| Предыдущая тема :: Следующая тема |
| Автор |
Сообщение |
Nikolai
Зарегистрирован: 06.10.2017
Сообщения: 119
|
 Добавлено: 19 Oct 2023, Thu, 1:11 Заголовок сообщения: Былы СЛОНІМ - горад кляштараў: Касьцёл Божага Цела & кляштар канонікаў лятэранскіх |
 |
|
💢СЛОНІМ - ГОРАД КЛЯШТАРАЎ💢
🔹Касьцёл БОЖАГА ЦЕЛА і кляштар КАНОНІКАЎ ЛЯТЭРАНСКІХ🔹
ℹ Латеранские каноники (CRL) — католическая мужская монашеская конгрегация регулярных каноников, основанная (1059г.) на уставе святого Августина. Латеранские каноники практикуют три монашеских обета: послушание, целомудрие и нищету.
У 1593 г. Леў Сапега (1557-1633), канцьлер літоўскі і стараста Слонімскі, заснаваў мураваны фарны касьцёл, разьмешчаны ў цэнтры новай, левабярэжнай частцы горада, ідучы ад Рынку праз замак да дарогі новазбудаванага маста, з другога боку да Новая Замкавая вуліца.
У 1633 быў ужо часткова абсталяваны, хоць звод ўсё яшчэ адсутнічаў.
Пасьля сьмерці фундатара абавязак па працягу будаўніцтва ўзяў на сябе яго сын Ян Станіслаў Сапега (1589-1635), маршалак літоўскі, які працягваў маёнтак Дарэва ў Слонімскім павеце ў складзе царкоўнага надзелу, але заўчасная сьмерць перашкодзіла яму дабудаваць храм.
Канчаткова справы бацькі і брата завяршыў у 1635 г. малодшы з сыноў Льва — падканцьлер літоўскі Казімір Леў Сапега (1609-1656).
Да сярэдзіны XVІІ стагодзьдзя касьцёл зьяўляўся нефармальным філіалам парафіі і знаходзіўся пад кіраўніцтвам дыяцэзіяльных сьвятароў.
У 1650 г. Казімір Леў Сапега перадаў яго канонікам латэранскім рэгулярам, атрымаўшы з Кракава 1 жніўня 1650 г. згоду караля Яна Казіміра на сваю фундацыю, а 20 кастрычніка таго ж году згоду віленскага біскупа Георгія Тышкевіча. Існуючых касьцёльных падмуркаў было недастаткова для належнага разьвіцьця манаскай установы, таму ў 1653 г. генэральны капітул латэранскіх канонікаў нават разглядаў магчымасьць пакінуць слонімскую фундацыю. Фундатар перашкодзіў гэтым настроям павялічыўшы фундацыю гаспадаркі да 8000 злотых, што было зацьверджана каралём Янам Казімірам у 1654 г.
🔹 Касьцёл
Не так даўно пабудаваны касьцёл моцна пацярпеў падчас маскоўскай вайны, калі ў 1655 г. войскі князя Аляксея Трубяцкога занялі і спалілі Слонім.
Верагодна, рэканструкцыю, распачатую ў 1658 г., праводзіў італьянскі архітэктар, прысланы з Кракава, але зьвестак аб аб’ёме і характары гэтых прац няма.
З вопісу, складзенага, верагодна, у 1697 г., вынікае, што ўнутры было чатыры альтары, манаскія кіёскі, імправізаваная кафедра, два Канфесіяналы, простыя сталярныя лаўкі, музычны хор, на якім знаходзіўся трамбозны пазітыў.
Абодва альтары не мелі статутаў, функцыю якіх выконвалі абразы ў разьбяных рамах галоўнага альтара: Хрыстус Укрыжаваны і меншы св. Марыі Магдалены, справа — св. Аўгустына, а над ім Нараджэньне Найсьвяцейшай Панны Марыі: дзьве іншыя, верагодна, разьмешчаныя ў рукавах трансэпта, былі разьбяныя, дзьвух ярусныя, з абразамі: св. Міхала Арханёла і анёлаў і Беззаганнага Зачацьця, у другім — Панна Марыя зь Дзіцяткам у срэбраных сукенках і камерызаваных каронах і св.
Ганна Самотная.
Астатнія былі павешаны на сценах - у алтары па на правым баку алтара партрэт Казіміра Льва Сапегі, на бакавых сьценах — Хрыстос у садзе і св. Аўгустын, другая карціна св. Аўгустына змешчаны ён быў над кафедрай, а пад хорам — Хрыстос Укрыжаваны і Уваскрасеньне; яшчэ чатыры знаходзіліся ў рызніцы: вялікі абраз Збаўцы і меншыя: Хрыстос Укрыжаваны, Зьняцьце з Крыжа і Маці Божая Журботная.
Над уваходам у рамцы быў разьмешчаны герб фундатара ў рамцы. Сярод больш за дзесятак абразоў у манастыры зафіксавана Каранаваньне Марыі «cum effіgіe fundatorіs». Астатняе абсталяваньне складалася зь сярэбраных сасудаў: 2 манстранцый, 6 келіхаў, 7 слоікаў, вялікай пазалочанай лямпы і двух сьвецкіх прадметаў, якія называюцца «старасьвецкімі паясамі з ружовага золата». Для багатага ансамбля богаслужбовых убораў складалася з 35 арнатаў і 7 кап.
У 1768 г. італьянскім жывапісцам заплацілі за 10 карцін і 8 гравюр»
У 1771 і 1776 гадах быў адрамантаваны арган,
У 1776 годзе былі зашклёныя вокны, а званіца была пакрыта ліставым металам,
у 1783 годзе адноўлены росьпісы ў вялікім альтары.
У 1782 г. падчас візытацыі касьцёл быў вельмі занядбаны: дах быў пашкоджаны, унутры брудна, з пашкоджанай падлогай, арганам і лаўкамі. Драўляны будынак манастыра называўся хаўтурай.
У 1797 г. пачаўся капітальны рамонт, магчыма, у спалучаньні з рэканструкцыяй, бо Мікалай Піяна (Piano), згаданы ў справаздачах як архітэктар касьцёла, атрымаў, між іншым, плату за абрыс.
У 1798 г. з той жа крыніцы вядомы імёны майстроў: архітэктара Фабіяна, муляра Яна, цесьляра Дамініка і мастака Васілеўскага, які расьпісаў вялікі альтар і Амбон. У той жа час была зроблена і новая падлога., касьцёл быў пафарбаваны, а дах пакрыты чарапіцай.
У 1800 г. біскуп Адам Клакоцкі асьвяціў адноўлены касьцёл.
У 1821 г. было скрадзена касьцёльнае срэбра, і сьледзтва прывяло да аднаго са слонімскіх жыдоў, але нічога не ўдалося даказаць. Былі страчаны: пазалочаная шкатулка, патэна і дзьве кароны з камянямі, сярэбраны крыж, пярсьцёнак з каменем, некалькі нітак пацерак і срэбны мэдальён.
У 1830 г. стан касьцёла быў добрым., хоць сьцены патрабавалася пабяліць.Храм і прылеглая тэрыторыя могілкі і манастырскія будынкі былі абнесены сьцяной з дзьвюма брамамі, якія вялі ў царкву і кляштар.
Пры касьцёле стаяла драўляная званіца з чатырма званамі, і быў ужо сабраны матэрыял для пабудовы мураванай званіцы.
У 1845 г. пасьля скасаваньня кляштара ў парафіі, слонімскі дэкан кс. Ян Абаровіч беспасьпяхова дамагаўся, каб пасьлякананіцкі касьцёл выкарыстоўваўся як парафіяльны, але 23 ліпеня 1845 г. ён быў перададзены дзяржаўным уладам.
2 кастрычніка 1845 г. губернатар (Ф.И.Васьков - ред.) выдаў загад аб вывазе маёмасьці з зачыненага касьцёла, а 30 кастрычніка 1845 г. мясцовы начальнік далажыў, што былыя кляштарныя будынкі і касьцёл былі ахвяраваны праваслаўнай царкве.
У 1846 г. гарадзенскі землямер Юліян Малевіч падрыхтаваў абмеры — гарызантальныя праекцыі на фасады касьцёла і кляштара. У наступныя гады былі распрацаваныя два праекты перабудовы ў царкву ў руска-візантыйскі стылі, падрыхтаваныя ў 1849 г. архітэктарам з Гарадзенскай губерні Мікалаем Чагіным і ў 1855 г. віленскім епархіяльным архітэктарам Томашам Тышэцкім.
У 1858 г. пад кіраўніцтвам інжынера Гарадзенскага намесьніцтва архітэктара Леанарда Кшыжаноўскага касьцёл быў перабудаваны ў Спаса- Праабражэнскую царкву і адначасова пабудавана цудоўная трох ярусная мураваная званіца, накрытая высокім шатровым дахам, завершаным цыбулепадобным купалам.
У такім стане св. Спаса- Праабражэнская царква праіснавала да 1941 году, калі была значна пашкоджана, пра што сьведчаць зробленыя ў той час фотаздымкі.
У 1960 г. разбураны будынак і званіца, якая была ў цалкам добрым стане, былі зьнесены.
У канцы 1990- х гадоў на захаваных падмурках царквы пачалося будаўніцтва цяперашняга сабора св. Спаса, завершаны ў 2003 г.
Праект быў распрацаваны ў 1996 г. менскім архітэктарам Аляксандрам Кандратавым.
У новым храме дамінаваў вялікі цыбулепадобны купал, акружаны чатырма меньшымі, між тым праекціроўшчык захаваў плян і ў некаторай ступені, форму былога касьцёла і члененьне яго фасада.
🔹 Архітэктура
На падставе малюнкаў з Польшчы 19 ст і па інвэнтарных апісаньнях можна сьцьвярджаць, што касьцёл быў арыентаваны, мураваны, атынкаваны і пабелены.
На пляне лацінскага крыжа, з трохзрубным навай, трансэптам і двухзрубным прэзьбітэрыем вышынёй з нава, замкнёным паўкругам, па баках якога прамавугольныя рызьніца, двухпавярховая, якая зьмяшчае наверсе скарбніцу.
Фасады акаймаваны плоскімі контрфорсамі — у наяве яны роўныя вышыні акон, у прыдзеле даходзяць да вянчаючага гзымса.
Плоскасны фасад, перад якім разьмешчаны невялікі прамавугольны прытвор, зь невысокім трохкутным франтонам і слупавым парталям з паўкруглай адтулінай; трохвосевая, апраўленая квадратнымі выступаючымі з вуглоў рыштункамі лесьвіц, увянчанымі высокім шырмавым франтонам з трохкутным франтонам, з плыўнымі ператокамі, якія даходзяць да пастамэнтаў з дэкаратыўнымі вазамі, якія складаюць закрыцьцё праекцыі; у франтоннай зоне, адзьдзеленай пілястрамі, разьбяны (ляпны?) герб ордэна латэранскіх канонікаў — сэрца, прабітае стралой, акружанае дзьвюма дугападобнымі галінамі.
Франтальныя фасады трансэпта двухвосевыя, з франтонамі, ідэнтычнымі франтонам фасада, у полі знаходзіцца сядзібны дом Л. Сапегі. Інтэр’ер перакрыты гранчатым скляпеньнем зь люнетамі, глухім чацьверыковым купалам у скрыжаваньні наваў. Вокны вузкія, прастакутныя, замкнёныя паўкругам, у рызьніцах і лесьвічных рызьніцах — невялікія, круглыя.
З захаду мураваныя музычныя хорамы, якія абапіраліся на чатыры слупы. Падлога з цэґлы.
Пад рыцарам і гербамі трансэпта знаходзіцца крыпта з прамавугольнымі вокнамі ў цокалі.
Абсталяваньне не захавалася.
Да 1845 г. яно складаўся зь пяці драўляных альтароў у стылі ракако: у асноўным шасьціслупок, росьпіс у ружова-зялёным колеры з выявай Хрыста Ўкрыжаванага й скульптурамі апосталаў у міжкалонях; бакавыя таксама слупковыя й «ўпрыгожаны разьбой па дрэве»:
І. з росьпісам Маці Божай;
2. двухпавярховы, увенчаны скульптурай сьвятога Георгія, з росьпісамі сьвятых Міхаіла і Антонія;
3. з выявамі св. Ганны і св. Барбары,
4. увенчаны сярэбранай скульптурай анёла, з абразамі св. Аўгустына й св. Монікі. Сучасныя разьбяныя амбон і манаскія стойлы мелі падобныя стылістычныя рысы, мал. у сінім колеры, ззаду зьмешчаны выявы сьвятых латэранскіх канонікаў. Арган на 12 галасоў, пабудаваны незадоўга да 1830г.
Званы (2), пасьля роспуску ахвяраваныя касьцёлу св. Андрэя ў Слоніме:
1. з рэльефная выява сьвятога Казіміра й надпіс: 1652 г. Казімір Леў Сапега Праканцэлярый M.D.L. Orsanensіs Capіtaneus Me агні фецыт;
2. з надпісам: Іn honorem Sanctae Trіnіtatіs me fecіt Jacob Hesіg Regіomontі Anno...
3. Нарыс мастацкай праблематыкі Раньнябарочны касьцёл латэранскіх канонікаў у Слоніме, хоць і неаднаразова згадваўся ў літаратуры, дагэтуль ня быў прадметам манаграфічнага дасьледаваньня, чым тлумачыцца тое, што толькі цяпер ён атаясамліваецца з мураваным фарным касьцёлам, пабудова якога пачаты ў 1593 г. Львом Сапегам і завершаны ў 1635 г. яго сынам Казімірам Львом,
У нешматлікіх іканаграфічных зьвестках захаваліся абмерныя рысункі да праектаў перабудовы касьцёла ў праваслаўную, падрыхтаваныя ў 1849 г. Мікалаем Чагіным і ў 1855 г. Томашам Тышэцкім, а таксама ксілаграфія з 1884 г., верагодна, паводле малюнка Эдварда Паўловіча, паказаны агульны выгляд царквы з паўднёвага захаду 52 і ананімны малюнак 2-й пал. ХІХ ст., дзе паказаны паўднёвы фасад 33.
Пра стан пасьля перабудовы пад праваслаўную царкву ў 1858 г. сьведчыць некалькі фотаздымкаў канца ХІХ і І ст. палова. 20 ст. Аднак ні ў адной са згаданых вышэй крыніц інтэр’ер не адлюстраваны.
Немагчымасьць правесьці архітэктурнае дасьледаваньне неіснуючай царквы не дазваляе правесьці поўны аналіз, але іканаграфічныя й апісальныя запісы даюць дастаткова дадзеных для рэканструкцыі зьнешні выгляд будынка. Ён меў простую, прапарцыянальную форму, вельмі блізкую да формы касьцёла ў Крэменіцы, пабудаванага ў 1619 г. - прыбл. 1629
🔹 КЛЯШТАР
Верагодна, канонікі прыбылі ў Слонім на пачатку 1650 г.
Казімір Леў Сапега выкарыстоўваў пад кляштарны пакой драўляны сядзібны дом Аляксандра Гілярыя Палубінскага, набыты для гэтай мэты, у наступныя гады быў пабудаваны драўляны кляштар, які, паводле справаздачы 1804 г., знаходзілася ў дрэнным стане, і ў той час плянавалася пабудаваць новы касьцёл — мураваны.
У 1813 г. была пабудавана новая, але драўляная, з васьмю палатамі.
У 1825 г. намаганьнямі настаяцеля кляштара Карля Таўша быў пабудаваны мураваны двухпавярховы будынак на 24 пакоі і бібліятэчная заля. Пры кляштары дзейнічалі народнае і земскае вучылішчы.
У 1794 г. пабудавана народнае вучылішча.
У 1797 г. было заснавана павятовае вучылішча.
У 1818 г. у 5 класах вучыліся 73 чал., у 1820г. -179; у 1830 г. у 4 класах - 130.Пры вучылішчы існавала таксама бібліятэка і інтэрнат на 10 вучняў, фундаваны біскупам Гедэонам Гарбацкім, каад’ютарам Пінска- Тураўскай грэка- каталіцкай епархіі ў 1769-1784 г.
Каля 1846 г. будынак школы і бібліятэка былі часткова разбураны згарэў.
У манастыры за 1771 г. згадваецца пра будаўніцтва новай рэзыдэнцыі для настаяцеля.
У 1830 г. апісваецца як значна разбураны драўляны будынак на цаґляных падмурках, з трыма пакоямі і парадным ганкам, які, як і школьныя будынкі, патрабаваў рамонту.
З самага пачатку сваёй прысутнасьці ў Слоніме канонікі апекаваліся шпіталем, які ўтрымліваўся з фундуша, дадзенага 14 красавіка 1653 г. каралём Янам Казімірам.
Слонімская канонія адміністрацыйна належала Кракаўскай Кангрэгацыі-з 1796 па літоўска-рускую правінцыю, утвораную ў гэтым годзе.
У 1658 г. у кляштары было 2 манахі, у 1697 - 5, у 1703 -8 гг. 1730-5, у 1751 - 6, у 1767 - 8, 1772 - 7, у 1785 - 9, у 1796 -6, 1804 - 9, 1808 - 7, у 1817 - 4, у 1818 - 5, у 1820 - 4, у 1825 - 4 альбо 5, у 1828 - 6, 1830 і 1833 — 9, у 1835 — 8, 1840 - каля 20.
Пробашчамі былі, між іншымі: Фрыгдыян Гавароўскі (пам. 9 чэрвеня 1650), Казімір Каўнацкі (1650-1653), Хрызастом Баркоўскі (1653-1658), АляксандарГалінскі (1658-1675), Міхал Мацей Русецкі (1675-1685)., Станіслаў Карыцкі (1685-1688), Адам Аўгустын Малахоўскі (1688-1691), Марцэлі Влашкевіч (1695-1697), Альбэрт Пудлоўскі (1697-1700), Шымон Завадзкі (1700-1703), Казімір Савіцкі (1703-1706), Бальтазар Палушкевіч (1706-1709), Ян Мацкевіч (1709-1715). Ян Рудніцкі (1715-1722), Казімір Сланескі (1722-1726), Ян Шатрава (1726-1747). Антоні Браніцкі (1747-1751), Рэмігіюш Палачэўскі (1754-1762), Антоні Выбраноўскі (1764-1676), Гжэгаж Пачароўскі (1776-1777), Юзэф Ільдэфонс Паўлікоўскі (1777-1796), Фірміян Качароўскі (1796-1801), Рэ Мігіуш Сабешчанскі (1801-1808), Патрык Янкоўскі (1817). Караль Таўш (таксама пішацца Tchaus, Thausz, 1822-1830), Юзэф Славочынскі (1833).
Настаяцелямі кляштара былі, між іншым: Станіслаў Качварскі (1697), Геркулан Шафранковіч (1700), Якуб Завадзкі (1703), зноў Геркулан Шафранковіч (1706), Раймуд Даўгнеўскі (1709), Дамінік Габар (1712), Францішак Цынакі (1715), Казімеж Кудашэўскі (1719), Мацей Сакрэцкі (1722), Себасцьян Кашэвіч (1726), Меланій Кардацкі (1730), Станіслаў Клімкевіч (1735), Ян Мацкевіч (1738), Марцін Серашынскі (1741),Антоні Браніцкі (1744), Войцех Італьянавіч (1804), Караль Таўш (з 1817, 1830), Ян Коцыг (з 1838, 1839)
******************
Крыніца: Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa nowogródzkiego / redakcja naukowa: Maria Kałamajska-Saeed. T. 3 : Miasto Słonim. — 2013. — 218 с., [160] л. іл. /старонка 131-137/
 увеличить до 1200x400
 увеличить до 1200x657
Последний раз редактировалось: Nikolai (01 Mar 2024, Fri, 23:46), всего редактировалось 3 раз(а) |
|
| Вернуться к началу |
|
 |
Nikolai
Зарегистрирован: 06.10.2017
Сообщения: 119
|
|
| Вернуться к началу |
|
|
Nikolai
Зарегистрирован: 06.10.2017
Сообщения: 119
|
|
| Вернуться к началу |
|
|
Nikolai
Зарегистрирован: 06.10.2017
Сообщения: 119
|
|
| Вернуться к началу |
|
|
Nikolai
Зарегистрирован: 06.10.2017
Сообщения: 119
|
| Добавлено: 31 Oct 2023, Tue, 1:02 Заголовок сообщения: |
|
|
Касьцёл пасьля перабудовы яго ў расейскую царкву
Выявы ваеннага часу (2-я Сусьветная)
(з розных інтэрнэт крыніц)
 |
|
| Вернуться к началу |
|
|
Nikolai
Зарегистрирован: 06.10.2017
Сообщения: 119
|
|
| Вернуться к началу |
|
|
Nikolai
Зарегистрирован: 06.10.2017
Сообщения: 119
|
|
| Вернуться к началу |
|
|
|
|
|
|
|
|
Вы не можете начинать темы
Вы не можете отвечать на сообщения
Вы не можете редактировать свои сообщения
Вы не можете удалять свои сообщения
Вы не можете голосовать в опросах
Вы не можете вкладывать файлы
Вы не можете скачивать файлы
|
|
FAQ
Поиск
Пользователи
Группы
Регистрация
Профиль
Войти и проверить личные сообщения
Вход
.jpg)
.jpg)
_9706.jpg)
.jpg)
