "Vał"(XI—XVI stst.) nie zmianiłasia z apošniaha naviedannia, tolki zamkavaja brama apranuła ŭ achoŭny kaŭpak.
Jak toje adrazu, znajšłasia ahladnaja kropka.
Zasłaŭje / Zasłaŭje. Carkva Praabražennia Haspodniaha(1577h.). Zamčyšča XI—XVI art.st..
https://1panorama.ru/world/belarus-9/minskaya-55/zaslavl-783/zaslae-carkva-praabrazhennya-gaspodnyaga1577g-zamchyshcha-xi-xvi-stst-panorama9282
Naroda zusim niama, što dazvalaje nakručvać koły, padymajučysia ŭ haru.
 увеличить до 1000x662
Naroda zusim niama, što dazvalaje nakručvać koły, padymajučysia ŭ haru.
 увеличить до 1000x700
Trochi zavastryŭšy ŭvaha, na asobnyja frahmienty abharodžanaj terytoryi.
 увеличить до 1000x738
 увеличить до 662x1000
 увеличить до 1000x587
A voś z chodu, pazdymać chram usiaredzinie, nie atrymałasia.
Była atrymana peŭnaja, nie abmiarkoŭvanaja admova.
- Kali niama dabrasłaviennia na zdymku zvierchu, to NIE!
Darečy, sioleta, nieadnarazovaje davodziłasia atrymvać dabrasłaviennie ŭ pravasłaŭnych sviataroŭ, čaho nie skažaš pra katalickich, ale i nivodnaj admovy nie było.
I nijakija damaŭlenni, nie pieramahli žaleznaj niepachisnasci nahladnicy.
Ad biazvyjscievasci zastavałasia tolki zrabić kavavy pierakur.
Jak raptam, na terytoryju abaronienaj «cegłaj» pry zajezdzie, zaskokvaje džyp, spyniajučysia va ŭvachodu ŭ carkvu. Usio kidaju, i da dzviarej. I znoŭ zaminka: «Baciečka zaniaty».
Čarhovy pierakur u pakutlivym čakanni.
Chvilin tryccać nudžusia, i ledź paspieŭ, pačać hutarku z užo pasadžanym u mašynie sviatarom z nahody majho žadannia sfatahrafavać interjer.
Pytannie:
«Navošta?»
Adkaz:
«Dy prostaje dla siabie, dyj inšym pakazać».
I tak try raz padrad, pytannie - adkaz.
Dy pa mnie choć dziesiać, moža taki nakaz, moža …, dy čaho hałavu łamać, hałoŭnaje dabrasłaviennie atrymana, a «lezci ŭ čužy manastyr …». Dziakuj.
Čym i z vami padzialusia.
Zasłaŭje / Zasłaŭje. Carkva Praabražennia Haspodniaha (иnterjor).1577 h. (kalvinski zbor).
https://1panorama.ru/world/belarus-9/minskaya-55/zaslavl-783/zaslae-carkva-praabrazhennya-gaspodnyaga-interer1577-g-kalvnsk-zbor-panorama9296
Dla mianie, ekskursijnaje padarožža ŭ Zasłaŭje, skončana.
 увеличить до 1000x774
Choć, amatary vajskovaj fartyfikacyi, archieałohii, etnahrafii mohuć adšukać u Zasłaŭi i navakołli šmat čaho cikavaha. Ale heta nie majo.
Kab choć jak toje ŭciačy, ad manatonna - tužlivaha ruchu pa trasie, zharnuŭ da marskich krajavidaŭ Minskaha mora, a čym nie mora z placam vadzianoha lusterka — 31,1 kiłamietraŭ kvadratnych, dy doŭhaj bierahavoj linii 55 kiłamietraŭ, dy abjomam 108,5 miljonaŭ mietraŭ kubičnych. Nie nie mora, a akijanišča!
 увеличить до 1000x371
Kančatkovaje, sa spadarožnym napaŭnienniem.
 увеличить до 1000x532
 увеличить до 1000x671
P.S. Na žal, časami internet vydaje, niepradkazalnyja abmyły.
Tamu, šukajcie maje panaramy na sajcie https://1panorama.ru/
Pa adrasie https://1panorama.ru/user/profile/index/id/3350 |
|
| Вернуться к началу |
|
|
Valery Zeliazei
Зарегистрирован: 01.02.2011
Сообщения: 1508
|
| Добавлено: 25 Mar 2025, Tue, 10:07 Заголовок сообщения: |
|
|
2014.08.02 – Клецак.
 увеличить до 1000x447
Трэк: https://www.alltrails.com/explore/map/20140802--20140813?referrer=gpsies.com&fileId=heqdzeerjfkckaqk
Усе мае спазнанні пра Клецк, да велізарнага шкадавання, пачыналіся і сканчаліся датай, 1506 год.
Выпадак распарадзіўся так, што падкупіў невялікую, але пазнавальную кнігу.
 увеличить до 692x1000
Прачытаў, прагледзеў фота, і паехаў, выпраўляць прабелы, у спазнаннях дадзенага рэгіёна.
Папярэдняе склаў маршрут з улікам маіх магчымасцяў на адзін светлавы дзень.
Сабраў для даведніка асноўную інфармацыю, і каардынаты ўсяго таго, што ў тэорыі змагу ўбачыць уздоўж пракладзенага мной маршруту.
Адно з галоўных умоў, складання даведніка, уносіць у яго ўсе варыянты інфармацыі, што магчыма, а дарога заўсёды сама, унясе свае пажаданні, гэта куды лепш, чым нешта прапусціць у дарозе, шкадуючы надалей пра выпушчаную магчымасць.
Усё, даведнік надрукаваны, каардынаты ўбіты ў навігатары, кіно-фота тэхніка праверана, можна адпраўляцца.
Вагон у электрычцы які дастаўляе мяне да месца пачатку маршруту, на маю радасць не была шчыльна набіта земляробамі, нават прысесці атрымалася.
Праз дзве гадзіны выходжу на прыпынкавым пункце Ліпа, і наперад, маючы над галавой, пышнае сонечнае надвор'е.
Усе дарогі вядучыя да вёскі Вялікая Ліпа ад прыпынкавага пункта электрычкі, вылучна грунтовыя, што мае на ўвазе блакітнае паднябенне над галавой, зеляніну атачальнай прыроды, і поўная нябытнасць аўтамабіляў.
Удакладняю па адзнаках у навігатары парадак праходжанні, скіроўваюся да свайго першага аб'екта, руін капліцы - пахавальні (сярэдзіна 19 стагоддзя), змесцаванай на могілках.
 увеличить до 1000x813
 увеличить до 1000x603
 увеличить до 975x1000
 увеличить до 750x1000
 увеличить до 1000x615
 увеличить до 1000x600
Наперадзе сядзіба Абуховічаў.
У 1528 годзе кароль Жыгімонт I пацьвердзіў пакупку Ганнай Радзівіл (з роду Кішкаў) двара на Ліпе, поля і леса «аж да плоту Малеўскага». У 1558 годзе маёнтак і двор Ліпа даны ў заставу, а потым падараваны Мікалаю Радзівілу Мікалаем Станіславам Глябовічам.
Котлішча Абуховічаў у Вялікай Ліпе, папаўняе спіс архітэктурна-паркавых ансамбляў шляхетнай Літвы, якія сёння безнадзейна занепадаюць. Між іншым менавіта тут захавалася унікальная заезная брама-стайня з ледзь не адзіным у краіне барэльефным наследаваннем даўняй рыцарскай культуры.
Мыючы якія шмат пабачылі «Мыльніца», дала збой, а я пазяхнуў, не распачаўшы належных барбарскіх метадаў, для выпраўлення сітуацыі. На жаль, былі страчаны, некаторыя кадры.
Пачынаю падумваць пра куплю новага фотаапарата, але пакуль, толькі падумваць.
Насамперш у сядзібе, слушней, то што ад яе засталося, цікавіла брама - стайня.
 увеличить до 1000x592
 увеличить до 1000x596
 увеличить до 1000x619
 увеличить до 1000x671
У сярэдзіне брамы - канюшні знаходзяцца два сымэтрычныя арыгінальныя картушы, якія выяўляюць рыцараў.
Паглядзім у выйме брамы ўважлівей, на кожны картуш па асобнасці.
 увеличить до 750x1000
 увеличить до 750x1000
 увеличить до 1000x660
 увеличить до 1000x619
Выдатнае збудаванне драўляны свіран з каменным трох аркавым фасадам, патанае ў зеляніне, што для ўважлівага агляду, не вельмі добра, у маім выпадку, нават не магчымым.
Што ёсць, тым і здавольвацца будзем.
 увеличить до 1000x634
 увеличить до 750x1000
 увеличить до 862x1000
 увеличить до 750x1000
 увеличить до 1000x750
Удалечыні бачыцца флігель.
 увеличить до 1000x750
 увеличить до 1000x652
Што віднеецца ўдалечыні Пакроўскую царкву, уважлівае і дэталёвае аглядаць проста не захацеў, на фоне будучых падзей.
 увеличить до 1000x558
Трохі ўбаку ад вёскі Завушша, не сходзячы з дарогі, агледзеў вадзяны млын 19 стагоддзі.
 увеличить до 1000x633
 увеличить до 1000x750
 увеличить до 750x1000
 увеличить до 1000x679
 увеличить до 1000x603
 увеличить до 1000x750
 увеличить до 1000x671
 увеличить до 750x1000
 увеличить до 1000x811
Далей маршрут захапіў мяне ў паўднёвым кірунку. Без фантазій, па добрым асфальце, актыўна кручу педалі, пакідаючы Нясвіж убаку, леваруч.
 увеличить до 1000x438
Наперадзе мяне чакае Альба, са сваімі да канца не расчыненымі таямніцамі.
Альба — гістарычная мясцовасьць і паркавы комплекс у Нясьвіжы. Знаходзіцца на паўночнай ускраіне места.
Асваеньне Альбы як загараднай рэзыдэнцыі Радзівілы пачалося ў канцы XVI стагодзьдзя. Згодна з «Альбомам Бэрнардоні», у XVI стагодзьдзі тут збудавалі дом Радзівіла, ваяводы троцкага. Гэта быў сьціплы драўляны, прастакутны ў пляне будынак, відаць, двухпавярховы або з мансардным дахам.
Маленькі летні палац будаваўся паводле праекту архітэктара Казімера Ждановіча. «Эрмітаж» Сіроткі збудавалі ў дзьве лініі, ён улучаў гардэробную, сталовую, кухню, капліцу з фаянсавымі алтарамі, статуямі сьвятых з слановай косткі. На адным франтоне была драўляная статуя Сьвятога Мікалая, на другім — Сьвятога Крыштофа. Інтэр’еры былі цёмных колераў, аздобленыя мармуровымі камінамі, над якімі былі эмблемы: крыж, чаша, чэрап і г. д. Да сярэдзіны XIX стагодзьдзя «Эрмітаж» быў практычна страчаны.
Паводле інвэнтару 1636 году фальварак улучаў таксама жылы дом з пакоямі, якія абаграваліся кафлянымі зялёнымі печкамі і камінамі, флігель-кухню, бровар, пякарню, сырнік. Шматлікія гаспадарчыя будынкі ўтваралі вялікі гаспадарчы двор. Альба мела рысы рэнэсансных сядзібаў. Несумненна, стваралася пад уплывам ідэяў італьянскага Рэнэсансу.
Значныя страты сядзібе нанесьлі ваенныя падзеі сярэдзіны XVII стагодзьдзя. З 1758 году ў Альбе сфармаваўся вялікі паркавы ансамбль. У парку ўжо былі галяндзкая фэрма, новы аднапавярховы палац, фазанары, псарня, тры зьвярынцы, абнесеныя высокай драўлянай агароджай, вадаёмы. У сярэдзіне XVIII ст. тут збудавалі новы «Эрмітаж» (цагляны будынак на месцы старога драўлянага) і двухпавярховы мураваны палац. Ансамбль улучаў некалькі «італьянскіх» паркаў у стылі францускага клясыцызму.
Галяндзкая фэрма знаходзілася пры ўезьдзе ў Альбу, зьлева ад цэнтральнай ліпавай алеі. На фэрме стаяў двухпавярховы дом. На верхнім паверсе, зробленым з «прускага муру», разьмяшчаліся апартамэнты князя зь пяці пакояў і вялікай залы, сьцены якіх аздаблялі палатняныя шпалеры.
Недалёка ад фэрмы сярод ляснога масіву ўладкавалі своеасаблівы зьвярынец, кампазыцыйным цэнтрам якога была альтанка — купальная ратонда, ад якой радыяльна разыходзіліся восем алеяў. Замыкаліся яны філярамі (слупамі) з скульптурнымі выявамі зьвяроў. Кіраваў работамі архітэктар Ян Хіль.
Асноўным матывам кампазыцыі парку была сыстэма прамянёвых алеяў зь відамі на люстры вялікіх вадаёмаў. Алеі разыходзіліся як промні сонца.
У 1778 годзе прыдворны архітэктар Станіслава Караля Радзівіла Лявон Лутніцкі з удзелам італьянскіх дойлідаў К. Спампані і М. Пэдэці пачаў работы з рэканструкцыі Альбы, а ў 1784 годзе новая Альба ўжо прымала караля і вялікага князя Станіслава Панятоўскага. Утварылася водная сыстэма з васьмі каналаў і круглай выспы на месцы былога зьвярынца, ідылічная вёска з 180 хатак, накрытых саломай (правобразам служылі «вёскі» францускай каралевы Марыі Антуанеты ў Рамбуе і Вэрсалі), сфармаваліся паркі. Цэнтрам кампазыцыі стала драўляная трох’ярусная альтанка (архітэктар Л. Лутніцкі) на круглай высьпе, якая нагадвала сабор Сьвятой Соф'і ў Стамбуле, хоць будавалася ў эклектычных формах. Да гэтай пабудовы сыходзіліся ў выглядзе промняў і вуліцы вёскі.
Альба (Alba). Праект альтанкі. Leon Lutnicki — Gabinet Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. Inw.zb.d. 8295. Taurogiński B. Z dziejów Nieświeża. — Warszawa: Archiwum Ordynacji Nieświeskiej, 1937. S. 123.
.jpg) увеличить до 831x1000
У Альбе разьмяшчаліся таксама аранжарэі, пчальнік, чатыры двухпавярховыя млыны з бруса на галоўным канале, шпіталь з аптэкай. Быў значна пашыраны зьвярынец. У ставах разводзілася розная рыба, плавалі лебедзі.
У вайну 1812 году асноўныя пабудовы былі разбураныя. У 1846 годзе Альбу здалі іншаземным уладальнікам у шасьцігадовую арэнду. Ангельскі парк зьдзічэў. У 1860-я гады насаджэньні былі ў значнай ступені павысяканы. Новы пад’ём пачаўся па 1875 годзе, калі Антоні Радзівіл, муж Марыі Дароты дэ Кастэлян, стаў на чале Нясьвіскай ардынацыі. Марыя Дарота выступіла ініцыятарам адраджэньня Нясьвіскага замку, стварыла побач зь ім паркавы комплекс, сабрала ў замку значную бібліятэку. Работы працягваліся па Першай сусьветнай вайне. Упарадкавалі парк на тэрыторыі 80 га, зьвярынец, ставы, фазанары, гаспадарчыя пабудовы.
У наш час на тэрыторыі Альбы захавалася адна з найбольш арыгінальных у Беларусі водных сыстэмаў. Добра выяўляецца цэнтральная алея, фрагмэнты іншых алеяў, дарог. Часткова захаваліся новы і стары пэйзажныя паркі.
Паркавы комплекс «Альба» у поўным запусценні. Праезджая па сцяжынках, міма высахлых каналаў, выразна прамалёўваецца кампазіцыйная задумка стваральнікаў парка.
У сажалкі, пад кудахтанне і гагатанне свойскіх птушак, раблю невялікае пачаканне.
 увеличить до 1000x678
 увеличить до 1000x637
П'ю каву, назіраючы з сумам, што нарабілі дзікуны, са стварэннем рук чалавечых.
 увеличить до 1000x614
Недзе там углыбіні свядомасці, за лісцейкам парка, захаваліся рэшткі падмуркаў палацаў "Альба" і "Кансаляцыя".
_letni_palac_kansalyacyya_1882_g.jpg)
Бровар Радзівілаў знаходзіцца на тэрыторыі, нейкай шарашкі.
У насцеж адкрытай брамы, першай сустракае гасбудынак.
 увеличить до 1000x760
 увеличить до 1000x603
 увеличить до 1000x615
Да неаготыкі, стаўлюся досыць роўна, нават стрымана, але вытворчы корпус бровара, падумаць толькі, гэта ўсяго толькі абалонка вытворчасці, ва ўбачаным кантэксце, зрабіў уражанне.
 увеличить до 750x1000
 увеличить до 1000x707
 увеличить до 1000x603
 увеличить до 799x1000
Шэрагам размясцілася спіртасховішча.
 увеличить до 1000x566
Выскокваю на спякотны асфальт, вядоўцам у клецкім кірунку.
 увеличить до 1000x452
У вёсцы Касмовічы, пад «гарохавай» яблынькай (плады не больш за гарох) прыпыняюся на перакур.
 увеличить до 1000x915
Перада мной раскінуўся Клецк, слушней, па - нашаму, па - роднаму Клецак.
Заехаўшы ў горад Клецк, першым чынам скіроўваюся ў краму за мінералкай вадой. Пры такой гарачыні, вада з пляшак, знікае ў момант.
Адпіваючыся, вызначаю, перасоўванне па горадзе.
На ўзгорку хрысціянскіх могілкаў старая брама, густа абсаджаная магіламі.
 увеличить до 1000x759
А на вяршыні могілкавага ўзгорка прымасцілася чарговая мураўёўка, царква Пакроўская (1876-1879 гг.), не стаў нават марнаваць час, на агляд чужыннай архітэктуры.
 увеличить до 1000x657
За царкоўнай агароджай, на краі яра, памятны знак, ахвярам чарговай самаволі на нашай зямлі.
 увеличить до 1000x618
Да карпусоў былой памежнай часткі (1920-1930-е), заязджаю з чорнага ходу.
 увеличить до 1000x719
Узнікае паважлівае дачыненне да будынкаў на стагоддзі.
Адменнай цікавасці да дадзенай архітэктурнай кампазіцыі не маю, але і прапусціць, не агледзеўшы, лічу глыбокай абмылай.
Хаджу, гляджу, атрымваючы задавальненне, не ўнікаючы ў тонкасці ўбачанага.
 увеличить до 1000x526
 увеличить до 1000x594
 увеличить до 652x1000
 увеличить до 880x1000
 увеличить до 754x1000
 увеличить до 807x1000
 увеличить до 1000x529
У цэнтры горада цешуся, засунутым за халупы, дамініканскім касцёлам
(1683 г./1832 г.), пераназваным у царкву Ускрэсенскую.
 увеличить до 807x1000
Касьцёл Зьвеставаньня Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар дамініканаў — помнік архітэктуры XVII стагодзьдзя ў Клецку. Знаходзіцца на гістарычным Рынку. У 2-й палове XIX ст. улады Расейскай імпэрыі гвалтоўна перарабілі касьцёл пад царкву Маскоўскага патрыярхату. Твор архітэктуры барока, мастацкае аблічча якога пацярпела ў выніку надбудовы купалоў-цыбулінаў. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.
Комплекс складаецца з касьцёла і кляштарнага корпуса (разьмяшчаецца на ўсходзе за касьцёлам). У наш час у будынку касьцёла дзее царква Ўваскрасеньня Хрыстова Беларускага экзархату Маскоўскага патрыярхату, у кляштарным корпусе — адміністрацыйная ўстанова.
У 1683 годзе скарбнік наваградзкі Юры Казімер Булгак і ягоная жонка Кляра з Галтоўскіх заснавалі ў Клецку кляштар дамініканаў. Таго ж году з фундацыі маршалка літоўскага князя Станіслава Казімера Радзівіла замест драўлянага касьцёла збудавалі мураваны, асьвячоны 6 чэрвеня 1684 году.
Па другім падзеле Рэчы Паспалітай (1793 год), калі Клецак апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл і кляштар працягвалі дзеяць. З 1795 году пры кляштары існавала школа на дзесяць студэнтаў шляхецкага паходжаньня і шпіталь (заснаваны М. Адахоўскім). Па здушэньні вызвольнага паўстаньня (1830—1831) у 1832 годзе расейскія ўлады ліквідавалі кляштар, а па здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) — гвалтоўна адабралі касьцёл у каталікоў і перарабілі яго пад царкву Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы).
У 1994 годзе будынак касьцёла перадалі Беларускаму экзархату Маскоўскага патрыярхату. 11 лістапада 2008 году на колішні касьцёл паставілі пазалочаны купал-цыбуліну, што ёсьць грубым парушэньнем дзейнага заканадаўства.
 увеличить до 1000x853
Нягледзячы на звароты грамадзкасьці ў пракуратуру, неўзабаве такія ж купалы паставілі над бакавымі вежамі.
Архітэктура.
Касьцёл — 1-нэфавая 2-вежавая базыліка з апсыдай, накрытымі высокім агульным дахам. З поўначы далучаецца невялікая закрысьція. Галоўны фасад падзяляецца карнізам на дзьве роўныя вышынёй часткі. Масіўныя чацьверыковыя вежы сьпярша завяршаліся пакатымі, потым высокімі 4-схільнымі шатрамі, тарэц даху закрываецца трыкутным франтонам, амаль роўнай вышыні зь вежамі. Фасады рытмічна падзяляюцца шырокімі пілястрамі, плястыку галоўнага фасаду ўзбагачваюць нішы, скульптура і лепка.
Кляштар.
Кляштарны корпус — 2-павярховы прастакутны ў пляне будынак, накрыты вальмавым дахам. Фасады рытмічна падзяляюцца шырокімі лапаткаамі і прастакутнымі аконнымі праёмамі. Плян галерэйны з тарцовымі 2-маршавымі сходамі. Перакрыцьці памяшканьняў, галерэяў і падвалаў скляпеністыя.
 увеличить до 1000x701
Няспешна, па ходніку, прабіраюся сярод зыбкай публікі, як гарачыня на народ уплывае, да новага касцёла Святой Сёмухі.
 увеличить до 877x1000
 увеличить до 1000x799
Вось тут, выяўна не павезла. Зачынены. Вельмі хацелася на вітражы зірнуць.
 увеличить до 1000x750
Пагляд у навігатар, і паехаў да шпіталя, пабудаванага напачатку 20 стагоддзя, пакрытае гноем, для калгаснай прыгажосці.
 увеличить до 1000x809
 увеличить до 1000x682
 увеличить до 1000x494
 увеличить до 1000x750
На апошнім адрэзку чапляю ешыву "Эц Хаім" ці Ешыбот, як больш слушна, не ведаю.
 увеличить до 1000x626
І будынак музея.
 увеличить до 1000x687
Вось і самая галоўная выбітнасць горада Клецака (разабраная камуністамі на будаўнічыя матэрыялы ў 50-х гадах дваццатага стагоддзя), касцёл Троіцкі (шэры. 16 ст.)
 увеличить до 750x1000
Ныраем у гісторыю, для пацверджання тытула «Галоўная выбітнасць горада».
.jpg) увеличить до 675x1000
Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Фарны) — помнік архітэктуры XVI стагодзьдзя ў Клецку. Знаходзіцца на гістарычнай Віленскай вуліцы.
У 1950-я гады савецкія ўлады ўзарвалі касьцёл (захаваліся падмуркі і фрагмэнт мура). Твор архітэктуры рэнэсансу.
У 1450 годзе з фундацыі Андрэя Маствіловіча ў Клецку збудавалі Фарны касьцёл. Відаць, першы будынак быў драўляным. У канцы 1550 году Мікалай Радзівіл Чорны перадаў касьцёл пад кальвінскі збор. У 1560—1562 гадох Сымон Будны быў міністрам у зборы. У 2-й палове XVI ст. за Альбрэхтам Радзівілам касьцёл вярнулі каталікам і перабудавалі яго паводле праекту Я. М. Бэрнардоні. У 1607 годзе яго асьвяціў біскуп віленскі Юры Радзівіл.
Помнік архітэктуры рэнэсансу зь вельмі моцнымі гатычнымі рысамі[2]. Гэта быў 1-нэфавы, прастакутны ў пляне асноўны аб’ём з 5-граннай апсыдай, якія завяршаліся агульным дахам, 2-схільным над асноўным аб'ёмам і шматгранным над алтаром. Да паўночнай сьцяны прэзьбітэрыюма далучалася невялікая 2-павярховая закрысьція, на другім паверсе якой была скарбніца. Сьцены ўмацоўваліся контрфорсамі і завяршаліся прафіляваным карнізам. Аконныя праёмы былі аркавымі. Перад галоўным фасад узвышалася 3-ярусная вежа-званіца з аркавымі прастакутнымі аконнымі праёмамі, упрыгожанымі нішамі, філёнгамі, завершаная купалам-баняй. Ніжні ярус вежы чацьверыковы, астатнія — васьмерыковыя.
Усярэдзіне асноўны аб'ём меў цыліндрычнае скляпеньне з распалубкамі. Інтэр'ер ўпрыгожвалі багата аздобленыя разныя алтары і скульптура. Падлога была цаглянай, зь некалькімі каменнымі плітамі ў асноўным аб'ёме. Пад алтарнай часткай былі сутарэньні. Над уваходам разьмяшчаліся драўляныя хоры.
.jpg) увеличить до 1000x733
 увеличить до 836x1000
 увеличить до 841x1000
Не каштаваць забываць, што ўсё гэта рабілася рукамі мясцовых жыхароў, якія страцілі сумленне, у якіх застаўся адзіны жыццёвы прынцып, «Абы грошы плацілі».
На сёння ўсё. Клецак мной, умоўна асвоены.
Разгортваюся, плануючы скончыць сённяшні роварны шпацыр у Стоўбцах.
Праезджая без затрымак праз Нясвіж, спыняюся ў вадаводнай калонкі, набраць воды, разумеючы, што да крамы, не дацягну, смага адолее.
 увеличить до 1000x671
 увеличить до 1000x468
 увеличить до 1000x600
У вёсцы Вішнявец, пагляд мімаходам на царкву Божага Нараджэння Яна Хрысціцеля.
Адзін радок у тэксце, а суцэльны фальсіфікат.
Вёска мае гістарычную назву Гавезна, а царква не мае ніякага дачынення да маскоўскага праваслаўя.
 увеличить до 1000x524
У вёсцы Новы Свержань, здзівіла грандыёзная рэканструкцыя ці перабудова, цэрквы Успенскай (1590 г.).
Чаго чакаць, нават не ўяўляю.
 увеличить до 1000x548
 увеличить до 1000x621
Хоць касцёл св. Пятра і Паўла (1588-1600 гг.), варта непарушна.
 увеличить до 851x1000
 увеличить до 1000x876
Спяшаюся да вакзала, а народ адрываецца ў пяшчотных водах Нёмана, па абедзвюх бакі моста.
 увеличить до 1000x397
Вакзал у слупках, электрычка, і пагляд на пайшоўшы дзень.
 увеличить до 1000x584
Тэхнічныя характарыстыкі падарожжа.
Пройдзена – 114 кіламетраў.
Час у руху на ровары 6 гадзін 41хвілін.
Сярэдняя хуткасць руху 17 кіламетраў у гадзіну.
P.S. Выпіта 5 (пяць) літраў вадкасці.
 |
|
| Вернуться к началу |
|
|
|
|
|
|
|
|
Вы не можете начинать темы
Вы не можете отвечать на сообщения
Вы не можете редактировать свои сообщения
Вы не можете удалять свои сообщения
Вы не можете голосовать в опросах
Вы не можете вкладывать файлы
Вы не можете скачивать файлы
|
|
FAQ
Поиск
Пользователи
Группы
Регистрация
Профиль
Войти и проверить личные сообщения
Вход
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
